„Węgiel kamienny stanowi podstawę krajowego bilansu energetycznego (zużycie ok. 75 mln t rocznie), ponieważ Polska posiada duże zasoby tego surowca, a wykorzystujące go elektrownie pozwalają na utrzymanie stałych i stabilnych dostaw energii do odbiorców” - czytamy w zaktualizowanym i rozszerzonym projekcie dokumentu „Polityka energetyczna Polski do 2040 r. – strategia rozwoju sektora paliwowo-energetycznego” (PEP2040), który Ministerstwo Energii opublikowało 8 listopada. Oto co w tym dokumencie napisano na temat węgla.
Według strategii, nad którą będzie teraz pracować nowy rząd - górnictwo i energetyka węglowa ma również istotne znaczenie społeczno-gospodarcze – zapewnia liczne miejsca pracy, wpływy do budżetu państwa (także pośrednio przez podmioty świadczące usługi dla górnictwa i energetyki), a ponadto często stanowi główne źródło dochodów w danym regionie.
„Potrzeba dywersyfikacji struktury wytwarzania energii elektrycznej będzie przyczyniać się do zmniejszenia roli węgla w bilansie, jednakże nadal będzie istotną pozycją w bilansie energetycznym. Wykorzystanie tego surowca przez energetykę zawodową w perspektywie najbliższych kilkunastu będzie spadać w tempie znacznie niższym niż w gospodarstwach domowych, które wykorzystują go mniej efektywnie, a przez co wpływają na tzw. niską emisję” - zakłada dokument.
Pokrycie popytu na węgiel kamienny powinno odbywać się z kopalni zlokalizowanych w kraju, a import surowca powinien występować tylko w uzasadnionych przypadkach. Koszty wydobycia węgla w Polsce powinny być konkurencyjne w stosunku do surowca z importu, tak aby możliwe było wykorzystanie krajowego potencjału przy wzmocnieniu gospodarki.
Dzięki postępowi technologicznemu nowe oraz modernizowane bloki węglowe cechują się wyższą sprawnością, co wpływa na racjonalność i efektywność zużycia surowca oraz na ograniczenie wpływu energetyki na środowisko.
„Na ekonomikę jednostek wytwórczych opartych o węgiel negatywnie wpływa pierwszeństwo wprowadzania do sieci energii z OZE, a ponadto energia z węgla obarczona jest kosztami polityki klimatyczno-energetycznej oraz środowiskowej” - zauważają autorzy strategii.
Z tego powodu należy zapewnić jak najwyższą racjonalność wydobycia i wykorzystania surowca. Aby tak się stało należy zapewnić rentowność sektora górnictwa węgla kamiennego – w ostatnich latach podjęto działania restrukturyzacyjne, dzięki czemu sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstw górniczych uległa poprawie. Dalsze działania muszą być nastawione na osiągnięcie i utrzymanie stabilnej sytuacji finansowej i organizacyjnej w sektorze.
Przyczyni się do tego m.in. racjonalizacja i optymalizacja kosztów bieżącego funkcjonowania. Duże znaczenie ma także wdrażanie efektywnych ekonomicznie innowacyjnych rozwiązań, przyczyniających się do zmniejszenia kosztów pracy oraz poprawy bezpieczeństwa. Konieczne są zmiany w systemie sprzedaży węgla.
Kolejny krok to tworzenie mechanizmów stabilizujących na okres dekoniunktury. Spółki węglowe powinny konsekwentne utrzymywać fundusze celowe, tak aby pokryć potrzeby operacyjne w czasie utrzymywania się niskich światowych cen surowca.
Projekt zapowiada uporządkowanie opłat ponoszonych przez sektor (zmiany regulacji prawnych), bo działalność górnicza obciążona jest aktualnie blisko 30. rodzajami opłat i podatków – od opodatkowania wyrobisk, po opłaty za informację geologiczną. Sposób naliczania części z nich nie jest wystarczająco dobrze zdefiniowany, zaś niektóre stanowią niebagatelny koszt, niewspółmierny do korzyści.
Racjonalna gospodarka otwartych złóż i otwieranie nowych złóż – w tym zakresie kluczowymi kwestiami są: pogłębianie szybów, budowa nowych bądź rozbudowa poziomów wydobywczych, tam gdzie jest to uzasadnione ekonomicznie; prowadzenie dalszych prac poszukiwawczych i udostępnianie nowych obszarów wydobywczych – badania geologiczne wskazują kilka perspektywicznych złóż o dużych zasobach wysokojakościowego surowca; opracowanie mapy strategicznych zasobów węgla kamiennego z koncepcją docelowego modelu zarządzania – aktualnie spółki działają w oparciu o papierową informację geologiczną udostępnianą przez organy administracji geologicznej. Narzędzie powinno wskazywać zarówno złoża eksploatowane, jak i perspektywiczne w ujęciu 3D – tak aby na bieżąco móc podejmować decyzje o wydobyciu na poszczególnych poziomach. Narzędzie powinno także rozwiązać problem braku wiedzy o miejscach wydobycia w sąsiadujących kopalniach, co może skutkować ruchami ziemi (zapadaniem).
Racjonalna dystrybucja surowca – aby osiągnąć jak najwyższy efekt środowiskowy oraz efektywność kosztową, surowiec powinien być transportowany na możliwie najmniejsze odległości. Jednostki wytwórcze energii powinny pokrywać zapotrzebowanie na surowiec z najbliżej położonych kopalni. Pokrycie popytu zależne jest także od oferowanych właściwości paliwa, dlatego układy spalania w nowych jednostkach wytwórczych powinny być planowane z uwzględnieniem pokrycia zapotrzebowania na paliwo oferowane przez polskie kopalnie, zlokalizowane najbliżej.
Wykorzystanie lub sprzedaż ubocznych produktów wydobycia (metan, wodór, kopaliny) – przyczyni się to do wdrażania gospodarki o obiegu zamkniętym, a jednocześnie wyeliminowane zostaną koszty i negatywne efekty środowiskowe składowania.
Innowacje w wydobyciu i wykorzystaniu surowca – nowe rozwiązania mają przyczyniać się do większej efektywności i elastyczności zużycia surowca (np. postać gazowa) oraz ograniczenia ilości emitowanych zanieczyszczeń. Dużą rolę w zakresie badań, rozwoju i komercjalizacji efektywnych rozwiązań ma współpraca spółek z innymi podmiotami, zwłaszcza z instytutami badawczymi.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
Ktoś tu nawet nie jest z Sredniowiecza lecz raczej z epoki kamienia łupanego Hey.