ROBERT TOMASZEWSKI, starszy analityk do spraw energetycznych z Polityki Insight, w wywiadzie dla portalu netTG.pl przekonuje, że bez atomu neutralności klimatycznej nie będzie.
- Wojciech Dąbrowski, prezes Polskiej Grupy Energetycznej, zapowiedział, że kierowane przez niego przedsiębiorstwo zostanie zdekarbonizowane pod warunkiem, że państwo przejmie od niego elektrownie węglowe. To dobry kierunek dochodzenia do OZE?
- To jedna z możliwości, ale wydaje się, że w obecnym momencie nie ma wobec niej realnej alternatywy. Polska jeszcze przez co najmniej kilkanaście lat będzie potrzebowała elektrowni na węgiel, by utrzymać stabilność zasilania. W tym czasie spółki energetyczne muszą szybko inwestować w budowę odnawialnych i niskoemisyjnych źródeł energii. Nie będą mogły tego zrobić, jeśli w ich posiadaniu pozostaną elektrownie na węgiel.
I nie chodzi jedynie o rosnące koszty emisji, które obciążają produkcję energii z paliw kopalnych, ale przede wszystkim o nowe reguły klasyfikowania inwestycji, zawarte w tzw. unijnej taksonomii. W dużym uproszczeniu chodzi o ograniczenie możliwości finansowania przedsięwzięć, które szkodzą środowisku. W praktyce oznacza to, że energetyka nie będzie mogła pożyczać pieniędzy na rynku, jeśli nie pozbędzie się węgla. To już się dzieje. Banki coraz niechętniej pożyczają pieniądze firmom mającym aktywa węglowe i nieposiadającym wyznaczonego celu osiągnięcia neutralności klimatycznej. Żądają przy tym coraz wyższej stopy zwrotu. To samo robią ubezpieczyciele. Funkcjonowanie energetyki węglowej staje się po prostu nieopłacalne.
- Nowy Program Energetyki Jądrowej zakłada, że wybudujemy sześć reaktorów jądrowych o mocy 6-9 tys. MW, pierwszy rozpocznie pracę w 2033 r., a pozostałe do 2040 r. To realny plan?
- Jeśli Polska uruchomi swoją pierwszą elektrownię jądrową w okolicach 2040 r., będzie można powiedzieć, że osiągnęliśmy wielki sukces. Wyznaczona na 2033 r. w Polityce Energetycznej data włączenia pierwszego reaktora jest raczej nieosiągalna, nie tylko ze względu na gigantyczne koszty, jakie będzie trzeba wyłożyć na ten projekt, ale też z powodu braku doświadczenia i całej serii nieoczekiwanych zdarzeń, które zawsze towarzyszą budowie tak skomplikowanych kompleksów energetycznych, takich jak elektrownie jądrowe, które – przypomnijmy – muszą być w stanie przetrwać uderzenie samolotu pasażerskiego.
Świetnym przykładem jest tu wciąż budowany przez francuski EDF reaktor we Flamanville, który jest opóźniony już o ponad 10 lat, a jego pierwotny budżet został przekroczony czterokrotnie. I to wszystko dzieje się we Francji, która ma 56 elektrowni jądrowych, odpowiadających za ponad 70 proc. dostaw energii elektrycznej.
- Czym może skutkować późne wejście atomu do polskiej energetyki?
- Późne wejście atomu dla naszego systemu energetycznego ma ważną implikację. Musimy szybko znaleźć źródło mocy, które będzie stabilizować nasz system energetyczny, szczególnie po 2025 r., kiedy – zgodnie z prawem europejskim – nie będziemy już mogli wspierać elektrowni węglowych z rynku mocy. Wymusi to ich szybkie zamykanie, chyba że pojawi się jakiś nowy model wsparcia, skrojony pod Polskę i zaakceptowany przez Brukselę, czego nie można wykluczyć. Lukę po węglu będą mogły wypełnić morskie farmy wiatrowe, lądowe wiatraki czy panele fotowoltaiczne na dachach domów – ale pamiętajmy, że to źródła niesterowalne.
Podstawa systemu będzie oparta na gazie, biogazie, a w przyszłości na wodorze. Coraz ważniejszym elementem stabilizującym nasz rynek będą też interkonektory. Energia od sąsiadów już teraz ratuje nas przed stopniami zasilania. Dopiero w latach 40. na energetyczną scenę wejdzie, na większą skalę, atom, bez którego osiągnięcie pełnej neutralności klimatycznej do 2050 r. będzie raczej niemożliwe.
-Czy uda się nam przekonać społeczeństwo do budowy elektrowni jądrowej, bo po katastrofie w Czarnobylu jest olbrzymi strach?-
- Badania opinii publicznej pokazują, że polskie społeczeństwo jest pozytywnie nastawione do atomu. Czarnobyl wciąż straszy, ale warto pamiętać, że technologie jądrowe należą do jednych z najbezpieczniejszych na świecie. Przy dobrze prowadzonym nadzorze dostarczają one taniej i czystej energii.
- Tegoroczne ostre zimy w Szwecji i USA pokazały, że energia odnawialna nie sprawdza się przy jej wzmożonym zużyciu…
- W Teksasie zawiódł każdy rodzaj energii, ale w największym stopniu gaz, który odpowiada za ponad połowę produkcji energii elektrycznej w tym stanie. Ale warto pamiętać, że mróz paraliżował pracę szybów wydobywających gaz z łupków, odcinając elektrownie od dostaw surowca. Przestawały też działać gazociągi, stawały elektrownie na węgiel, zamarzały łopaty wiatraków, ale też czujnik poboru wody chłodzącej w elektrowni jądrowej w pobliżu Houston. Od tego, kto najbardziej zawinił, ważniejsze jest pytanie, jak taka anomalia pogodowa mogła się pojawić?
Teksas doświadczał już ciężkich zim w latach 2011 i 2014, ale żadna skalą nie dorównała tegorocznej. Wiemy prawie na pewno, że odpowiedzialność za to ponosi globalne ocieplenie. Rosnące temperatury zaburzają arktyczne wiry polarne, co sprawia, że ogromne masy zimnego powietrza łatwiej wydostają się z północy i przedzierają na południe. Wydarzenia w Teksasie pokazują, jak bardzo nie jesteśmy gotowi na zmiany klimatu.
- Jakie wnioski?
- To też ważna lekcja dla Polski. Nasz kraj znajduje się na znacznie spokojniejszej szerokości geograficznej. Do mrozów jesteśmy przyzwyczajeni, na razie nie grożą nam atlantyckie huragany ani gigantyczne pożary w kalifornijskim stylu, ale wyzwań nie brakuje. Dla polskiej energetyki szczególnie groźne jest lato. Susze i niskie poziomy wody w rzekach mogą unieruchomić elektrownie cieplne, a gwałtowne wiatry zerwać linie średnich i wysokich napięć. Na oba wyzwania nie jesteśmy gotowi, bo ok. 70 proc. energii wciąż pozyskujemy z węgla, który spalamy w coraz starszych i mało sprawnych elektrowniach.
Jednocześnie tylko niewiele ponad 25 proc. krajowych sieci jest skablowane (znajduje się pod ziemią); reszta jest na powierzchni, więc może zostać zniszczona przez intensywne opady śniegu lub trąby powietrzne.
- Czy połączenie Lotosu i Orlenu to dobra decyzja dla kieszeni polskiego kierowcy?
- To się dopiero okaże. Aby fuzja mogła dojść do skutku, Orlen musi sprzedać m.in. 33 proc. udziałów w gdańskiej rafinerii, a także dziewięć baz paliwowych, 389 stacji benzynowych Lotosu oraz spółki z grupy zajmujące się produkcją asfaltów i sprzedażą paliw. Co więcej, będzie musiał też wybudować i przekazać „niezależnemu operatorowi logistycznemu” terminal do importu paliwa odrzutowego w Szczecinie. To ogromny koszt połączenia obu koncernów, który podyktowała Komisja Europejska.
Na polskim rynku pojawi się nowy silny gracz, który będzie w stanie konkurować z Orlenem i polscy kierowcy raczej powinni na tym zyskać. Z drugiej strony wciąż nie wiemy, kto to będzie, bo spółka Daniela Obajtka na finalizację transakcji ma czas tylko do listopada, i jeśli się spóźni, fuzji nie będzie.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
Wy sobie narazie odzyskacie Polskę bo narazie jest pod zaborem lobby energetycznym Brukseli Merkel i młodego z Francji Polki i Polacy w rachunkach za prąd z importu utrzymują na zasiłkach muzlumanow pod Paryżem i Turczynki w Berlinie Dlaczego Greenpic nie wiesza się na kominach węglowych na Donbasie u Putina ????