Szacuje się, że w Polsce do połowy lat 90. w budownictwie wykorzystano 1,5 mld m kw. płyt azbestowo-cementowych, zawierających 15 proc. azbestu. W Polsce wyroby azbestowe produkowało dziewięć zakładów: szczecińska Eternova, fabryka okładzin Fomar k. Warszawy, zakłady Gambit w Lubawce, gdańska wytwórnia uszczelek Morpak, przedsiębiorstwo Izopol w Trzemesznie, fabryka odzieży ochronnej Izoterm w Gryfowie, spółka Polonit w Łodzi, zakłady w Wierzbicy oraz ogrodzieniecka Izolacja...
Właśnie pozostałości po tej ostatniej firmie zostaną ostatecznie zlikwidowane w tym roku. Przypomnijmy, że proces likwidacyjny rozpoczęto z końcem XX wieku. 16 maja to, co pozostało jeszcze po Izolacji wizytowali w ramach wizji lokalnej Gabriela Lenartowicz, prezes WFOŚiGW w Katowicach oraz Ewa Maniecka kierownik, Zespołu Ochrony Atmosfery, Gospodarki Odpadami i Ochrony Powierzchni Ziemi Funduszu, władze powiatu zawierciańskiego, przedstawiciele wykonawców prac oraz pracownicy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Likwidacja azbestowego zagrożenia w Ogrodzieńcu jest kosztowne. Na ten cel przeznaczone będą 3 mln zł z kasy Wojewódzkiego Funduszu i ok. 12 mln zł z puli Narodowego Funduszu. Prace wykona konsorcjum pięciu firm wyspecjalizowanych w usuwaniu azbestu.
Azbest może zabijać
A sprawa - mowa o rugowaniu azbestu z otoczenia - jest poważna, bo poważne są negatywne skutki jego oddziaływania na żywe organizmy.
Brytyjscy lekarze już z początkiem XXI wieku alarmowali, że jedna czwarta spośród miliona osób, które zachorują w ciągu 35 lat na nowotwory w Europie Zachodniej, to ludzie pracujący kiedyś przy azbeście. Proces chorobowy jest długi, jego nasilenie objawia się średnio po 20 latach od podjęcia pracy w azbestowym pyle. Jego pragenezą są niewidzialne gołym okiem włókna azbestowe wdychane do płuc. Ostre, niebezpieczne drobinki drażnią śluzówkę płuc, powodując zwłóknienie tkanki płucnej, co inicjuje proces nowotworowy. Pęcherzyki płucne niszczeją, rozwija się międzybłonniak, który objawia się dopiero po kilku latach napadowym kaszlem i astmą. Uwięzione w płucach włókna nie mogą być samoistnie usunięte. W ostrych przypadkach może dojść do zablokowania układu oddechowego i śmierci.
Sam azbest nie jest wielkim zagrożeniem, dopóki tkwi w murach mieszkań czy budynkach biurowych. Podczas renowacji, wiercenia dziur, plombowania i innych prac budowlanych uwalnia się pył azbestowy i to on stwarza prawdziwe niebezpieczeństwo. Zanieczyszczenie pomieszczeń włóknem azbestowym jest trwałe i może utrzymywać się przez wiele lat. Usuwanie go jest bardzo trudne i niebezpieczne.
Odpady do worków
Szacuje się, że w Polsce jest ok.15 mln t wyrobów azbestowych stosowanych najczęściej w budownictwie. Najwięcej w województwach: mazowieckim, lubelskim, wielkopolskim i śląskim. W tym ostatnim jest jeszcze ok.100 tys. t produktów zawierających niebezpieczny minerał.
Dotychczas likwidujący Izolację rozebrali 18 fabrycznych budowli. Wszystkie odpady zawierające azbest spakowano do specjalnie oznakowanych grubych worków, tzw. bigbagów. Są one wywożone do ośrodków utylizujących azbest. By ograniczyć do minimum zagrożenie skażenia pyłem azbestowym środowiska oraz pracujących przy likwidacji dawnej fabryki azbestu ludzi, zastosowano nadzwyczajne środki ostrożności. Odpady przed ich demontażem były zraszane specjalną antypyłową substancją, zamontowano też ekrany akustyczne oraz foliowe tunele.
W trakcie prac wyszło, że trujących odpadów w Ogrodzieńcu jest o ok. 2 tys. t więcej niż to wcześniej szacowano. Nadto stwierdzono, że gleba jest skażona nie tylko masą azbestową, ale i ropą. To dlatego, że w latach 60. i 70. stosowano technologię czyszczenia urządzeń fabrycznych polegającą na spuszczaniu do otworów w posadzkach skażonej azbestem ropy. Jak się pozbyć skażonej gleby? To ocenią eksperci ze specjalnej komisji geodezyjnej.
Fundusz finansuje
Wyroby azbestowe w Ogrodzieńcu zaczęto produkować przed II wojną światową. Po wojnie zakład wyprodukował 128 mln m kwadratowych produktów zawierających azbest. W 1998 roku zamknięto przedsiębiorstwo, bo rok wcześniej parlament uchwalił ustawę o zakazie stosowania wyrobów zawierających ten minerał. W sumie, w czasie funkcjonowania Izolacji na dzikie wysypisko (po dawnym wyrobisku górniczym Wiek) trafiło ok. 300 tys. m sześc.azbestowych odpadów. Przez kilkanaście lat trwały dyskusje na temat tego, kto i za co ma zlikwidować pozostałe po fabryce odpady...
W 2009 roku Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach sfinansował opracowanie realnego programu skutecznej likwidacji tej ekologicznej bomby. Wkrótce Narodowy i Wojewódzki Fundusz przeznaczyły na ten cel środki. Wyznaczono terminy realizacji i sposoby finansowania całkowitej likwidacji pozostałości fabrycznych oraz przykrycia ziemią i zrekultywowania prawie 6 ha składowiska niebezpiecznych odpadów.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
