Za panowania króla Heroda w Betlejem judzkim na świat przyszedł Jezus, Syn Boży. Witali go aniołowie, grali mu pasterze, a u żłobka obecne były zwierzęta. Na koniec pokłon oddali mu Trzej Królowie. Ile w tej opowieści jest prawdy opartej na faktach? Chrześcijanin odpowie: pewne jest to, że się narodził i był Synem Bożym. Co do całej reszty pewności mieć już nie może. Ba, nie zdołano nawet określić dokładnej daty narodzin Chrystusa.
Ewangelia Łukasza
Większość biblistów upiera się jednak przy wersji, że Jezus rzeczywiście urodził się za panowania Heroda, w trakcie spisu ludności przeprowadzanego w imperium rzymskim co 14 lat. Wielkorządcą Syrii był wówczas Kwiryniusz – podaje Ewangelia wg św. Łukasza. Jednak z dokładnym umiejscowieniem tego wydarzenia w czasie zawsze były problemy.
Już w VI w. Dionizy zwany Małym wyliczył, że Chrystus przyszedł na świat w 753 r. od założenia Rzymu, lecz szybko wyszło na jaw, że pomylił się w obliczeniach nawet o 6 lub 7 lat, bo oto do głosu doszli astronomowie. Argumentowali swe racje tym, że Gwiazda Betlejemska pojawiła się na niebie ok. 7 roku p.n.e.
Jednak data ta nie bardzo pasowała do śmierci króla Heroda. Niektórzy bibliści wskazują dziś, że ewangelista mógł mieć na myśli syna Heroda Wielkiego – Heroda Archelaosa, panującego w latach 4–7 p.n.e. Jeśli tak, to Jezus musiał urodzić się właśnie w tym okresie.
– Wielu badaczy, naukowców, biblistów i historyków próbuje podporządkować narodzinom Jezusa konkretne daty, ale ja jestem w tym względzie ostrożny. Ewangelista Łukasz wspomina o trzydziestoletnim Chrystusie. Jan z kolei mówi o trzech latach jego działalności. Obie Ewangelie mają jednak zupełnie inny plan chronologii. Dlatego dla wielu badaczy Pisma Świętego postacią orientującą jest Herod Wielki, który zmarł cztery lata przed naszą erą, a z kolei Jezus urodził się przed jego śmiercią. Wypada więc dodać jakieś dwa, trzy lata. I w efekcie mamy 6 lub 7 rok przed naszą erą – zwraca uwagę ks. prof. Sebastian Jasiński, franciszkanin, kierownik Katedry Egzegezy Ksiąg Starego Testamentu Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
Jego zdaniem żadna encyklopedia nie powie nam, że Chrystus urodził się 25 grudnia, ale też nie zaprzeczy. Ewangeliści czuli się wolni od obowiązku precyzyjnego umiejscawiania wydarzeń w historii. Nie było to dla nich istotne. Od pewnego czasu uwaga badaczy Biblii skupiona jest wokół wydarzeń, które towarzyszyły narodzinom Jezusa.
Papież senior Benedykt XVI w swej książce „Dzieciństwo Jezusa” twierdzi, że aniołowie nie śpiewali, nie grali na trąbach, a jedynie mówili do pasterzy. Papież podważył też obecność zwierząt w Grocie Narodzenia. Ks. prof. Sebastian Jasiński polemizuje z tym twierdzeniem.
Aniołowie śpiewali
– Benedykt XVI opiera się na pracach egzegetów. Św. Łukasz pisze, że aniołowie wielbili Boga słowami: „chwała Bogu na wysokościach, a na ziemi pokój ludziom Jego upodobania”. Mógł to być zarówno śpiew, jak i deklamacje. Myślę, że raczej śpiew. Ewangeliści nie wspominają za to rzeczywiście o zwierzętach. Św. Łukasz pisze, że Dzieciątko zostało złożone w żłobie – miejscu „przeznaczonym dla zwierząt”. Wczesna tradycja chrześcijańska dodała do sceny woła i osła. Chodzi tu o naganę daną w Starym Testamencie Izraelowi, który nie poznał Pana, tymczasem „nawet zwierzęta domowe znają swego gospodarza”. A więc i w tym przypadku mamy do czynienia z zabiegiem czysto literackim, którym posłużyli się ewangeliści – sugeruje ojciec prof. Sebastian Jasiński.
Kto zatem był na pewno świadkiem narodzin Mesjasza? Według ks. prof. Sebastiana Jasińskiego, świadkowie ograniczają się do Maryi i Józefa, chociaż…
– Tradycja o braku miejsca w gospodzie, według Ewangelii Łukasza, w pierwotnym znaczeniu mówiła o braku miejsca dyskretnego dla Maryi, w którym mogłaby porodzić. Łukasz sugeruje o napłynięciu do miasta wielu podróżnych ze względu na spis ludności. W późniejszej tradycji zinterpretowano tę informację jako o braku życzliwości ze strony właścicieli gospody. Faktycznie św. Rodzina znalazła ustronne miejsce, którego bardzo potrzebowała. Być może Maryi asystowała przy porodzie akuszerka, ale ewangeliści uznali ten fakt za zupełnie nieistotny. Dodali za to wiele postaci: pasterzy, magów, a zwłaszcza aniołów. Cała ta otoczka towarzysząca narodzinom Chrystusa, włączając w to rzeź niewiniątek czy ucieczkę do Egiptu, to już fragmenty prezentujące teologię wydarzeń, mającą jedynie naświetlić prawdę godności osoby Jezusa. Nie muszą one wcale odpowiadać faktom historycznym. Trzeba pamiętać, że Ewangelie nie są ściśle historiami. Bazują jedynie na wątkach historycznych. Ich celem nie jest przekazanie ścisłej informacji o wydarzeniach, lecz orędzia o zbawieniu człowieka dokonanego przez Chrystusa. Ewangeliści tak przerabiali materiał historyczny, aby zbawcze orędzie było bardziej czytelne i zrozumiałe dla odbiorcy – uczula biblista.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
