Dominujący na obszarze województwa przemysł, w tym intensywna działalność wydobywcza spowodowała występowanie dużej powierzchni terenów poprzemysłowych zarówno w strefie zamieszkanej jak również poza nią. To zaś wpływa na możliwości rozwoju. Rekultywacja jest bardzo kosztowna, a nieuregulowany stan prawny i rozdrobnienie własnościowe dużych terenów i obiektów poprzemysłowych skutkuje ich dalszą dewastacją i trudnościami w realizacji większych projektów rewitalizacyjnych. Brakuje systemowego podejścia do zagospodarowania terenów poprzemysłowych i zarządzania procesem rewitalizacji.
Takie wnioski płyną z diagnozy, która jest częścią roboczej wersji Regionalnego Planu Sprawiedliwej Transformacji Województwa Śląskiego 2030, która tydzień temu została przyjęta przez zarząd województwa.
Województwo śląskie zgodnie z danymi GUS charakteryzowało się w 2019 r. największym w kraju odsetkiem terenów zdegradowanych i zdewastowanych wymagających rekultywacji. Występują one głównie w centralnej i zachodniej części regionu, co wiąże się z dużą koncentracją działalności górniczej i wydobycia surowców.
Jednakże również w subregionach: północnym i południowym pojawiają się tereny poprzemysłowe jako następstwo funkcjonujących tam przemysłów: hutniczego czy tekstylnego.
W diagnozie czytamy, że szczególnie dużym wyzwaniem są tzw. tereny górnicze. Obszary te wyznaczają zasięg i skalę możliwych negatywnych oddziaływań działalności górniczej na infrastrukturę techniczną i środowisko poprzez występowanie rozległych szkód górniczych, na terenach gdzie funkcjonowały lub wciąż działają kopalnie.
- Zlikwidowane przedsiębiorstwa negatywnie oddziaływają na atrakcyjność gospodarczą województwa – podnoszą koszty utrzymania infrastruktury, obniżają jakość życia mieszkańców. Skutki zaniechanej działalności przemysłowej szczególnie negatywnie oddziałują, jeśli zlokalizowane są w centrach miast – obniżają ich atrakcyjność zarówno w sensie gospodarczym jak i mieszkaniowym - czytamy.
Ponad 1/3 spośród 167 gmin leżących w województwie śląskim stanowią gminy, na terenie których zlokalizowane są obszary, gdzie prowadzona jest lub była eksploatacja węgla kamiennego. W regionie eksploatacja węgla kamiennego trwa nieprzerwanie od około 200 lat na silnie zurbanizowanym obszarze o powierzchni liczącej niemal 2 000 km kw.
W tym czasie wydrążono tysiące kilometrów podziemnych korytarzy wydobywając na powierzchnię miliardy m sześć. skał. Sytuacja ta skutkuje występowaniem wielu problemów, w tym przestrzennych oraz środowiskowych.
- Dokument lokalnego programu rewitalizacji bądź gminnego programu rewitalizacji posiadało 125 jednostek samorządu terytorialnego, co stanowiło 75 proc. gmin z terenu całego województwa śląskiego. Wydzielały one łącznie 356 podobszarów zdegradowanych oraz 340 podobszarów rewitalizacji. Obszary zdegradowane w tych gminach zajmowały łącznie ok. 2 285 km kw., co stanowiło ok. 19 proc. terenu całego województwa. Natomiast obszary rewitalizacji łącznie miały 628 km kw. i było to ok. 5 proc. obszaru regionu – podkreślają autorzy diagnozy z Departament Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego w Katowicach.
Gminy województwa podejmują działania w celu rekultywacji terenów poprzemysłowych. Na podstawie ankiet szacuje się, że 60 proc. obszaru wszystkich terenów zostało objętych działaniami związanymi z rekultywacją.
Działania te tylko w 24 proc. przypadków obejmują cały ich obszar, w prawie 1/3 przypadków rekultywacja obejmuje poniżej połowy danego typu terenu poprzemysłowego w gminie.
Pokazuje to, że pomimo działań jednostek samorządu terytorialnego, potrzeby wynikające z przywracania funkcji na obszarach zdegradowanych są bardzo duże. Najczęściej wskazywanym kierunkiem prac jest rekultywacja na cele środowiskowe związane z terenami zielonymi, rekreacyjnymi, placami lub skwerami.
Nieco mniej popularnym przeznaczeniem terenów są cele gospodarcze związane z handlem, usługami oraz lokalizacją nowych przedsiębiorstw. Tylko w jednym przypadku rekultywacja wskazywana była jako prowadzona w kierunku zabudowy mieszkaniowej.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
