PRE_COP24: wzmocnić unię węglową w Unii Europejskiej!
Zagraniczni goście PRE_COP24 - związkowcy sektora energetycznego i górnictwa z siedmiu państw europejskich: Bułgarii, Hiszpanii, Białorusi, Niemiec, Norwegii, Rumunii i Węgier - dzielili się swymi krajowymi doświadczeniami z wdrażania polityki ochrony klimatu podczas popołudniowej sesji "Kioto - Paryż - Katowice. Cele globalnie - wybory lokalnie i racjonalnie " w piątek, 10 sierpnia.
Koordynator PRE_COP24 Kazimierz Grajcarek ogłosił, że wymiar międzynarodowy będzie miała - podobna do katowickiej - konferencja przygotowawcza do szczytu klimatycznego w Brukseli. Odbędzie się ona na przełomie września i października, a udział zapowiedzeli przedstawiciele zagranicznych central związkowych oraz politycy unijni i urzędnicy Komisji Europejskiej.
Herbert L. Gabryś, prowadzący panel, przypomniał, jak ogrmone jest rozwarstwienie między państwami UE pod względem wielkości emisji gazów cieplarnianych. Większość tych emisji, bo 56,5 proc. powstaje w zaledwie czterech krajach (Niemczech, Wielkiej Brytanii, Włoszech i Francji). Polska plasuje się na piątym miejscu i należy do największych emitentów, natomiast pozostałe 23 państwa unijne łącznie emitują mniej niż połowę.
Z wystąpień zagranicznych uczestników konferencji wynikało, że grono zwolenników racjonalniejszego podejścia do ochrony klimatu powiększa się. Po ponad dwóch dekadach wdrażania polityki klimatycznej przybywa też w UE sceptyków.
- Transformacja nie powinna przypominać sprintu, bo jest to w istocie długotrwały maraton. Tylko rozsądne zmiany mogą zabezpieczyć nas przed katastrofą. Nie trzeba przyspieszać za wszelką cenę odchodzenia od węgla, za to konieczna jest stabilność systemu i przemyślane inwestycje w regionach i sektorach, które przechodzą transformację, na zrekompensowanie strat, które nieuchronnie ponoszą - oceniał Ralf Bartels ze związku zawodowego IG BCE (Industriegewerkschaft Berbgbau, Chemie, Energie) pracowników budownictwa, chemii i energetyki w Niemczech.
Przedstawiciel bułgarskiej federacji związków górniczych Podkrepa wezwał wprost polskich słuchaczy:
- Musimy razem walczyć przeciwko narzucanym przez Komisję Europejską, nierealnym do osiągnięcia, limitom emisyjnym i stanowczo za krótkim terminom wyznaczanym na osiągnięcie zmian!
Wladimir Topalov opisywał, że Bułgaria, której energetyka w 40 proc. opiera się na węglu, nie jest w stanie sprostać nowym normom klimatycznym. Minimalna płaca wynosi tam zaledwie 260 euro, produkt krajowy jest najniższy w UE, 60 proc. społeczeństwa cierpi już teraz na ubóstwo energetyczne, bo (mimo względnie niskiej ceny energii) wydaje powyżej 10 proc. budżetu na zakup prądu i ogrzewania.
- Jeśli chcielibyśmy spełnić klimatyczne żądania KE, to znaczyłoby, że musimy zlikwidować w Bułgarii 50 proc. przemysłu i pozostałe elektrownie konwencjonalne, bo nawet nowoczesne instalacje nie spełniają norm. Oznacza to zwolnienie z pracy 150 tys. ludzi, dla których nie przewidziano odpowiedniej ochrony socjalnej! - opisywał Topalov i dodał, że właśnie pracę traci 2,5 tys. górników w ostatniej bułgarskiej kopalni głębinowej węgla brunatnego.
Podkreślił, że w jego kraju nie zabezpieczono alternatywy dla źródeł konwencjonalnych, a mimo ubóstwa kraju, rząd przeznacza niebotyczne kwoty na dofinansowanie z budżetu OZE (miliard euro w zeszłym roku). Bułgaria - zdaniem związkowca - zmierza ku uzależnieniu się od importu energii. Skutki tej błędnej strategii odczuła zeszłej zimy, gdy przy skrajnych mrozach nagle zabrakło w rurociągach gazu.
Działania polskich związkowców poparł otwarcie Ferenc Rabi, przedstawiciel Węgier, gdzie ostatnią kopalnię zamknięto w 2016 r. Likwidację poprzedziła walka węgierskich związków, społeczne spory i opór. Udało się uzyskać 12 mld forintów na osłony dla zwolnionych górników, przesiedlenia, przeszkolenia zawodowe, odprawy i prawo do emerytury po 25 latach pracy.
Węgierscy związkowcy wypracowali stanowisko w sprawie unijnej polityki klimatycznej. Jego pierwszy punkt głosi, że każde państwo członkowskie powinno móc korzystać z własnych surowców naturalnych i energetycznych. Kraj posiada węgiel brunatny i 10-15 proc. energii powinno być wytwarzane na jego bazie. Po trzecie - niezbędna jest modernizacja przemysłu (ale nie wiadomo, jak ją przeprowadzić, skoro banki, podobnie jak w całej Europie, odmawiają finansowania inwestycji z węglem w tle).
Węgier zwrócił uwagę, że już teraz możliwy jest import do Unii energii elektrycznej bez spełniania jakichkolwiek unijnych warunków ochrony klimatu, np. z Serbii, która nie jest związana przepisami UE. To nie tylko hipokryzja, ale nierówne szanse ze względu na konkurencyjność gospodarek.
- Naszym planem jest wzmocnienie unii węglowej w ramach UE. Kosztów transformacji nie wolno przerzucać tylko na pracowników, a bezpieczna dostępność energii - jako prawo człowieka - powinna w równym stopniu koncentrować uwagę władz UE, co ochrona klimatu.
Przedstawiciel Hiszpanii - górnik, który zaczynał pracę w kopalni w 1968 r. - opisywał półwiecze hiszpańskich doświadczeń z likwidacją górnictwa. Zdaniem związkowca w UE mamy do czynienia z grą polityczną w celu wyrugowania węgla. Grono państw, które produkują chociaż część swej energii z węgla kamiennego lub brunatnego, jest przy tym niemałe - aż 23 kraje członkowskie! Prawdziwi emitenci gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń powietrza, czyli Chiny, USA, Indie, Indonezja czy Rosja - nie wywiązują się - zdaniem hiszpańskiego związkowca - nawet z protokołu z Kioto i budują nowe elektrownie, jak chcą i gdzie tylko chcą. Nikt jednak nie ma do nich pretensji. Tymczasem Hiszpania, gdzie w 2010 r. postanowiono zlikwidować górnictwo węglowege, teraz zależna jest już w 70 proc. od importu energii (przy unijnej średniej na poziomie ok. 50 proc.).
- W grudniu na szczycie w Katowicach musimy powiedzieć ekologicznym terrorystom "stop!", "ani kroku dalej!" - zaapelował Hiszpan.
Jedynie wystąpienia reprezentantów Białorusi, Rumunii i Norwegii nie były nacechowane rozżaleniem, wynikającym ze sposobu wdrażania polityki klimatycznej.
Przedstawicielka Białorusi podkreślała jednak, jak ważne jest korzystanie z doświadczeń innych państw, aby uczyć się nowych sposobów racjonalnego gospodarowania surowcami i środowiskiem naturalnym. Białoruś pozbawiona jest w zasadzie własnych paliw, nie podlega też obostrzeniom unijnym i duże nadzieje wiąże z budową nowej elektrowni atomowej (która jednak, ulokowana przy granicy o kilkadziesiąt kilometrów od Wilna, wzbudza regularne protesty Litwinów, zalęknionych o naruszanie norm bezpieczeństwa).
W Norwegii z kolei panuje od około 20 lat konsensus wokół polityki klimatycznej. Jest ona akceptowana przez związki zawodowe.
- Pod warunkiem wszakże gwarantowanej ochrony zatrudnienia. Nie chodzi tu o kurczowe zachowanie dotychczasowych miejsc pracy, ale racjonalne zastępowanie ich nowymi , w nowych przemysłach i branżach - zastrzegła przedstawicielka Norwegii.
