Górnicze Katowice borykały się z podobnymi problemami jak Ostrawa

- Ostrawa stawia na ekologię, bo chcemy obalić mit czarnego i brudnego miasta ówi w rozmowie z portalem netTG.pl Gospodarka i Ludzie TOMAŠ MACURA, prezydent Ostrawy.

Od 8 lat zarządza pan Ostrawą, jednym z największych miast w Czechach. Jak miasto zmieniło się w tym czasie?
Oczywiście nie jestem bezstronny w ocenie, ale myślę, że zmieniło się to głównie przez stworzenie milszej i bardziej przyjaznej twarzy miasta, zarówno mieszkańcom, jak i… narciarzom biegowym. Nieustannie staramy się zmienić „miasto użytkowe” w prawdziwą regionalną metropolię, także pod względem architektonicznym, wypoczynkowym i kulturalnym. Dlatego nieco inaczej niż dotychczas kierujemy naszymi inwestycjami.

Mówiąc najprościej, zamiast stref przemysłowych bardziej interesuje nas przestrzeń publiczna i poprawa jakości życia w mieście. Wiąże się z tym szereg nowych projektów. Niektóre z nich już zrealizowaliśmy. W tym miejscu muszę wspomnieć o niedawno oddanym do użytku po modernizacji budynku byłej staromiejskiej rzeźni, w którym mieścić się będzie galeria sztuki współczesnej PLATO.

Czytelników z pewnością zaciekawi fakt, że autorem projektu całej przebudowy jest polski architekt Robert Konieczny, którego pracownia KWK PROMES ma siedzibę w Katowicach. Pozostałe konstrukcje są na różnych etapach realizacji. Jest ich naprawdę dużo, mógłbym wymienić salę koncertową zaprojektowaną przez słynnego architekta Stevena Holla. Łączy ich to, że czynią Ostrawę przełomową, a do ich powstania przyczyniły się renomowane pracownie architektoniczne. W realizacji tych projektów pomagają nam dotacje państwowe i europejskie, z których możemy czerpać środki .

Zmienia się profil miasta, Ostrawa przestaje być miastem górniczo-przemysłowym. Jak zmienia się życie jego mieszkańców?
Spadek wydobycia węgla w Ostrawie rozpoczął się pod koniec 1991 r., a ostatnia kopalnia w Ostrawie - a konkretnie kopalnia Odra - zakończyła wydobycie pod koniec kwietnia 1994 r. Problemy związane z restrukturyzacją nękały nas więc głównie we wcześniejszych latach. Ale dla wszystkich, łącznie z moimi poprzednikami, było jasne, że Ostrawa musi się zmienić, nie może stać w miejscu i upadać z wyraźnym atrybutem, takim jak węgiel czy przewymiarowany przemysł ciężki.

Zaczęliśmy stawiać na edukację, zwłaszcza, ale nie tylko, techniczną i naukową. Ważną rolę odgrywa współpraca z Wyższą Szkołą Górniczo-Techniczną w Ostrawie oraz z Uniwersytetem Ostrawskim. W 2010 r. w ramach Uniwersytetu w Ostrawie dodano wydział lekarski. Obecnie na Uniwersytecie w Ostrawie budujemy dwa nowoczesne budynki - Klaster Sztuki oraz Zaplecze Sportu, Techniki i Zdrowia. Oba te budynki będą częścią wielofunkcyjnego kompleksu, z którego będzie korzystać ogół społeczeństwa miasta. Łączymy życie uniwersyteckie z życiem miasta. Będąc na tych uczelniach, jako miasto, staramy się odpowiadać na potrzeby w zakresie tworzenia nowych kierunków uniwersyteckich. Są one bardzo zróżnicowane, bo od stomatologii po kierunki sportowe. To właśnie wykwalifikowani ludzie wraz ze strategicznym położeniem i wysokiej jakości infrastrukturą transportową sprawiają, że Ostrawa jest interesująca w oczach potencjalnych inwestorów i pracodawców.

Na przykład znana fińska firma informatyczna Tieto od dłuższego czasu działa w Ostrawie. Nie zaniedbujemy małych firm w zakresie usług. W czasie kryzysu związanego z pandemią pomogliśmy finansowo operatorom różnych branż, które zostały dotknięte i sparaliżowane przez pandemię. Jednocześnie wspieramy także „małe” projekty innowacyjne i start-upy. W tym miejscu Morawsko-Śląskie Centrum Innowacji zapewnia wyjątkowe tło. Przykładowo, według badania Komisji Europejskiej z listopada 2020 r. Ostrawa została oceniona jako trzecie w swojej kategorii wielkości miasto z największą satysfakcją ze wzrostu jakości życia w latach 2015-2020 z całej UE. Krótko mówiąc, dążymy do tego, aby Ostrawa była miastem o szerokim zasięgu i wielu możliwościach. Postrzegamy to jako pomyślną przyszłość miasta.

Jak miasto dba o środowisko, jak zmniejsza obciążenie środowiska?
Zajmujemy się ekologią, bo jest dla nas jednym z kluczowych tematów i chcemy obalić mit Ostrawy jako „czarnego” i brudnego miasta. Chciałbym zwrócić uwagę, że Ostrawa była pierwszym z dużych czeskich miast, które w 2011 r. przystąpiło do Międzynarodowego Porozumienia Burmistrzów. Ma on na celu zmniejszenie wpływu na klimat funkcjonowania miast i regionów. Obecne realizujemy zobowiązanie, które ma na celu zmniejszenie , w porównaniu do stanu wyjściowego z 2010 r., emisję CO2 w mieście o 50 proc. do 2030 r.

Natomiast w obszarze współpracy międzynarodowej, wspomnę też o memorandum ostrawsko-katowickim z 2014 r., kiedy ówcześni prezydenci obu miast uzgodnili wspólny wysiłek na rzecz poprawy jakości powietrza na granicy czesko-polskiej. Nasze podejście w tej dziedzinie to znowu zestaw wielu elementów. Budujemy nowe tereny zielone, w tym całe parki, które następnie służą również jako miejsca spotkań społeczności. Poprawiamy jakość zieleni miejskiej, obniżamy temperatury w mieście instalując elementy wodne, przeprowadzamy także ponadgraniczne sprzątanie i spryskiwanie ulic.

W budynkach miejskich opieramy się na „inteligentnych” technologiach smart oszczędzania energii. Oczywiście realizujemy projekty OZE i wykorzystujemy zasoby odnawialne, takie jak energia słoneczna. Warto również wspomnieć o udziale miasta w tzw. dotacjach kotłowych, czyli wymianie nieekologicznych kotłów w ostrawskich gospodarstwach domowych. Chciałbym podkreślić przede wszystkim nasze wysiłki na rzecz ograniczenia emisji w miejskim transporcie publicznym.

Polskie miasta, w tym Katowice, postawiły na elektromobilność. A Ostrawa?
W rozwoju elektromobilności jesteśmy w Czechach liderami. Wiosną ub.r. miejska firma komunikacyjna Ostrava Transport Company (DPO) całkowicie wycofała z eksploatacji autobusy z silnikiem diesla, zastępując je pojazdami LNG i elektrycznymi.

W horyzoncie kilku miesięcy Ostrawa będzie miała największą flotę autobusów elektrycznych z technologią ciągłego ładowania w całych Czechach. Dążymy do tego, aby ludzie w jak największym stopniu korzystali z transportu publicznego i dawali mu pierwszeństwo podczas podróżowania po mieście. Dlatego robimy wszystko, aby nasze tramwaje, autobusy i trolejbusy były wygodne, nowoczesne i bezpieczne. Myślę, że radzimy sobie dobrze, ponieważ reakcja jest bardzo pozytywna, nawet z zagranicy. Komunikacja miejska w Ostrawie stoi na wysokim poziomie, co widzi prawie każdy, kto z niej korzysta.

Jak pan ocenia współpracę transgraniczną między oboma miastami, zwłaszcza po wejściu do Unii Europejskiej?
Współpraca Ostrawy z Katowicami, która jest od dawna, jest dobra i korzystna dla obu miast. W końcu są to miasta partnerskie odpowiednio najpierw od 1960 r. , a następnie od 1996 r. Uważam, że w pewnym sensie przyczynia się do tego podobne doświadczenie historyczne. Katowice borykały się z podobnymi problemami jak Ostrawa, zwłaszcza ze wspomnianą restrukturyzacją gospodarczą.

Mam wrażenie, że włodarze obu miast wybrali podobną ścieżkę rozwoju, bo miasta węgla i stali stają się w ten sposób miastem kongresowym z możliwościami biznesowymi. Dlatego bardzo przydatna jest wzajemna wymiana informacji i doświadczeń. Dzieje się to w obszarach reform administracji państwowej, a zwłaszcza rewitalizacji terenów przemysłowych, którym nadaje nowe przeznaczenie i nowe życie. A akcesja do Unii Europejskiej niejako zintensyfikowała i przyspieszyła tę współpracę, dzięki tytułom grantowym. Jednocześnie spowodowało to większe zapotrzebowanie, ponieważ w środowisku tak wielu europejskich graczy dobrze jest szukać tych, którzy mają takie same lub podobne zainteresowania i problemy. Współpraca z Polakami jest pożądana. I nie tylko na poziomie regionalnym.

Wielu Czechów korzysta z polskich biur podróży i lotniska w Pyrzowicach, gdzie od lat spotykam wiele samochodów z czeskimi rejestracjami. Czy autostrada A1 stała się taką bramą wyjazdową dla mieszkańców Ostrawy i Czech do Polski, Bałtyku i północnej Europy?
Niech pan nie będzie zły, ale zaczną odpowiedź od końca. Taką rolę może odegrać ukończenie budowy autostrady A1, która jest nazywana „Bursztynową autostradą”, a której ostatni odcinek budowy zakończy się w październiku tego roku.

Ma ona wiele bardziej fundamentalne znaczenie niż wcześniej. A wynika to z faktu, że Czesi, najczęściej ludzie z naszego regionu, zaczynają na nowo odkrywać uroki polskiego Bałtyku, a miasta takie jak Gdańsk, Gdynia czy Sopot to prawdziwe perły Morza Bałtyckiego. Orzeźwiające „zimne” morze, zabytki takie jak zamek w Malborku czy pływające muzeum na szturmowej Błyskawicy… to wszystko ma ogromny potencjał turystyczny. Nie mówię o innych ciekawych miejscach przy autostradzie, takich jak zabytkowy Toruń. A im łatwiejsze połączenie komunikacyjne, tym więcej miejscowi dostosują swoje plany urlopowe.

Katowice Airport w Pyrzowicach cieszy się dużą popularnością nie tylko wśród mieszkańców Ostrawy. Wielu z nich woli go nawet od Ostrawy i Pragi. Ale biorąc pod uwagę doskonałą dostępność komunikacyjną i ilość oferowanych linii, nie jest to zaskakujące. Muszę przyznać, że nasze lotnisko Leoša Janáčka w Mosznowie nieco „zaspało” w sprawach rozwoju, ale sytuacja się poprawia. Połączenie lotnicze z Warszawą wiosną 2020 r. było możliwe dzięki wielu przesiadkom. Jednak jeszcze jesienią tego samego roku polska linia lotnicza LOT uzyskała połączenie z Pragą, dzięki udostępnieniu połączeń między naszym Mosznowem a praskim lotniskiem im. Vaclava Havla.

Mam nadzieję, że ten trend się utrzyma, zwłaszcza teraz, gdy ustały ograniczenia związane z pandemią.

Górniczy klub piłkarski Baník Ostrava to uznana marka nie tylko w Czechach, ale także w Europie. Jaka jest jego struktura własnościowa po odejściu górnictwa?
Pozwolę sobie poprawić nazwę, bo klub piłkarski FC Baník Ostrava jest spółką akcyjną z prywatnym właścicielem. Nie jest to więc klub miejski jak GKS Katowice. Jednak miasto ściśle z nim współpracuje, m.in. wspierając sport dzieci i młodzieży.

W sezonie 2014/2015 Banik przeniósł się z Bazaly na Stadion Miejski w Ostrawie-Witkowicach. W tym roku klub będzie obchodził 100-lecie swojego powstania. Przypominam, że jubileuszowy rok klubu rozpoczął się moderowanym wieczorem przed ostrawskim Nowym Ratuszem. Banik to naprawdę ważna marka dla Ostrawy, która również odzwierciedla część historii naszego miasta. Jak słusznie pan mówi, pierwotnie był to klub górniczy, a w swoim pierwszym oficjalnym godle miał nawet panoramę szybów i wież górniczych.

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.