Godło górnicze stanowią młotek żelazny, czyli pyrlik, oraz klin żelazny zatknięty na trzonku, zwany żelazkiem. Obecna forma godła górniczego została opisana przez Stanisława Majewskiego w 1928 r. Pyrlik, po lewej stronie godła, jest łukowato zaokrąglony i nie ma wystającego górą końca trzonka. Drugi młotek, po prawej stronie, zwany jest żelazkiem. Swym zaostrzonym końcem skierowany jest ku dołowi. Ten ma z kolei wyraźnie wystający górą koniec trzonka. Pyrlik leży na żelazku.
Pyrlik i żelazko wiązane są z wczesnym okresem górnictwa, kiedy całą żmudną robotę w kamieniu musiał wykonać górnik. Ostre żelazko trzymał w lewej ręce, a prawą ręką podbijał je pyrlikiem. Majewski zwracał uwagę na to, by przestrzegać ułożenia narzędzi w godle. Jak powiadał: "tak leżą, aby móc ująć najpierw trzonek pyrlika, a następnie żelazka".
Ciekawostką jest, że bardzo wczesne wzory górniczych znaków, pochodzące jeszcze ze średniowiecza, przedstawiają również skrzyżowane narzędzia, takie jak klin i podbijak. Były one pierwowzorem godła w dzisiejszym kształcie. Źródłem takich wyobrażeń był najprawdopodobniej zwyczaj pozostawiania w przodku narzędzi w układzie skrzyżowanym. Krzyż miał zabezpieczać przodek przed działaniem złych duchów. Dawniej w skład symbolu górniczego wchodził również kaganek, widniejący na tle skrzyżowanych młotków lub zawieszony na nich.
Historycy wskazują jednak, że najstarszym symbolem górnictwa jest róg. Związany jest z okresem, kiedy poszukiwacze wszelkich kruszców wędrowali, nawołując się głosem rogu, a w czasach jeszcze starszych używali go jako narzędzia. Przykładem takiego rogu - symbolu może być róg górniczy, znajdujący się w Muzeum Żup Solnych w Wieliczce. Został wykonany według projektu Jana Duerera, brata słynnego malarza Albrechta Duerera. Żupnik Seweryn Boner ofiarował go górnikom w 1534 r. na tzw. fundusz braterski. W latach późniejszych często używany był w trakcie uroczystości i świąt górniczych.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
