W kopalni pracował mój ojciec, dziadek i pradziadek. Tradycje górnicze występowały w moim życiu. Rodzice zabiegali o to, żebym wraz z bratem ukończył edukację i nie musiał pracować fizycznie. Ale gdy do kopalni Wieczorek trafił mój młodszy brat, zobaczyłem, że nie jest to zła robota - wspomina IGOR JAREK, poeta i były... górnik kopalni Staszic.
Jak to się stało, że górnik jest poetą?
Zacząłem interesować się poezją w trzeciej klasie gimnazjum, kiedy na zajęciach z polskiego przerabialiśmy futuryzm. Wtedy zobaczyłem, jak poezja może być fascynująca. Wówczas pisanie poezji zaczęło mnie kręcić. Zetknięcie z takimi nazwiskami, jak Jankowski, Jasieński, Młodożeniec, Stern, sprawiło, że sam podejmowałem pierwsze próby poetyckie. Byłem wówczas niezłym sportowcem. Dobrze grałem w piłkę i z tym wiązałem swoją przyszłość jak każdy prawie mój kolega. Poezja była gdzieś obok i raczej wstydziłem się tego, że mnie interesowała. Do tej pory jednak krępuje mnie nazywanie siebie poetą. Skoro Wisława Szymborska w swoim przemówieniu noblowskim nie nazywała siebie poetą to trudno żebym ja się nim nazywał.
A jak poeta został górnikiem?
Wszystko się zaczęło od tego, że teść załatwił mi pracę w firmie wykonującej usługi dla kopalni Staszic. Było to dla mnie spore przeżycie, ponieważ nigdy w kopalni nie chciałem pracować. Niemniej w moim domu były silne tradycje górnicze. Od małego wiedziałem, jak ciężka jest to praca. Jeździłem na kolonie dofinansowane przez kopalnię. Wielu moich kolegów było górnikami. W kopalni pracował mój ojciec, dziadek i pradziadek. Tradycje górnicze występowały w moim życiu. Rodzice zabiegali o to, żebym wraz z bratem ukończył edukację i nie musiał pracować fizycznie. Ale gdy do kopalni Wieczorek trafił mój młodszy brat, zobaczyłem, że nie jest to zła robota. Miał dobre pieniądze, miał czas na pasje, żył wygodnie. Zrozumiałem, że robota pod ziemią wcale nie musi być straszna. Wiedziałem, że ten wybór ustabilizuje moje życie. Skończą się prace dorywcze. W końcu, nie miałem stałego zajęcia, nie skończyłem też liceum, więc co mi szkodziło. Po przerobieniu 30 pierwszych próbnych szycht starałem się wykonywać jak najlepiej polecenia. Starałem się dawać z siebie wszystko, aby pokazać, że zasługuję na tę pracę. Czyściłem chodniki, sypałem półki, konwojowałem zetory. Dla nowicjusza nie były to proste zajęcia ale na pewno nie aż tak niebezpieczne jak praca na przodku. Gdy sztygarzy przekonali się, że jestem sumienny, trafiłem po roku pracy do brygady przodkowej. W sumie przerobiłem w Staszicu cztery lata do stycznia 2016 r.
Czy twoja była profesja wpływała (lub wpływa) na twórczość?
Z pewnością. Wydaje mi się, że każdy, kto zajmuje się pisaniem, powinien przeżyć coś mocnego, deformującego, zmuszając do ponownego zdefiniowania wewnętrznego świata. Praca w kopalni była bardzo intensywnym przeżyciem, które mnie ukształtowało. To zajęcie zmieniło moje priorytety. Zobaczyłem w kopalni normalne życie. Spodobał mi się również charakter górników - konkretność, upór, wytrwałość, pracowitość poczucie humoru. Górnicy są autentyczni, nie maskują swych ocen. Nie są też przeintelektualizowani, a mimo wszystko są rozsądni i mądrzy, wbrew temu, co się o nich stereotypowo sądzi. Górnicy cechują się dodatkowo wysokim poziomem myślenia praktycznego. Potrafią poradzić sobie z różnymi przeciwnościami. Jest to niebezpieczny i wymagający zawód. Myślę, że gdyby życiorysy niektórych górników potoczyły się inaczej, to mieliby szansę na dużo ciekawsze zajęcia niż robota w kopalni przez 25 lat. Wielu z nich ma też ciekawe zainteresowania. Jeden produkuje piwo, inny jeździ na snowboardzie. Mają bogate życie prywatne.
Debiutowałeś zbiorem wierszy Różyczka, wydanym w 2008 r. Tytuł tomiku nawiązuje do nazwiska Tomasza Różyckiego, opolskiego poety. Dlaczego składasz mu hołd?
Nie wiem, czy hołd to właściwe słowo, ale może uznanie. Pamiętam, gdy jeszcze jako dzieciak dostawałem kieszonkowe, kupowałem książki dotyczące poezji współczesnej, ponieważ nie było ich w mojej bibliotece miejskiej. Wówczas trafiłem na tomik Kolonie Różyckiego. Po jego przeczytaniu stwierdziłem, że jest nudny. Odrzuciłem go. Dopiero z czasem zacząłem się do jego zbioru wierszy przekonywać. Kupiłem też inne jego dzieła. Spodobały mi się w tej twórczości poniemieckie domy, dolnośląski klimat, pomysł na język utworów, zaskakujące puenty. Próbowałem pisać jak Różycki. Wysłałem, podobnie jak Różycki, swoje wierze na konkurs poezji im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Utwory spodobały się. Zająłem drugie miejsce (pierwszego nie przyznano). Miałem wtedy niecałe 18 lat. Owocem tych wydarzeń jest publikacja Różyczki.
Ten rok możesz zaliczyć do udanych. Ukazał się twój nowy tomik poezji Białaczka oraz komiks Słowackiego, ilustrowany przez Judytę Sosnę, graficzkę po ASP, a prywatnie twoją żonę. Wpierw chciałbym spytać o Białaczkę. Skąd tytuł?
Białaczka pochodzi od bieli, jasności jednak światło - paradoksalnie - jest złe. Jasność jest wrogiem dzielnicy - dzielnica się go boi i wybiera ciemność. Ciemność jest zagadkowa. Może pochłonąć. Tytuł nie należy więc łączyć z najbliższym skojarzeniem, czyli chorobą. Białaczka - jako logiczna kontynuacja - rozjaśnia mroki po Różyczce. Warto dodać, że na Białaczkę składają się wiersze z lat 2008-2012.
Czy ogląd natury, opisy cielesności i erotyzm zawarty w Białaczce jest aluzją do stylu Rafała Wojaczka?
Pewnie tak. Język Wojaczka zapadł mi mocno w podświadomość. Wojaczkiem zaczytywałem się w liceum, starając się go naśladować. Jednak u Wojaczka najlepsze teksty były wypadkową chaotycznego życia. W moim przypadku bez wątpienia, w poszukiwaniu własnego języka pomogła praca w kopalni.
W Białaczce pojawia się koloryt lokalny Śląska. Mamy senne, robotnicze dzielnice poprzecinane torami, wypalone łąki, dym zawisły nad miastem, "zardzewiałą rzekę". Czy jest to tylko zdystansowany opis, czy też pochwała Heimatu
Nie wiem czy pochwała. Śląsk jest miejscem w którym się wychowałem. Sądzę, że jest to dobre miejsce do życia. Od małego oglądałem kopalnie, hałdy, familoki. Śląsk nie tylko jest scenerią moich utworów, ale jest mi bardzo bliski. Oddziałuje na mnie. Urodziłem się w Katowicach. Moi pradziadkowie i dziadkowie mieszkali na Nikiszowcu. Rodzina mojego ojciec jest z Chorzowa Starego i Piekar Śląskich. Moim chrzestnym jest syn słynnego piłkarza Ruchu Chorzów i reprezentanta Polski - Zygmunta Maszczyka.
Przejdźmy do Słowackiego. Komiks jest życiopisaniem. Jego nazwa odnosi się do ulicy w śródmieściu Katowic przy której żyje w kawalerce główny bohater-narrator. Czy komiks jest wyłącznie ulepiony z przeżyć własnych oraz doświadczeń zawartych w opowieściach napotkanych osób? W jakim stopniu ten kalejdoskop zdarzeń jest fikcyjny?
Nie wszystkie historie zawarte w Słowackiego wydarzyła się naprawdę. Wolę, aby czytelnicy sami spróbowali oddzielić prawdę od fikcji. Jest to z pewnością kawałek mojej biografii, wypełniającej 2-3 lata. W Katowicach najpierw wynajmowałem ze znajomym mieszkanie przy ul. Skłodowskiej-Curie, a później przeniosłem się na ul. Słowackiego. Nie był to łatwy czas. Łapałem różne dorywcze zajęcia. Pracowałem np. przez pewien czas zimą jako... kwiaciarka na katowickim rynku. Mój pobyt w komisariacie też nie był zmyślony. Istnieje też piwnica, o której wraz z kolegą sądziliśmy, że jest nawiedzona. Z początku, po napisaniu tekstów do Słowackiego nie bardzo wiedziałem co mam z nimi zrobić, gdyż w ogóle nie pasowały do mojego ówczesnego pojęcia poezji. Odkryłem ich dodatkową wartość dopiero gdy zostały uzupełnione rysunkami mojej żony. Ucieszyłem się też pozytywnym przyjęciem Słowackiego przez krytykę.
Czy powstaną kolejne komiksy i tomiki wierszy?
Przygotowuję komiks o życiu warszawskiego półświatka z lat dziewięćdziesiątych. Chciałbym też wydać komiks poświęcony życiu Garryego, którego historie co miesiąc zamieszczam wraz z rysunkami mojej żony na blogu hopsiup. Uznaliśmy, że nastąpi to kiedy już opublikujemy na blogu całość jego historii. W ogóle komiks jest dla mnie ważny. Wkurza mnie, że niektórzy ciągle myślą, że komiks to jakaś co najwyżej drugorzędna rozrywka czytelnicza. Komiks to taka sama gałąź sztuki jak poezja, proza, czy reportaż - zwłaszcza, że komiks doskonale potrafi zmieścić w sobie wszystkie te gatunki.
Prezentujemy jeden z niepublikowanych wierszy Igora Jarka:
bhp
W końcu cichnie straszny, chociaż źle dograny krzyk komputerowego ludzika wciąganego w bęben
przenośnika taśmowego i zaraz jakiś facet
obok Garrego pyta ze śmiechem czy to trzeba być aż takim tępym ciulem żeby kopać przy
przenośniku na ruchu? Ach te szkolenia zawodowe, na których prawdziwi
faceci wyśmiewają nieudolne filmiki, wiernie jednak odwzorowujące prawdziwe wypadki i tępych komputerowych ludzików - jakby nie było prawdziwych ludzi,
którzy być może siedzieli na tych samych krzesłach i w ten sam brutalny sposób
próbowali pogodzić się z tym, że praca pięćset metrów pod ziemią to nie jakaś
tam imieninowa herbata u zasuszonej ciotki ale ostra jebaczka, kupa krzyku
w niewyrażalnej dla większości facetów atmosferze strachu, bólu i niewybrednego dowcipu. Przecież jakby źle i jakby głęboko nie było
ludzie zawsze lubią się trochę pośmiać. Choćby z tego, że hans nie da rady
zapłacić w tym miesiącu za gaz albo z tego, że ktoś został wciągnięty w napęd przenośnika taśmowego. Że jego klatka piersiowa i czaszka została zmiażdżona.
Że ratownicy musieli ściągnąć obudowę bo nie potrafili wyciągnąć ciała. Ach
te szkolenia zawodowe, na których Garry śmieje się razem ze wszystkimi gdyż
boi wyjść na ciotę bardziej nawet niż tej krótkiej chwili ciszy, tuż po śmiechu. Tej ciszy rodzącej mnóstwo dźwięków. Mnóstwo dobrze dogranych dźwięków.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
