Szwedzki kryzys cementowy zagraża gospodarce kraju

Na początku lipca 2021r. szwedzki Sąd Najwyższy podjął decyzję o odrzuceniu wniosku o nową koncesję na wydobycie wapieni dla cementowni Cementa w Slite na Gotlandii.

Koncesja została odrzucona z powodu obaw związanych z oceną oddziaływania zakładu na środowisko, a w szczególności w odniesieniu do oddziaływania na wody gruntowe. Greenpeace oskarżył również zakład o wykorzystywanie swoich pieców do spalania toksycznych odpadów bez pozwolenia.

Znajdujący się na tej wyspie kamieniołom dostarczał surowca dla pobliskiej cementowni, która wytwarza trzy czwarte cementu zużywanego przez gospodarkę Szwecji. Górnicy z trzech głębokich kopalń rud żelaza Narvik, Kiruna i Malmberget zapowiedzieli wstrzymanie wydobycia, jeżeli kopalnie te nie otrzymają wystarczających ilości cementu. Jest on wykorzystywany do obudowy wyrobisk górniczych, dla zabezpieczenia górników, przed obwałami skalnymi. Ponieważ bezpieczeństwo jest na pierwszym planie, kopalnie te mogą być zatrzymane.

Szwedzkie media biją w tej sprawie na alarm, bo sytuacja wielu branż jest zależna od dostaw cementu. Szwedzki Sąd Najwyższy nie przyznał firmie Cementa możliwości odwołania się w tej sprawie. Rząd przedłużył jednak obecne zezwolenie na wydobycie o kolejne osiem miesięcy, co oznacza, że operacje mogą być kontynuowane do lata 2022 roku.

Cement dla górnictwa
Firma LKAB wydobywa rudę żelaza z kilku kopalń w północnej Botnii w Szwecji. Do wzmacniania ścian i stropów w kopalniach podziemnych firma wykorzystuje duże ilości betonu. Uważa się, że jest to kluczowy element bezpieczeństwa podczas wydobywania rudy żelaza w tego rodzaju kopalniach. LKAB kupuje rocznie około 150 000 ton cementu do produkcji betonu, z czego większość pochodzi z firmy Cementa. Teraz jednak LKAB musi znaleźć nowego dostawcę, aby utrzymać normalną produkcję, ponieważ Cementa, jeden z największych producentów cementu w Szwecji, musi wstrzymać wydobycie w kamieniołomach wapienia ze względu na ochronę środowiska.

Kamieniołom na wyspie Gotland
W północnej części szwedzkiej wyspy Gotland od średniowiecza wydobywano wapień do celów budowlanych i do wypalania wapna, a przez wiele stuleci wapno eksportowano do portów w kontynentalnej części Szwecji, Danii i Niemiec.

Popyt na wapień był szczególnie wysoki około 1900 r., kiedy duże ilości wysłano do wykorzystania jako topnik w wielkich piecach w Niemczech i innych krajach. W tym czasie w północnej części Gotlandii znajdowało się około 30 kamieniołomów, wszystkie pracowały wyłącznie przy użyciu narzędzi ręcznych. W XX wieku wzrosła mechanizacja, a znaczna część wydobywanego wapienia została wykorzystana do produkcji cementu portlandzkiego.

Wypalanie wapna na obszarze Blasé w pobliżu miasta Läbro ustało w 1946 r., ale wydobycie wapienia z kamieniołomów trwało do 1956 r. Obróbka wapienia na dużą skalę jest kontynuowana w innych częściach Gotlandii. Wapień w Blasé został przekazany fundacji charytatywnej w 1983 roku, a dwa lata później został otwarty jako muzeum pod patronatem firm cementowych i organizacji turystycznych. Budynki z cegły stoją nad brzegiem Bałtyku i są zdominowane przez dwa stożkowe piece.

Fatalne skutki gospodarcze
Szwedzka Federacja Budownictwa Byggföretagen twierdzi, że kraj stoi w obliczu poważnego wstrzymania inwestycji, Do listopada trzy na cztery nowe domy nie będą mogły rozpocząć budowy. Kilka dużych projektów infrastrukturalnych zostało zatrzymanych lub opóźnionych. Zagrożonych jest od 200 000 do 400 000 miejsc pracy. Udział branży budowlanej w PKB wynosi około 11 procent. Branża zapewnia prawie 40 miliardów koron szwedzkich wpływów z podatków na opiekę zdrowotną, szkoły i opiekę (1SEK – 0,45 zł). Wstrzymanie budowy grozi zatem wyparciem całego wzrostu PKB w 2022 r. Szwedzkie media cytują słowa Daniel Jobsa - dziennikarza szwedzkiej agencji prasowej Dagens PS - „Fakt, że problemy środowiskowe w jednej cementowni mogą wywołać panikę w całym przemyśle budowlanym kraju, rzuca światło zarówno na kryzys klimatyczny, jak i krytyczne problemy z łańcuchem dostaw i infrastrukturą w Szwecji”.

Pomoc z fińskich kamieniołomów
Aby złagodzić skutki spodziewanego niedoboru cementu, Cementa podpisała umowę z fińską firmą Nordkalk, która będzie dostarczać wapień szwedzkiej cementowni. W ten sposób Cementa może zapewnić ciągłość produkcji i dostaw przynajmniej w krótkim okresie. Problem jest jednak taki, że na terenie Szwecji firma ta posiada kamieniołomy o niskiej produkcji. Na terenie własnym ma kilkanaście kamieniołomów, które mogą zapewnić dostawy do szwedzkiej cementowni. Jednak może być to zrealizowane tylko drogą morską na najkrótszej odległości wynoszącej ok. 300 km od wyspy Gotland.

Zielona inicjatywa dławi samą siebie
Prezes Izby Handlowej Północnej Botni Linda Nilsson zwraca uwagę na powagę sytuacji, że oprócz budownictwa w kraju będzie to miało wpływ także na przemysł wydobywczy, infrastrukturę, porty, drogi, koleje, elektrownie wiatrowe i samoloty. W Botnii Północnej budowany jest obecnie obiekt, który ma stać się największą lądową elektrownią wiatrową w Europie, Markbygden. Jej fundamenty wymagają dużej ilości cementu i betonu. Sama ta inwestycja obejmuje około 60 miliardów SEK. Twierdzi ona,. że „potrzebujemy cementu i betonu do inicjatywy zielonej transformacji. To bardzo problematyczne, nie dlatego, że w północnej Botni mamy inwestycje o wartości 700 miliardów koron szwedzkich. Wstrzymanie dostaw cementu jest poważne zarówno dla rozwoju społecznego, jak i dla transformacji klimatycznej”.

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.