Jak z odpadu, którym gardzono, wyczarować wyśmienite kruszywo, które ceną i przydatnością pokona produkty polskich kamieniołomów? Wiedzą to już w katowickiej kopalni Wujek, gdzie ruszyła nowoczesna instalacja do obróbki wydobywanych wraz z węglem skał.
Przesąd, że skała płonna jest gospodarczo bezwartościowa i nadaje się tylko do wyrzucenia na hałdy, panował w górnictwie od dziesięcioleci. Dopiero pod koniec lat 80. w EWG (a potem w UE) pomyślano nad wykorzystaniem przywęglowych kamieni w budownictwie. Kraje Zachodu (a od niedawna np. też Czesi) mają ustawy, wymuszające na górnikach przetwarzanie skał, które w kopalniach węgla mogą stanowić od kilku do kilkunastu procent urobku.
Polska zaspała, ale szansy nie zmarnowali inżynierowie w Katowickim Holdingu Węglowym. Specjalny zespół od kilku lat szukał takich technologii, które pozwolą oszczędzić środowisko i jeszcze zarobić na kwalifikowanych kruszywach.
Twarda, trwała i tania pod drogi i lotniska
- Nie każda skała płonna nadaje się do tego celu, ale zauważyliśmy, że nasza byłaby dobrym surowcem, kamienie są twarde i trwałe - mówi Andrzej Gwiazda, główny inżynier Przeróbki Mechanicznej, Jakości Produkcji i Zbytu w kopalni Wujek. Żeby potwierdzić przypuszczenia, zlecono badania Instytutowi Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego. Testy fizyko-mechaniczne wypadły znakomicie: np. ze wskaźnikiem LA 40 (odporności na rozdrabnianie) kamień z Wujka nie ustępuje naturalnym surowcom skalnym, spełnia wszystkie normy dla kruszyw do mieszanek kitumicznych i nadaje się np. na podbudowy dróg lub płyt lotnisk itp.
Pomysłowi przyklasnęła UE, dokładając ponad 2,2 mln zł, tj. trzecią część kosztów, i droga do budowy instalacji na skalę przemysłową w KHW stanęła otworem. - Nasza cena będzie zdecydowanie niższa od tej, której żądają polskie kamieniołomy - zapowiadają w kopalni Wujek.
Popyt ciągle niezmierny
Prasę fachową i portale branżowe obiegły już tytuły: "Nowy gracz na rynku kruszyw", "Konkurencja nadchodzi ze Śląska!". Nic dziwnego - linia może wyprodukować 1,5 tys. t kruszywa na dobę (to mniej więcej 50 wielkich wywrotek wypełnionych kamieniem każdego dnia). Atutem Wujka jest bliskość atutostrady, gdy dojazd po kamień do niewielkich odkrywek w kraju może byc uciążliwy i czaschłonny.
- Popyt na kruszywa drogowe i budowlane jest ogromny. Na kilometr nowej autostrady potrzeba ok. 31 tys. t, a cały program budowy dróg w kraju pochłonie w sumie ok. 100 mln t. Duże zapotrzebowanie zaczyna zgłaszać kolejnictwo - wylicza inż. Gwiazda.
Zamiast chmur pyłu i huku
Zbigniew Kornaszewki, zastępca szefa Działu Przeróbki, odpowiedzialny za działanie instalacji, wraz z nadsztygarem Markiem Fornalczukiem pokazują nam srebrzysto-błękitną konstrukcję na półhektarowym obszarze za starą płuczką. Kosmiczną estetykę podkreślają jaskrawożółte malowania pokryw urządzeń i specjalne półkoliste okrywy. Długie na setki metrów taśmociągi nie ronią pyłu ani ziaren. Szum zamiast hałasu, bo wszystkie sita wykonano z poliuretanu i szczelnie zamknięto w niebieskich wieżach. Zza komputera w kontenerowej sterowni widać na monitorze podgląd każdego miejsca linii.
Nad instalacją, która rozdrabnia w stożkowych walcach, przesiewa i wysypuje tysiące ton skał, powinny unosić się chmury burego pyłu. W Wujku nie widać go wcale. Z wyjątkiem rewizyjnych szybek, na których pył osadza się w drodze do filtrów. Nad betonowymi oznakowanymi boksami wiszą specjalne elektroniczne rękawy. - Automatycznie obniżają się w czasie zsypu, by nie nabrudzić wokoło, i pulsująco dopasowują długość do wierzchołka pryzmy, która dzięki temu formuje się w równiutki stożek - tłumaczy inż. Fornalczuk.
Trzy frakcje w boksach
Prócz najdrobniejszej frakcji o grubości ziaren do 4 mm (zastępuje drożejący wciąż piasek do kopalnianych półpłynnych podsadzek), linia sortuje kruszywo na trzy rodzaje kruszyw dla budownictwa: 4-8, 8-16 oraz 16-63 mm. W odróżnieniu od pospolitej "bergi" (jak pogardliwie określa się na Śląsku ciapowatą, wilgotną masę skały płonnej), ostre bryłki skał z Wujka skrzą się w odcieniach szarości. A wzięte w dłoń nie zostawiają na niej brudnego śladu.
- Certyfikaty jakości tego kruszywa nie kłamią. To jak najbardziej pełnowartościowy surowiec - mówi inż. Kornaszewski, dodając, że gdy zbyt na kruszywo ruszy pełną parą, kopalnie KHW mogłyby na bieżąco i niemal całkowicie pozbywać się swej skały płonnej.
W galerii: linia produkcyjna kruszyw w kopalni Wujek KHW (zdjęcia Witold Gałązka - nettg.pl)
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
