Wpisana w niedzielę (9 lipca) na listę światowego dziedzictwa UNESCO zabytkowa kopalnia srebra, cynku i ołowiu w Tarnowskich Górach to tylko potoczna-turystyczna nazwa obiektu, który objęty zostaje specjalną ochroną i prestiżem. W rzeczywistości składają się na niego 28 tzw. atrybuty, położone na terenie Tarnowskich Gór, Zbrosławic i Bytomia.
Dobro (międzynarodowe określenie w procedurze UNESCO przy ubieganiu się o wpis) obejmuje główny kompleks kopalniany i system gospodarowania wodami, należący do historycznej kopalni Fryderyk (Friedrichsgrube) oraz Stacji Wodociągowej Staszic (Wasserwerk Adolfschaft), wraz z bezpośrednio powiązanymi obiektami na powierzchni ziemi.
Dla ułatwienia ochrony i zarządzania wyróżniono 8 oryginalnych, zachowanych od stuleci w niezmienionym praktycznie kształcie obszarów o wyjątkowej wartości.
Podziemia
Wyrobiska górnicze (sztolnie, szyby, komory) z ich architekturą, techniką i innymi śladami kulturowymi oraz ich cechy przyrodnicze, związane z geologią, mineralogią, hydrologią i bioróżnorodnością.
Są to: Sztolnia Głęboka Fryderyk (jej 600-metrowy fragment znany jest powszechnie jako Sztolnia Czarnego Pstrąga - przyp. nettg.pl), szyby Pokój, Bohr, Staszic i Maszynowy, Pomoc Szczęściu, sztolniowy szyb maszynowy nr 22, szyby sztolniowe nr 17, 13 i 5, sztolnia Boże Wspomóż, szyby Anioł, Żmija, Szczęść Boże, Heinitz, Reden, Kaehler i Szyb Fryderyka.
Portal i roznos Sztolni Głębokiej Fryderyk
Czyli wylot głównej sztolni z neoklasycystycznym kamiennym portalem oraz kanał odprowadzający wodę, wykopany aby utrzymać odprowadzenie wody z kopalni oddzielone od rzeki Dramy. Jest to końcowa, powierzchniowa część Południowego Systemu Sztolniowego.
Portal i roznos sztolni Boże Wspomóż
Portal północnej sztolni i kanał wylotowy, jako zakończenie powierzchniowe Północnego Systemu Sztolniowego.
Stacja Wodociągowa Staszic
Zarówno powierzchniowe, jak i podziemne pozostałości unikatowej, napędzanej parą stacji wodociągowej z lat 80. XIX wieku, która była zintegrowana z systemem kopalni.
Krajobraz pogórniczy z XIX w.
Tworzą go niespotykane gdzie indziej, jednorodne murawy zdominowane przez topografię pogórniczą (tzw. pingi i warpie). Powstał w wyniku wydobycia rud ołowiu i srebra w XVI w. a potem rud ołowiu i srebra oraz rud żelaza w XIX w. Jest to unikatowy przykład historycznego otoczenia Stacji Wodociągowej Staszic.
Srebrna Góra i hałda popłuczkowa
To najrozleglejszy obszar dawnych kopalń rud ołowiu i srebra oraz cynku z XV-XVI i z przełomu XVIII i XIX wieku oraz hałdę popłuczkową odpadów skały płonnej, które pochodzą z XIX-wiecznego, centralnego zakładu przetwarzania rudy Kopalni Fryderyk.
Teren dawnej kopalni Fryderyk
Obejmuje (potencjalne) stanowisko archeologiczne, na miejscu działania przed wiekami państwowej Friedrichsgrube oraz kopiec upamiętniający odkrycie rud ołowiu i srebra.
Park Miejski w Tarnowskich Górach
jest najlepiej zachowanym, rozległym i zróżnicowanym pod względem form topograficznych, architektury i skupisk roślinności na terenach pogórniczych w Tarnowskich Górach i okolicy. Zabytkowe ślady pochodzą z XIX i początku XX w. a władze miejskie postanowiły założyć w tym miejscu park, aby ochronić je przed zniszczeniem.
Powierzchnia obiektów wpisanych na listę UNESCO wynosi 1,33 tys. ha pod ziemią i 342,06 ha na powierzchni. Wokoło ustanowiono tzw. strefę buforową o powierzchni 2,77 tys. ha i dodatkowe strefy ochronne.
Mapa obiektow wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO (kliknij i powiększ)
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
