Rozmowa z ROMANEM ŁOJEM, prezesem Katowickiego Holdingu Węglowego:
W 1993 r. KHW przecierał szlaki przy reformie całego górnictwa. Udało się?
Udało się przeprowadzić firmę przez pierwszy, najtrudniejszy okres transformacji. Ze spółek, jakie wówczas istniały, działają do dziś trzy, w tym KHW. Udało się stopniowo rozbudować i zmodernizować kopalnie, które na pewno pracują bezpieczniej niż kiedyś. Stworzyć perspektywy dla ich przyszłego istnienia. Nie udało się natomiast prowadzić wydobycia w sposób bezwypadkowy i niewywierający wpływu na powierzchnię ziemi, z której w ciągu 20 lat wydobyliśmy 370 mln t węgla. Dzięki istnieniu Grupy można było stosunkowo mało boleśnie rozwiązać problem zatrudnienia załóg przy kolejnych zmianach.
Gdy Holding powstał, były spore, włączono do niego 11 zakładów górniczych. Potem trzy z nich (Niwka-Modrzejów, Katowice, Kleofas) zostały zlikwidowane całkowicie. Sześć połączono w trzy wciąż istniejące (Murcki-Staszic, Mysłowice-Wesoła, Wujek z ruchem Śląsk). Wieczorek działa bez zmian, a Kazimierz-Juliusz został wyłączony jako osobna spółka z o.o.
Ile wspólnego ma "Katowicki" holding z Katowicami?
Do KHW włączono kopalnie z centrum województwa, które do 1998 r. nazywało się "katowickim". Znaczna część z 17,5 tys. pracowników mieszka w Katowicach lub ich bezpośredniej bliskości. Pieniądze wypłacane górnikom (w zeszłym roku ok. 850 mln zł) wydają oni w tym mieście, generując lokalny popyt. Ponad 2,5 mld zł zapłaciliśmy za dobra i usługi nabywane w 2100 firmach, które z nami współpracują. One też są stąd.
Czy posiadanie w strukturze firmy kopalni-pomnika, jaką jest Wujek, utrudnia, czy ułatwia bieżące zadania produkcyjne, czy ma w ogóle jakieś istotnie znaczenie dzisiaj? Jakim przesłaniem jest dla polskich górników ta kopalnia, znana w świecie z wydarzeń 1981 r.?
Oddzielmy historię i wspomnienia od bieżącej rzeczywistości. Pamiętamy o tym co było, ale nie możemy wciąż oglądać się na tamten czas. Życie biegnie do przodu, wszystko się zmienia. Kopalnia Wujek znalazła się w ubiegłym roku w trudnej sytuacji. Swoje przetrwanie, wchodzenie na prostą zawdzięcza mobilizacji całej załogi, kierownictwa, a nie moralnemu obowiązkowi wobec historii, jak nawet usiłowano to przedstawiać. Reszta Holdingu wsparła ją, ponieważ plan naprawczy wskazał na sens i celowość takiego działania. Może też dobrze jest pamiętać, że efektem zmian, zapoczątkowanych przez zdarzenia sprzed ponad 30 lat, stało się potężne przewartościowanie - przejście do systemu, w którym rządzą efekty ekonomiczne i finanse.
Największe zalety i wady KHW?
Zalety to dobry węgiel, zmobilizowana załoga. Wadą są zagrożenia naturalne, wzrastające wraz z sięganiem po węgiel coraz głębiej, w tym zagrożenie metanem.
Jak widzi Pan przyszłość firmy za 10-20 lat?
Gdyby przyszłość górnictwa zależała od naturalnego rozwoju gospodarki, można by łatwo odpowiedzieć na to pytanie. Bo węgiel przez kilkadziesiąt lat będzie na świecie podstawowym, najtańszym surowcem energetycznym. Dopóki nie nastąpi rzeczywisty przełom i postęp w produkcji energii, w wypadku odejścia od węgla prąd, ciepło staną się kilkakrotnie droższe niż dzisiaj. Nawet te kraje Unii Europejskiej, które nie wydobywają już węgla, zaczynają znowu budować elektrownie z blokami węglowymi. Mamy węgiel w tym miejscu i na takich głębokościach, na jakich zalega. Gdyby przesunąć złoża w Zagłębiu Górnośląskim kilkaset metrów wyżej, w miejsce tych, które były eksploatowane od ponad 200 lat, moglibyśmy mówić o ich porównaniu z warunkami australijskimi lub z Mongolii.
Mamy też konkretne warunki społeczne. Bo czy polski pracownik byłby skłonny pracować za tyle, za ile pracuje górnik chiński, mongolski, rosyjski? Powtarza się hasła o swobodzie gospodarczej. Jeden z naszych sąsiadów dopłaca do transportu węgla. Drugi subwencjonuje energię produkowaną także z węgla. Widać więc, że koszty wydobycia wynikają z konkretnych warunków. Można te koszty zawsze redukować. Na obecnym poziomie, w warunkach czystej gry rynkowej, mimo różnych utrudnień, także górnictwo górnośląskie jest w stanie się obronić i utrzymać. Nie obroni się jednak przed administracyjnymi decyzjami o okładaniu opłatami węgla i energii z węgla, przy równoczesnym dotowaniu innych źródeł energii. Ale to w sumie nie dotyczy samego górnictwa. To pytanie o przyszłość gospodarki kraju, której jest ono częścią.
Polska podąża tam, dokąd prowadzi ją Unia Europejska, która nie lubi górnictwa.
Starania o przekształcanie Europy doprowadziły na razie do tego, że jej gospodarka staje się mniej konkurencyjna, że nie ma pracy dla rzeszy ludzi kształconych latami, tak by zajmowali się zarządzaniem, pośrednictwem, usługami, obracaniem papierami na giełdach, a nie produkcją. Prawdziwy zysk powstaje wtedy gdy się coś wytwarza, zwielokrotnia wartość przerabianego surowca. Łatwo jest mówić o czystej pracy koncepcyjnej i sprzedawaniu jej wyników reszcie świata. Tylko że reszta świata też ma koncepcje, a oprócz tego wydobywa i przetwarza surowce...
Jakie życzenia prezes KHW złożyłby swoim górnikom na 20. urodziny firmy? I czego życzyłby Pan sobie?
Żeby została wreszcie ustalona wieloletnia strategia energetyczna dla Polski! Wtedy górnicy będą wiedzieli, czy ci, którzy dzisiaj zaczynają pracę, będą ją mieli za kolejne 20 lat. Żeby ta praca przebiegała spokojnie, bez zbędnej nerwowości i wypadków. Żeby nadal dawała środki do życia dla nich i ich rodzin. Oraz by byli z niej zadowoleni.
Sobie życzyłbym, żebyśmy wiedzieli jak planować przyszłość spółki, jakie inwestycje podejmować. Czyli praktycznie - żeby politycy ustalili, skąd Polska za 10-15-20 lat ma uzyskiwać prąd i ciepło. Z resztą jakoś sobie poradzimy.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
