Marian Błachut: Zdaję sobie sprawę, że PG Silesia nie będzie istniała wiecznie

- Zdaję sobie sprawę z faktu, że będąca częścią całego polskiego przemysłu wydobywczego PG Silesia nie będzie istniała wiecznie, a przyjęty przez rząd program odchodzenia od węgla ostatecznie doprowadzi do zakończenia wydobycia również w Czechowicach-Dziedzicach. To musi być jednak długofalowy, zaplanowany i dobrze przygotowany proces, który pozwoli zminimalizować koszty społeczne i gospodarcze całego przedsięwzięcia, a jednocześnie umożliwi zastąpienie tej gałęzi przemysłu rozwiązaniami innowacyjnymi, proekologicznymi, których wsparcie zaplanowano w nowej, „zielonej” strategii, dla całego regionu - powiedział w rozmowie z portalem netTG.pl MARIAN BŁACHUT, burmistrz Czechowic-Dziedzic.

- Kopalnia Silesia to ważny pracodawca dla Czechowic-Dziedzic?
- Co do tego, że Czechowice-Dziedzice są gminą górniczą, nie można mieć żadnych wątpliwości. A kopalnia Silesia, której historia sięga początków minionego stulecia, na stałe wpisała się w krajobraz naszego miasta. W Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego „Zielone Śląskie 2030” jesteśmy wymienieni w gronie 64 gmin górniczych. Dzisiejsze Przedsiębiorstwo Górnicze Silesia to drugi, obok Valeo, największy zakład w Czechowicach-Dziedzicach i jeden z większych na Podbeskidziu. Zatrudnia ok. 1700 pracowników i daje dodatkowo setki miejsc pracy w firmach wykonujących roboty na terenie PG Silesia.

Kolejne miejsca pracy są w firmach kooperujących oraz w otoczeniu kopalni. Są one źródłem utrzymania dla tysięcy pracowników i ich rodzin, i to nie tylko z terenu Czechowic-Dziedzic, ale również z ościennych miejscowości. Można przyjąć, że co najmniej jedna trzecia pracowników kopalni oraz wspomnianych firm zewnętrznych to mieszkańcy Czechowic-Dziedzic. Pieniądze, które wpływają do budżetu gminy z tytułu podatku od nieruchomości od przedsiębiorstw, w znacznej części pochodzą właśnie od PG Silesia. Działalność kopalni generuje również wysokie przychody do Skarbu Państwa w postaci podatków, różnych opłat, a także składek ZUS. Dla przykładu podam, że jeszcze przed pandemią, zanim pojawiły się problemy związane ze zmianą właściciela, tylko za 2019 r. z PG Silesia do budżetu państwa wpłynęło ponad 88 mln zł.

- Czy dziś można sobie wyobrazić miasto bez kopalni?
- Likwidacja kopalni oznaczałaby dramat dla pracowników i ich rodzin oraz poważny problem dla sytuacji społeczno-gospodarczej w Czechowicach-Dziedzicach i powiecie. Dlatego, kiedy po 10 latach działalności czeski właściciel, koncern EPH, poinformował o wycofaniu się z Silesii i oznajmił, iż gwarantuje funkcjonowanie zakładu tylko do 31 grudnia 2021 r., czechowicki samorząd wsparł działania związków zawodowych oraz załogi zmierzające do znalezienia nowego właściciela. Po raz kolejny udało się uratować zakład przed nagłym zamknięciem i od przełomu stycznia i lutego br. kopalnia Silesia należy już do polskiej grupy BUMECH SA. Zdaję sobie sprawę z faktu, że będąca częścią całego polskiego przemysłu wydobywczego PG Silesia nie będzie istniała wiecznie, a przyjęty przez rząd program odchodzenia od węgla ostatecznie doprowadzi do zakończenia wydobycia również w Czechowicach-Dziedzicach. To musi być jednak długofalowy, zaplanowany i dobrze przygotowany proces, który pozwoli zminimalizować koszty społeczne i gospodarcze całego przedsięwzięcia, a jednocześnie umożliwi zastąpienie tej gałęzi przemysłu rozwiązaniami innowacyjnymi, proekologicznymi, których wsparcie zaplanowano w nowej, „zielonej” strategii, dla całego regionu.

- Na czym polega Program Ograniczenia Niskiej Emisji? Co daje i jak z niego korzystają mieszkańcy?
- Walkę o wolne od smogu powietrze rozpoczęliśmy już w 2007 r., a nasza gmina była jednym z regionalnych pionierów w Programie Ograniczenia Niskiej Emisji. W ciągu ostatnich 13 lat w ramach PONE w budynkach jednorodzinnych wymienionych zostało 906 nieekologicznych kotłów węglowych, na rzecz 505 kotłów gazowych oraz 401 kotłów węglowych na tzw. ekogroszek z automatycznym załadunkiem paliwa, spełniających surowe normy sprawności i efektywności procesu spalania. Od kilku lat realizowany przez nas program nie przewiduje już dopłat do wymiany kotłów na węglowe, nawet te w najwyższej klasie ekologicznej oraz EkoDesign.

Postawiliśmy na znacznie bardziej ekologiczne, niemalże zeroemisyjne, niepowodujące smogu (bez cząstek PM 10 i PM 2,5 w spalinach) kotły gazowe. Zachęcamy mieszkańców do korzystania z tego rodzaju paliwa dlatego, że na terenie gminy mamy stosunkowo dobrze rozbudowaną sieć gazową, tym bardziej że za ogrzewaniem gazowym przemawiają obecnie nie tylko aspekty ekologiczne, ale również ekonomiczne. To mit, że ogrzewanie gazem jest drogie. Owszem, gaz wypada drożej w porównaniu do miału węglowego i niskiej jakości węgla, ale paliwa te obecnie są zakazane. W tym roku w ramach gminnego PONE zlikwidowanych zostanie kolejnych 200 przydomowych kotłowni węglowych i planujemy realizację programu na podobnym poziomie w kolejnych latach. Chcemy, by dotacje objęły wszystkich chętnych. Szacujemy, że mamy do likwidacji jeszcze ok. 3 tys. kotłowni węglowych w domach jednorodzinnych.

Ponadto, tam gdzie to możliwie, staramy się wykorzystywać ciepło systemowe. Tylko w ciągu dwóch ostatnich lat do sieci ciepłowniczej podłączyliśmy kilka gminnych budynków wielorodzinnych, co pozwoliło na likwidację 184 pieców węglowych.

- Miasto wspiera program OZE. Jak dużo domów korzysta już z fotowoltaiki?
- W ramach Odnawialnych Źródeł Energii realizujemy projekt pn. „Program poprawy jakości powietrza poprzez zwiększenie udziału OZE w wytwarzaniu energii na terenie Gminy Czechowice-Dziedzice”. Projekt polega na wykonaniu w sumie 660 instalacji OZE, wytwarzających energię cieplną oraz elektryczną w budynkach mieszkalnych. W projekcie przewidziano udzielenie grantów na dostawę i montaż 413 instalacji fotowoltaicznych, 109 instalacji solarnych, 89 powietrznych i 25 gruntowych pomp ciepła oraz 24 kotłów na biomasę. Cieszę się, że dzięki jego realizacji w domach mieszkańców pojawi się 660 nowoczesnych, ekologicznych źródeł energii. Radość jest podwójna, bo realizacja projektu ma nie tylko wymiar ekologiczny – skuteczna walka z niską emisją, ale i ekonomiczny.

Dzięki umowie z województwem śląskim gmina pozyskała na ten cel 12 mln zł, a uczestnicy projektu uzyskają znaczne, bo sięgające nawet 95 proc. kosztów, wsparcie finansowe. Zainteresowanie mieszkańców udziałem w tym projekcie jest bardzo duże. W ogłoszonym z początkiem roku naborze uzupełniającym chętnych było dziesięciokrotnie więcej niż środków do wykorzystania. W tej chwili zrealizowanych i rozliczonych zostało już przeszło 50 proc. instalacji zaplanowanych w ramach projektu. Całość ma być gotowa jeszcze w tym roku. 

- Miasto promuje inicjatywę „Bank drzew”. Na czy ona polega?
- Ideą przedsięwzięcia jest zwiększenie liczby drzew na terenie naszej gminy, poprzez nieodpłatne przekazywanie sadzonek mieszkańcom, którzy następnie posadzą je na terenie swoich posesji. Sięgamy po takie dodatkowe rozwiązanie, bo nadające się pod nowe nasady tereny należące do gminy są ograniczone i stale się kurczą. Wycinka drzew jest niestety czasem ceną, jaką przychodzi nam płacić za rozwój i realizację inwestycji, których nie możemy uniknąć m.in. ze względu na oczekiwania mieszkańców, czy też bezpieczeństwa.

Tymczasem osobiście zależy mi na tym, by drzewa maksymalnie wypełniały przestrzeń, w której żyjemy. By było ich wokół nas jak najwięcej. W naszym „Banku drzew” zaoferujemy mieszkańcom drzewa i krzewy gatunków atrakcyjnych dla właścicieli ogrodów i działek, ale jednocześnie cennych przyrodniczo i pożądanych w warunkach miejsko-wiejskich. Będą to m.in.: brzoza pożyteczna, grab pospolity, wiśnia piłkowana, jarząb pospolity, dąb błotny, czy jodła koreańska oraz krzewy: dereń jadalny, leszczyna pospolita, bez czarny, rokitnik czy kalina koralowa. Planujemy przekazywać do 10 szt. drzew i 10 szt. krzewów na jedną nieruchomość. Przekazywane sadzonki zakupimy ze środków gminnych, od sponsorów, oraz inwestorów występujących o zgodę na wycinkę związaną z nowym zagospodarowaniem terenu.

- Jakie jest zainteresowanie mieszkańców?
- Odzew ze strony mieszkańców przeszedł nasze najśmielsze oczekiwania. W ciągu kliku tygodni do urzędu wpłynęło przeszło 250 wniosków na prawie 3 tys. sadzonek, głównie drzew, które cieszą się większą popularnością, oraz krzewów. W tej chwili trwają ostatnie ustalenia z firmami – sponsorami, które, co również bardzo mnie cieszy, od razu zadeklarowały udział w naszej akcji i sfinansowanie zakupu sadzonek. Dzięki temu już niebawem, bo pod koniec czerwca, do mieszkańców trafi kilkaset sadzonek drzew i krzewów. Zdecydowana większość przekazana zostanie natomiast jesienią. Cieszę się, że dzięki tej akcji nowe drzewa, w tak znacznej ilości, upiększą posesje naszych mieszkańców i jednocześnie wzbogacą drzewostan gminy. Chcemy by „Bank drzew” działał również w kolejnych latach.

- Przez lata Czechowice-Dziedzice były ważnym węzłem kolejowym, miastem kolejarzy. Jak jest dziś?
- Mogę powiedzieć, że gdyby nie kolej, miasto Czechowice-Dziedzice, jako ważny, prężnie rozwijający się ośrodek przemysłowy, prawdopodobnie nigdy by nie powstało. Przypomnę, że rozwój naszego miasta rozpoczął się od podjętej w 1855 r. decyzji o zlokalizowaniu - właśnie w ówczesnych Dziedzicach stacji kolejowej CK Uprzywilejowanej Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda, biegnącej z Wiednia do Krakowa i Lwowa. To wokół kolei zaczęły powstawać zakłady przemysłowe. Część z nich istnieje do dnia dzisiejszego i po udanej transformacji dobrze prosperuje, części niestety już nie ma.

Jednak w ciągu minionych trzech dekad udało się je zastąpić nowymi, innowacyjnymi firmami. Bez nowoczesnej kolei, również dziś nie ma rozwoju gospodarczego. Dlatego cieszy nas, choć jest uciążliwa dla miasta i jego mieszkańców, modernizacja linii kolejowej w kierunku Zebrzydowic oraz prowadzone prace na liniach w kierunku Katowic oraz Oświęcimia. Trwa gruntowna modernizacja stacji kolejowej, która nadal pozostaje ważnym węzłem kolejowym. Przedłuża się, niestety rewitalizacja budynku dworca kolejowego, który był wizytówką naszego miasta, a dzisiaj, ze względu na stan, już nią nie jest. Choć obiekt nie jest własnością gminy, tylko PKP, to starania o jego gruntowny remont rozpocząłem od chwili rozpoczęcia pracy na stanowisku burmistrza, a piastuję je już czwartą kadencję...

Trudno w tym miejscu przypominać całą tę historię, ale warto zaznaczyć, że przez lata nieustannie staraliśmy się doprowadzić do modernizacji dworca, podając kolei jak „na tacy” gotowe rozwiązania problemu, deklarując przy tym pełną współpracę ze swojej strony, w tym duże wsparcie finansowe. Niestety, jak dotąd te działania nie doprowadziły do długo oczekiwanego remontu. Mam nadzieję, że tym razem się uda, bo obecnie – jak zapewnia nas kolej - jest już opracowywana dokumentacja projektowa dla tego zadania. Aby pomóc PKP w przyszłych kosztach utrzymania obiektu, jako gmina zobowiązaliśmy się też wydzierżawić od kolei pomieszczenia wyremontowanego budynku dworca, do których zamierzamy przenieść borykający się z problemami lokalowymi Ośrodek Pomocy Społecznej. W części dzierżawionych pomieszczeń chcemy również zlokalizować ekspozycję tworzonego Muzeum Miejskiego. Choć nasze dotychczasowe doświadczenia z koleją nie napawają optymizmem, to jednak mam nadzieję, że ten temat ostatecznie znajdzie swój szczęśliwy finał.

- Mieszkańcem Czechowic-Dziedzic jest znany piosenkarz Stachursky (wł. Jacek Władysław Łaszczok). Jak władze miasta wykorzystuję jego popularność w swojej promocji?
- Nie sposób przecenić popularności scenicznej Stachurskyego w promocji Czechowic-Dziedzic. Działalność publiczna artysty dalece wykracza poza sferę muzyczną. W 2007 r. piosenkarz wspomógł finansowo i marketingowo lokalny klub piłkarski MRKS Czechowice-Dziedzice, którego został honorowym prezesem. Jacek Stachursky był również radnym naszej Rady Miejskiej. Jako samorządowiec aktywnie włączał się nie tylko w pracę na rzecz Gminy Czechowice-Dziedzice i jej społeczności, ale również w organizowane przeze mnie akcje charytatywne dla najbardziej potrzebujących mieszkańców gminy. Wiem, że w tej sprawie zawsze mogę na niego liczyć.

W ciągu minionych 25 lat Stachursky stał się prawdziwym ambasadorem Czechowic-Dziedzic. Znalazł się w wąskim gronie mieszkańców naszej gminy, rozpoznawalnych w całej Polsce. Stachursky to dzisiaj „marka”, człowiek, z którego sukcesów jesteśmy dumni. Za promowanie Czechowic-Dziedzic, ale również za działalność na rzecz gminy i jej mieszkańców, Jacek został uhonorowany dwoma najbardziej prestiżowymi nagrodami przyznawanymi w naszym mieście: nagrodą Promotio Urbis Czechowice-Dziedzice oraz tytułem honorowym Czechosława – naszej nagrody gospodarczej.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.