- Przede wszystkim trzeba życzyć chrześcijanom XXI wieku, by mieli czas na przygotowanie i właściwe świętowanie Wielkanocy. Temu właśnie służy Wielki Post, w którym wezwani jesteśmy do modlitwy, pokuty i jałmużny - zaznacza w rozmowie z Trybuną Górniczą abp Wiktor Skworc, metropolita katowicki.
W Katowicach powstanie Trasa Pamięci Katastrof Górniczych oraz Martyrologii z Udziałem Górników. Przedsięwzięcie to zainaugurował właśnie Ksiądz Arcybiskup...
To niezupełnie tak. Idea ta dojrzewała w wielu środowiskach. Potrzebę realizacji takiego zamysłu umocniła zeszłoroczna, jesienna wizyta delegacji województwa śląskiego w Doniecku. Uczestniczyły w niej środowiska samorządowe, górnicze, przedstawiciele Instytutu Pamięci Narodowej i Kościoła. Szukaliśmy tam m.in. śladów tysięcy górników wywiezionych z Górnego Śląska w 1945 roku, zaraz po przejściu frontu. Żadnych śladów martyrologii górniczej nie znaleźliśmy - łatwo bowiem było je zatrzeć. Po tej właśnie wizycie doszliśmy do wniosku, że należałoby upamiętnić wszystkie ofiary pracy górniczej w jednym miejscu, tu, na Śląsku. Ludzkie cierpienie i śmierć mają przecież zawsze... konkretną twarz. Bez pamięci o przeszłości nie da się budować przyszłości. Warto więc wspomnieć i upamiętnić wszystkie ofiary górniczych katastrof, które miały miejsce na Śląsku i wszędzie tam, gdzie wydobywano czarne złoto. Trzeba też mieć świadomość, że w czasie okupacji hitlerowskiej przy wielu kopalniach istniały podobozy KL Auschwitz, gdzie ginęli więźniowie różnych narodowości i religii. A po wojnie - w czasach stalinowskich - kopalnie były miejscem przymusowej pracy i śmierci wielu więźniów politycznych. Scenariusz projektu, który zamierzamy realizować, napisało więc samo życie i nasza trudna przeszłość. Wpisuje się w nią martyrologium górników węgla kamiennego.
Czy wiadomo już, gdzie mogłaby powstać Kalwaria Górnicza?
Miejscem realizacji tego szczególnego przedsięwzięcia ma być hałda w Katowicach-Murckach. To obiekt symboliczny, stworzony przez człowieka i jego pracę. W związku z tym, że hałda należy do Katowickiego Holdingu Węglowego, zostały nawiązane kontakty z zarządem Holdingu, który chętnie włączy się w realizację projektu. W tradycji chrześcijańskiej, najwymowniejszym symbolem ludzkiego cierpienia jest kalwaryjska droga i krzyż Niewinnego i Sprawiedliwego: Jezusa Chrystusa. Stąd idea, by górnicze cierpienie wpisać w Drogę Krzyżową.
Podobnie uczcili pamięć swych braci niemieccy górnicy na hałdzie w Bottrop, przy kopalni Prosper Haniel.
Rozmawiałem na ten temat z księdzem biskupem Franzem-Josefem Overbeckiem, który gościł w archidiecezji katowickiej jesienią zeszłego roku. Od 1993 r. archidiecezję katowicką i diecezję Essen łączy partnerstwo. Hałdę w Bottrop urządzono przy okazji wizyty papieża Jana Pawła II w Essen. Niemcy mieli własną, specyficzną koncepcję realizacji tego pomysłu. My - w trosce o godne upamiętnienie górniczej martyrologii - nawiązaliśmy kontakt z katowicką Akademią Sztuk Pięknych i Politechniką Śląską. Chcemy, aby sprawę wzięli w swoje ręce profesjonaliści. Zadaniem naszej Górniczej Kalwarii będzie dokumentowanie i przybliżanie współczesnemu człowiekowi dramatycznych wydarzeń z historii górnictwa w sposób artystycznie wartościowy. Dzięki jej istnieniu również osoby przybywające na Śląsk będą mogły poznać ważny element historii naszej Ojcowizny: ciężką i niebezpieczną pracę górników, która pochłonęła tak wiele ofiar.
Pomysł powstania Trasy Pamięci Katastrof Górniczych oraz Martyrologii z Udziałem Górników nawiązuje do Pasji, czyli historii męki i śmierci Jezusa na krzyżu. W okresie pasyjnym, bezpośrednio poprzedzającym Święta Wielkanocne, rozmyślamy właśnie nad męką Chrystusa.
Odpowiadając na pana pytanie - w przeddzień uroczystej kanonizacji Ojca Świętego Jana Pawła II - pragnę przypomnieć Jego wizytę na katowickim lotnisku Muchowiec w 1983 r. W wygłoszonej wówczas homilii nawiązał On do powszechnego na Śląsku pozdrowienia "Szczęść Boże", które wyraża odniesienie każdej ludzkiej pracy do Boga. Analogicznie planowane miejsce upamiętnienia martyrologii górników będzie posiadało odniesienie do męki Jezusa Chrystusa i do Jego Drogi Krzyżowej, które nadają ludzkiemu trudowi i cierpieniu głęboki sens: przemieniają je w ostateczne zwycięstwo, w zmartwychwstanie. Tak wierzymy! Całe życie ziemskie Jezusa z Nazaretu miało zbawczy sens. Osiąga on jednak swą pełnię w Misterium Paschalnym. W Wielkim Tygodniu Kościół upamiętnia i celebruje tę właśnie fundamentalną tajemnicę wiary.
Nadchodzi zatem Wielkanoc. W jaki sposób współcześni chrześcijanie powinni ją przeżywać? Czy tak jak w średniowieczu, sto lat temu, a może w jakiś nowoczesny sposób, idąc z duchem czasów?
Przede wszystkim trzeba życzyć chrześcijanom XXI wieku, by mieli czas na przygotowanie i właściwe świętowanie Wielkanocy. Temu właśnie służy Wielki Post, w którym wezwani jesteśmy do modlitwy, pokuty i jałmużny. Wielkanocy nie można "przeżywać z biegu". Zwłaszcza w Wielkim Tygodniu trzeba się zatrzymać, wyciszyć. Może nieco mniej troszczyć się o to wszystko, co związane jest z wielkanocnym stołem, by swą uwagę skupić na duchowej treści Paschy. Jest nią cierpienie Chrystusa, Jego krzyż i zmartwychwstanie: Jego zbawcze dzieło i nasze w nim uczestnictwo. Warto przypomnieć tu postulat, aby Wielki Piątek stał się dniem wolnym od pracy. Jego wprowadzenie byłoby pięknym gestem ekumenicznym, wszak dla naszych braci ewangelików Wielki Piątek jest najważniejszym świętem całego roku liturgicznego. My również winniśmy głębiej przeżywać treść Wielkiego Piątku, bowiem jedynie w perspektywie Chrystusowego krzyża ludzkie problemy, cierpienie i śmierć nabierają sensu...
Święta Wielkanocne nie zostały tak bardzo skomercjalizowane jak Boże Narodzenie. Wciąż dzielnie się przed tym bronią.
To zdecydowanie ich pozytywna cecha. Dobrze, że Wielkanoc nie uległa takiej komercjalizacji jak Boże Narodzenie. Wielkanoc to pierwsze i największe święto obchodzone przez chrześcijan. Każda niedziela jest swego rodzaju "małą Wielkanocą". Boże Narodzenie porusza zazwyczaj nasze uczucia: spotykamy się bowiem z nowonarodzonym Jezusem, z Dzieciątkiem, co w naturalny sposób dotyka naszych emocji i uczuć. W Święta Wielkanocne natomiast wspominamy - i przeżywamy na nowo w liturgii - misterium Chrystusowej Paschy: krzyża i zmartwychwstania. To zbawcze wydarzenie wymaga z pewnością intensywniejszego, głębszego namysłu nad ostatecznym sensem ludzkiego życia. Nie unikajmy tego wysiłku, a wówczas Zmartwychwstały Pan napełni nasze dni światłem prawdziwej Nadziei!
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
Mniejszość dziękuje, Gott Mit Uns.