Prowadzenie eksploatacji w pokładach węgla kamiennego zagrożonych tąpaniami wymaga stosowania wielu skompilowanych działań profilaktycznych. Metody, zarówno te długofalowe jak i doraźne, wypracowane są w długoletniej praktyce. Jak tłumaczył w rozmowie z portalem górniczym nettg.pl geofizyk ADAM BARAŃSKI, do działań długofalowych należy opracowywanie kompleksowych projektów eksploatacji pokładów zagrożonych tąpaniami (dla każdej zagrożonej kopalni).
Kompleksowe projekty uwzględniają koordynację prowadzonych robót górniczych z sąsiednimi kopalniami jak i pomiędzy pokładami i rejonami w danej kopalni oraz zakres metod obserwacyjnych, pomiarowych i profilaktyki aktywnej.
Dla uzyskania eksploatacyjnego efektu odprężenia konieczne jest również właściwe zaprojektowanie kolejności wybierania pokładów (przez ich nadebranie lub podebranie) i skoordynowanie eksploatacji z adekwatnymi do zagrożenia środkami profilaktyki doraźnej.
W ostatnich latach obserwuje się duży udział metod analitycznych w ocenie stanu zagrożenia tąpaniami, szczególnie dla nowych, projektowanych pól eksploatacyjnych, w celu określania zasięgu i wielkości stref koncentracji ciśnień na wybiegu ścian czy też drążonych wyrobisk korytarzowych. Normą stało się również prognozowanie maksymalnej energii wstrząsów dla projektowanych rejonów eksploatacji oraz ich oddziaływania na powierzchnię.
Obserwacje i pomiary dołowe
w powiązaniu z metodami analitycznymi tworzą kompleks metod służących ocenie zmian stanu zagrożenia tąpaniami w rejonach prowadzonych robót górniczych. Do bieżącej prognozy zagrożenia tąpaniami kopalnie wykorzystują kompleks metod szczegółowych, tj. rozeznania warunków geologiczno-górniczych, sejsmologicznej, sejsmoakustycznej, sejsmicznej i małośrednicowych wierceń sondażowych.
W kopalniach prowadzących roboty górnicze w pokładach zagrożonych tąpaniami funkcjonują stacje geofizyki górniczej, wyposażone w stacjonarne aparatury do ciągłych obserwacji sejsmologicznych i sejsmoakustycznych, które to obserwacje są podstawowymi dla monitorowania i oceny stanu zagrożenia tąpaniami.
Dla osłabienia oddziaływania (neutralizacji) stwierdzonych lub przewidywanych stref wzmożonych koncentracji naprężeń stosowane są metody profilaktyki aktywnej, z których najczęściej wykorzystywanymi są: strzelania wstrząsowe, strzelania torpedujące (strop), ukierunkowane szczelinowanie względnie hydroszczelinowanie skał stropowych i nawadnianie calizny węglowej.
W większości kopalń węgla kamiennego powołane są zespoły ds. tąpań, które analizują wskazania metod i inne objawy zagrożenia i na tej podstawie opiniują podejmowane działania profilaktyczne mające na celu minimalizację zagrożenia tąpaniami.
Szczególny nacisk
kładzie się na rygory organizacyjne dotyczące wycofywania względnie nie zatrudniania pracowników w strefach uznanych za zagrożone tąpaniami. Prawidłowe ustalenie rygorów organizacyjnych w odniesieniu do fragmentów wyrobisk określonych na podstawie metod obserwacyjnych, pomiarowych lub analitycznych za szczególnie zagrożone jest jednym z najbardziej efektywnych działań zabezpieczających pracowników przed wypadkami związanymi z tąpnięciami i odprężeniami.
Powszechne stosowanie metod profilaktyki biernej, tj.: wyznaczanie stref szczególnego zagrożenia tąpaniami, ograniczonego lub całkowitego zakazu ruchu załogi, stosowanie w miejscach niebezpiecznych telewizji przemysłowej i zdalnego sterowania maszynami i urządzeniami, w decydującym stopniu przyczynia się do ograniczenia liczby wypadków spowodowanych stąpnięciami.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
