W podziemiach szybu Staszic w Tarnowskich Górach znajdują się trzy sporych rozmiarów komory z zabytkowymi pompami. Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej (SMZT) czyni starania, aby obiekt ten mógł być w przyszłości udostępniony do zwiedzania.
Zarówno szyb Staszic i sąsiedni szyb Maszynowy leżą w południowej części miasta, pomiędzy Bobrownikami Śląskimi a Reptami Śląskimi. Właścicielem obiektu jest Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów (GPW) w Katowicach. W przeszłości, od 1884 r. pobierano stamtąd wodę do celów komunalnych, jednak 17 czerwca 2001 r. bytomski Sanepid nakazał zamknąć ostatnią czynną tam studnię głębinową z powodu przekroczenia norm trichloroetylenu. Choć ujęcie wody od tego czasu nie funkcjonuje, stacja wodociągowa przy szybie Staszic w dalszym ciągu ma znaczenie dla GPW z uwagi na procesy technologiczne rozdziału wody do poszczególnych wodociągów.
Szyby Staszic i Maszynowy są ostatnimi, nieprzerwanie działającymi szybami górniczymi na terenie Tarnowskich Gór pozostałymi z czasów wydobycia rud ołowiu i srebra. Ze względu na podziemne połączenie wyrobiskami pogórniczymi ze Sztolnią Czarnego Pstrąga oraz Zabytkową Kopalnią Srebra, w przeszłości szyb Staszic wykorzystywany był do zjazdów przez członków Sekcji Penetracji Podziemi działającej w ramach SMZT. Oczywiście wymagało to uzyskania zgody gospodarza obiektu.
Prawdziwą perełką dziedzictwa industrialnego są trzy obszerne hale pomp w pobliżu podszybia szybu Staszic. Znajdują się w nich zabytkowe maszyny, w tym maszyny parowe. Na początku XXI w. SMZT przeprowadziło renowację zabytkowej maszyny parowej znajdującej się w podziemnej hali B.
Niezależnie od tego co najmniej od 2004 r. prowadzone były rozmowy pomiędzy SMZT i GPW w sprawie ewentualnego udostępnienia podziemi szybu Staszic do zwiedzania. Obecnie zejścia do podziemi są dopuszczalne, ale wymagają spełnienia odpowiednich formalności.
- Nasze wizyty muszą być każdorazowo poparte zgodą prezesa GPW - mówi Grzegorz Rudnicki, kierownik Biura SMZT.
- Z uwagi na wysokie walory historyczne stacji Staszic, miejsce to od czasu do czasu od czasu pokazujemy polskim i zagranicznym ekspertom. Są zachwyceni tym miejscem - dodaje.
Jak nas zapewnił Marek Jaromin, pełnomocnik zarządu Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów do spraw kontaktów z mediami, zwiedzanie szybu Staszic przez grupę wycieczkową może być możliwe po wcześniejszym kontakcie i uzgodnieniu z kierownikiem stacji wodociągowej Zawada koło Pyskowic.
Czy przyjdzie taki czas, że do Staszica będą mogli zajrzeć indywidualni turyści?
- Naszym zdaniem obiekt ten powinien zostać udostępniony do zwiedzania - uważa Grzegorz Rudnicki. - To kluczowe miejsce naszego wpisu na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. To brakujący element całej układanki. My mamy ogromne doświadczenie w prowadzeniu obiektów podziemnych, mamy kadrę górniczą. Stację wodociągową znamy dość dobrze. Wiemy, z czym trzeba będzie się zmierzyć.
Obecnie najbardziej znanym obiektem podziemnym w Polsce związanym z wodociągami i kanalizacją a udostępnionym do zwiedzania jest Kanał Dętka w centrum Łodzi. Znajduje się on kilka metrów pod powierzchnią ziemi.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
