Kopalniana linia kolejowa, służąca pod koniec XX w. do przewozu pracowników Kopalni Węgla Kamiennego Kazimierz-Juliusz w Sosnowcu, a wcześniej do transportu piasku podsadzkowego, miała być atrakcją turystyczną. Miasto, które pod koniec listopada 2020 r. przejęło teren po kopalni, zmieniło jednak zdanie, co w efekcie przesądziło los linii.
Sytuacja dotycząca KWK Kazimierz-Juliusz jest o tyle ciekawa i wyjątkowa, że podmioty czy gminy przejmujące teren po zlikwidowanych kopalniach od Spółki Restrukturyzacji Kopalń nie były dotąd zazwyczaj zainteresowane wznawianiem przewozów pasażerskich bądź towarowych po kopalnianych torach. W Sosnowcu miało być inaczej. Ale nie będzie.
- Spółka nie przeprowadzała dotychczas transakcji związanych specjalnie z infrastrukturą kolejową kopalń, takich jak bocznice i rozjazdy. Wynikało to z braku zainteresowania potencjalnych nabywców. Choć – jak mi przekazano – w jednym wypadku część tej infrastruktury, w uzgodnieniu z nabywcą, została na sprzedanej działce, nie będąc wcześniej zdemontowaną - informuje Wojciech Jaros ze Spółki Restrukturyzacji Kopalń w Bytomiu, będącej do końca listopada 2020 r. właścicielem terenu po KWK Kazimierz-Juliusz.
Ostatnia czynna w Sosnowu KWK Kazimierz-Juliusz została zamknięta w 2015 r. Przejęła ją Spółka Restrukturyzacji Kopalń. Rok później Urząd Miejski w Sosnowcu podjął z SRK na temat przejęcia pokopalnianej linii kolejowej z zamiarem uczynienia z niej atrakcji turystycznej. Przedstawiciele samorządu Sosnowca później zmieniali zdanie, w pewnym momencie byli skłonni przejąć tylko działki drogowe. W końcu 30 listopada 2020 r. podpisana została darowizny. SRK w trybie art. 23 ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego przekazało miastu prawo użytkowania wieczystego działek w okolicy ul. Ogrodowej w dzielnicy Kazimierz Górniczy. Miasto przejęło m.in. budynek nadszybia i maszyny wyciągowej szybu Kazimierz-I, wieżę wyciągową, budynek dawnej dyrekcji kopalni.
Ale kopalnianej linii kolejowej nie było pisane ocalenie. Sosnowiecki magistrat już jakiś czas wcześniej poinformował, że zamierza niejako w zamian zbudować od podstaw turystyczną linię kolejową w Parku im. Jacka Kuronia. Mimo tego nie kupił wystawionych na sprzedaż przez SRK lokomotyw z kopalnianej trasy.
Dosłownie dzień po przejęciu przez miasto terenów po KWK Kazimierz-Juliusz, 1 grudnia 2020 r. rozstrzygnięty został przez SRK przetarg Likwidacja: Etap I - bocznicy kolejowej normalnotorowej, rejon Kazimierz (Dz. nr 1493/14) o długości 3000 m, Etap II – toru kolejki wąskotorowej prowadzącego z rejonu Kazimierz do rejonu Juliusz o długości 4700 m. Wyłonionym w przetargu wykonawcą została Recykling Logo Group Sp. z o.o. Sp.K. O sprawie likwidacji trasy kolejowej stało się głośno ponad miesiąc później, gdy nagłośniła ją Telewizja Katowice.
Z takim obrotem sprawy ciężko pogodzić się pasjonatom.
- Na całym świecie wiedzą, że taki obiekt jak kolejka, mająca swoją historię, może być ogromną atrakcją. No, prawie wszędzie! Tym niechlubnym miejscem, gdzie nie tylko niszczy się, nieliczne już materialne ślady własnej historii, ale nawet istniejące tu Miejsca Pamięci jest niestety miasto Sosnowiec! - napisał pod koniec stycznia autor wpisu na stronie Zagłębiowskiej Kolei Wąskotorowej.
Na jeszcze inny aspekt sprawy zwraca uwagę Krzysztof Soida, autor monografii kolei wąskotorowych na Górnym Śląsku i znawca tematyki kolejowej.
- Rozumiem, że jest problem z obiektami inżynierskimi - zbyt drogi dla miasta remont - i chcą budować od podstaw kolej w Parku im. Kuronia. Kolej pokopalniana ma takie atrakcje, których nigdy nie będzie na nowo powstałej kolei parkowej, którą planuje Urząd Miejski. Jest to przede wszystkim tor położony w naturalnym postindustrialnym krajobrazie, z nasypami, nawet wysokimi, zalewiskami, hałdami itp. Klienci odwiedzający kolej przyjeżdżają i zostawiają pieniądze, żeby właśnie zobaczyć i poczuć naturalne klimaty, a nie sztucznie ułożone tory w parku - uważa Krzysztof Soida, autor licznych publikacji na temat historii kolei.
Zdaniem Krzysztofa Soidy, pokopalniana kolej wąskotorowa lat 20. XXI w. mogłaby przyciągnąć wielu odwiedzających z Polski i nawet innych krajów. Natomiast nie dorówna jej planowana atrakcja w postaci kolei pionierskiej wzorem krajów socjalistycznych z lat 50. XX w., jakie tworzono np. w Dreźnie, w WPKiW w Chorzowie czy w wielu miejscach w ZSRR. Odwiedzających interesuje też historia danej linii kolejowych. W przypadku nowo budowanej kolejki o jej historii będzie można mówić dopiero w drugiej połowie XXI w.
- Kolej parkową będą odwiedzali wyłącznie rodzice z dziećmi w dni wolne od pracy, natomiast kolej kopalnianą - rodzice z dziećmi plus bardzo duża rzesza hobbystów co najmniej z Polski i Europy - uważa Krzysztof Soida.
Przeznaczona do rozbiórki linia wąskotorowa o rozstawie szyn 750 mm pochodzi z początku XX w., sprzed 1920 r. Transportowano nią piasek podsadzkowy ze wschodniej części odkrywki piasku Bór-Juliusz do szybu KWK Kazimierz. W 1952 r. trasa kolei wynosiła 16,6 km, do tego na polu piaskowym istniało dalsze 12 km torów eksploatacyjnych. Oprócz piasku koleją tą transportowano skałę płoną na zwałowisko. W ostatniej dekadzie XX w. kopalniana kolej używana była już tylko do przewozu górników. Ostatni kurs pociągu służbowego z górnikami odbył się 29 kwietnia 2011 r. W momencie zakończenia wydobycia ocalały odcinek liczył 7 km.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
