Palenie szkodzi zdrowiu. Z drugiej strony do budżetu państwa z akcyzy od sprzedaży wyrobów tytoniowych wpływa. Palacze muszą wkrótce zaakceptować 5-proc. podwyżkę akcyzy. Chyba, że rzucą palenie. Czy taką podwyżką akcyzy na papierosy można zachęcić palaczy do odejścia od nałogu?
- Pięcioprocentowa podwyżka akcyzy to za mało, by zniechęcić palaczy do sięgnięcia po kolejną paczkę papierosów - ocenia Dominika Kawalec ze Stowarzyszenia MANKO, promującego pozytywne postawy i wartości, szczególnie wśród młodych ludzi. Według szacunków Ministerstwa Finansów podwyżka ograniczy sprzedaż wyrobów tytoniowych jedynie o 3 procent. Budżet wprawdzie zarobi dodatkowo 350 milionów złotych, ale to i tak nie zrównoważy kosztów, jakie państwo i społeczeństwo ponosi na niwelowanie skutków palenia.
Styczniową podwyżkę akcyzy na wyroby tytoniowe rząd tłumaczy nie tylko potrzebami budżetowymi, ale przede wszystkim zobowiązaniami, jakie nakłada na nas Unia Europejska. Do 2018 roku każde 1000 papierosów musi być obciążone akcyzą w wysokości 90 euro (dziś jest to ok. 75 euro.). Polska jest zobligowana do wprowadzenia tych regulacji.
- Podniesienie akcyzy na wyroby tytoniowe to nie tylko znacznie większe wpływy do budżetu państwa - zauważa Dominika Kawalec. - Prowadzi też do ograniczenia palenia, szczególnie wśród młodych ludzi, dla których cena stanowi barierę. Jednak podwyżka o 5 procent nie będzie miała tak dużego przełożenia na ograniczenie konsumpcji tytoniu, jakbyśmy się tego spodziewali.
W przyszłym roku paczka papierosów będzie kosztować 12-13 złotych.
W 2018 - już ok. 20 złotych.
To może sprawić, że część palaczy porzuci nałóg i przestanie kupować papierosy. Paradoksalnie, nie zmniejszy to wpływów budżetowych z tytułu akcyzy, przekraczających dziś 20 miliardów złotych rocznie i stanowiących około 8-procentowy wkład do kasy państwa.
- Od wielu lat prowadzone są statystyki, między innymi przez Ministerstwo Finansów, jak wygląda relacja podnoszenia cen i spadku konsumpcji. Okazuje się, że jest to odwrotnie proporcjonalne, czyli cały czas rosną wpływy do budżetu, mimo, że konsumpcja jest coraz mniejsza. To dzięki wyższym cenom papierosów - uważa Dominika Kawalec.
Wyliczenia resortu finansów mówią o tym, że na styczniowej podwyżce budżet państwa zyska 359 milionów złotych w skali całego roku. Jednak to, co państwo zarobi na akcyzie, wyda na leczenie palaczy.
- Szacunki wskazują, że każdego roku wydawane jest 18 mld zł na leczenie chorób odtytoniowych - tłumaczy Dominika Kawalec. - Kolejne 15 mld zł to są koszty społeczne wynikające z większej absencji w pracy, z tego, że osoby pracujące muszą korzystać z urlopów zdrowotnych, wcześniej kończą pracę, ponieważ choroba nie pozwala na jej kontynuację.
Polska jest wśród 176 krajów - sygnatariuszy Ramowej Konwencji Kontroli Rynków Wyrobów Tytoniowych (FCTC) Światowej Organizacji Zdrowia. Zobowiązała się tym samym do podjęcia wszelkich działań, zmierzających do redukcji podaży i popytu na wyroby tytoniowe, m.in. poprzez ich wyższe opodatkowanie. Niektóre kraje, by ograniczyć liczbę palaczy, decydują się na bardziej zdecydowane kroki.
- Finlandia do 2040 roku postanowiła całkowicie zdelegalizować tytoń. Niedawno Tasmania, postanowiła, że osoby urodzone po 2000 roku nie mogą kupować wyrobów tytoniowych - podkreśla przedstawicielka Stowarzyszenia MANKO.
Postulaty delegalizacji tytoniu pojawiają się także w Polsce. Na jednym z posiedzeń Towarzystwa Kardiologicznego padła nawet konkretna data - rok 2030. To jednak sprawa zmiany podejścia do palenia w całym społeczeństwie.
- Świadomość jest najważniejsza - uważa Dominika Kawalec. - Jeśli społeczeństwo będzie tego chciało, to może się okazać, że w niedługim czasie tytoń może zostać zdelegalizowany.
Mimo że liczba palących spada bardzo powoli (pali ok. 30 procent obywateli) to świadomość Polaków wydaje się zmieniać. Pokazuje to przykład wprowadzenia dwa lata temu zakazu palenia w miejscach publicznych. Według CBOS zakaz popiera obecnie 84 proc. badanych. To o 10 punktów procentowych więcej niż dwa lata temu. Wśród palących regularnie popiera go 59 proc. respondentów, a wśród palących okazjonalnie - 75 proc.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
Podnoszenie akcyzy to największa głupota. Nie dość że nie ogranicza palenia to tylko zwiększa czarny rynek i nabija kasę przemytnikom ze wschodu. Lepiej obniżyć akcyzę i w ten sposób walczyć z czarnym rynkiem - co może też przynieść de facto długofalowe zwiększenie wpływów do budżetu.
W interesie kilku koncernów pod naciskiem lobby tytoniowego w ostatnim momencie zmieniono zapisy korzystne i dla budżetu i dla konsumentów. Papierosy podrożeją ale budżet straci kilkaset milionów. Jeżeli chodzi o nagłe zmiany w propozycjach akcyzy 'papierosowej' to szkoda nawet komentować ten przekręt! Wystarczy kilka cytatów z mediów: -- Interia: "Rząd zrezygnował z obniżki podatku - Utrzymując wysoką część procentową i nieznacznie podnosząc część kwotową akcyzy można spodziewać się różnych negatywnych zjawisk na rynku." -- Puls Biznesu: "Papierosowa akcyza zasnuta dymem - Rząd tłumaczy, dlaczego wycofał się z projektu, na którym budżet miał zyskać 300-400 mln zł. Niezbyt jasno. Lobbyści zacierają ręce." -- NaTemat: "Rząd miał zmniejszyć akcyzę na papierosy. W ostatniej chwili się wycofał, teraz niejasno się tłumaczy. Wierzycie w wyjaśnienia rządu? A może w ten sposób resort tylko maskuje ulegnięcie tytoniowemu lobby?" -- Rzeczpospolita: "Rząd uległ lobbingowi - Zmiana w ustawie podatkowej miała przysporzyć budżetowi dodatkowo ok. 400 mln zł. To rzadki przypadek, gdy na polu polityki zwiększającej wpływy do budżetu działania proponowane przez Jacka Rostowskiego nie przechodzą przez rząd. Gra idzie o ogromne pieniądze."