Tak określa efekty paryskiego szczytu klimatycznego COP 21 Instytut Kościuszki w przesłanym do mediów w poniedziałek (21 grudnia) raporcie. Fasadowy, bo - w opinii jego ekspertów - "umowa klimatyczna nie będzie miała istotnego wpływu na ograniczenie emisji dwutlenku węgla, a porozumienie jest tak naprawdę deklaracją dobrych intencjiˮ.
Na decyzjach podjętych na zakończenie globalnej konferencji klimatycznej Polska nie straciła, a takie poważne obawy istniały. Sukcesem dla Polski jest to, że "brak wiążących prawnie, rygorystycznych celów redukcyjnych tworzy dobry moment na podjęcie przez Rząd RP dwóch ważnych inicjatyw wyborczych. Pierwsza to wyjście (opt-out) z Europejskiego Systemu Handlu Emisjami - ETS, druga to uruchomienie narodowego programu inwestycyjnego w elektroenergetyce opartego na nowoczesnych technologiach węglowych. Niezależnie od powyższego, Polska powinna się powstrzymać od podpisania i ratyfikowania porozumienia paryskiegoˮ- pisze Instytut Kościuszki.
Eksperci zwracają jednak uwagę, że zapis o utrzymaniu wzrostu temperatury na poziomie mniejszym niż o 1,5 - 2 stopnie Celsjusza w porównaniu do epoki przedindustrialnej może być interpretowany przez UE jako kierunek na bardziej ambitny cel niż dotychczas.
"Pomimo iż w proponowanym traktacie, który będzie otwarty do podpisu przez państwa w siedzibie ONZ od 22 kwietnia 2016, nie ma konkretnych i wiążących zapisów jak w porozumieniu z Kioto - istnieją istotne zagrożenia. Mianowicie, Komisja Europejska jest zawsze bardziej ambitna niż reszta świata. Sposób interpretacji nowego traktatu przez Unię jest największym zagrożeniem dla Polski.
Zwolennikom radykalnej dekarbonizacji nie udało się utrzymać konkretnych, wiążących i ambitnych zapisów, które mogłyby mieć realny wpływ na zmniejszenie światowych emisji. Z punktu widzenia globalnego, emisje będą dalej konsekwentnie rosnąć. Jedynie, słabnąca koniunktura gospodarcza może w rzeczywistości znacząco zmniejszyć emisje CO2. Wiele zapisów w Porozumieniu Paryskim COP21 zostało rozwodnionych, bądź wykreślonych m.in. z inicjatywy USA, Chinˮ - raportuje Instytut Kościuszki.
Najważniejsze wnioski globalne wynikające po COP21 zdaniem ekspertów Instytutu to:
• brak zapisów o globalnym handlu emisjami,
• brak wiążących prawnych zobowiązań redukcji CO2,
• globalna umowa klimatyczna będzie wiążąca tylko w zakresie ogólnych kierunków działań dla państw, które zgodzą się na uczestnictwo w nowym układzie,
• porozumienie opiera się na dobrowolnych zobowiązaniach do redukcji opartych na tzw. wkładach narodowych (INDC),
• nie stworzono systemu egzekucji, kontroli i ewentualnych sankcji za (poza politycznym napiętnowaniem) brak wywiązywania się z zobowiązań do redukcji CO2 wynikających z INDC na poziomie globalnym, w efekcie pozostają one wyłącznie deklaracjami dobrej woli,
• kraje rozwijające się oraz o podobnym poziomie zamożności co Polska uzyskały polityczne przyzwolenie na zwiększanie emisji do 2030 r.,
• Chiny zadeklarowały, że do 2030 r., będą dalej zwiększać emisje, choć w nieco mniejszym tempie, uznały natomiast potrzebę redukcji emisji - ale w chwili obecnej są najwyżej gotowe rozważać ograniczenie tempa ich wzrostu.
Eksperci podkreślają, że traktat wejdzie wówczas w życie, gdy zostanie podpisany i ratyfikowany przez strony Konwencji,a w sytuacji gdy udział węgla w globalnym bilansie energetycznym cały czas rośnie, to ograniczenia emisji, poprzez jego eliminację, są nierealne.
Instytut stawia dla UE takie oto wnioskiˮ:
• dopóki brak będzie wiążących celów dla wszystkich głównych światowych emitentów, ambitne wysiłki UE z punktu widzenia globalnej redukcji będą jednostronne i nieefektywne,
• UE powinna wyciągnąć wniosek z nowego porozumienia paryskiego - które nie ustanowiło globalnego systemu handlu emisjami - że dalsze funkcjonowanie Europejskiego Systemu Handlu Emisjami ETS UE ogranicza rozwój gospodarczy i konkurencyjność europejskiej gospodarki,
• wzrost kosztów produkcji oraz cen energii może doprowadzić do utraty rentowności, a nawet migracji przemysłu poza obszar objęty restrykcjami europejskiej polityki klimatycznej, w razie kontynuacji dotychczasowej polityki UE.
A Polsce radzi, by "mimo wynegocjowania przez polską delegację kilku korzystnych zapisów, rząd powinien wstrzymać się przed podpisaniem porozumienia w kwietniu 2016 r. oraz jego ratyfikacją przez Parlament RP, gdyż znajdują się w nim zapisy utrudniające Polsce prowadzenie suwerennej polityki energetycznej, a w szczególności wprowadzające jeszcze większą niepewność inwestycyjną w sektorzeˮ.
"Polska powinna również na forum UE budować koalicję na rzecz wstrzymania się od ratyfikacji, a w przypadku ratyfikacji - na rzecz rozszerzającej interpretacji i nadinterpretacji, co jak zwykle będzie intensywnie czynione przez lobbing interesariuszy gazu, energetyki wiatrowej i słonecznej w Brukseliˮ.
Ponadto eksperci są zdania, że:
• brak wiążącego porozumienia w Paryżu dotyczącego globalnego systemu handlu emisjami, jak i szkodliwy dla europejskiej i polskiej gospodarki - unilateralny - europejski system handlu emisjami oraz rozpoczęty (w obliczu BREXIT) przez Wielką Brytanię dialog na temat reform UE, to dobry czas na zgłoszenie przez Polskę postulatów deregulacyjnych EU ETS lub zgłoszenia opt-out Polski od polityki klimatycznej UE,
• dalsze powiązanie celów polityki klimatycznej z sektorem energii niesie poważne konsekwencje dla bezpieczeństwa energetycznego oraz ekonomicznego Polski,
• implementacja w Polsce wygórowanych celów redukcji CO2 spowodowałaby w przyszłości drastyczną podwyżkę cen energii i trwałą utratę konkurencyjności przemysłu,
• wysiłek Polski powinien być skierowany na opracowywanie i wdrażanie wysoce sprawnych technologii produkcji energii z węgla,
• Polska powinna uruchomić intensywny program modernizacji energochłonnych sektorów: wydobywczego, produkcji ciepła i prądu, opartych wciąż w dominującym stopniu na inwestycjach zrealizowanych w latach 70. i 80. ubiegłego wieku.
Czym zaowocowały obrady COP21 w Paryżu?
Na 21 spotkaniu konferencji stron (COP) ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu przedstawiciele rządów przyjęli kolejny aneks do Traktatu (UNFCCC) z 1992 r. Porozumienie paryskie składa się z dwóch części:
• wiążącej prawnie, która m.in. zobowiązuje kraje do rewidowania co pięć lat własnych krajowych celów walki z ociepleniem klimatu i
• niewiążącej, obejmującej wywiązywanie się z zadeklarowanych planów redukcji GHG.
Szczegóły są tak skomplikowane dla niezaznajomionego w materii czytelnika, że - choć były podane w raporcie - to je pominiemy.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
