Franciszek Plewa, dziekan Wydziału Górnictwa, Inżynierii Bezpieczeństwa i Automatyki Przemysłowej Politechniki Śląskiej, w rozmowie z portalem netTG.pl opowie, jakie są efekty przeprowadzonej trzy lata temu restrukturyzacji dawnego Wydziału Górnictwa i Geologii i czy atmosfera wokół górnictwa wpływa na kształcenie w tym kierunku.
- Trzy lata temu przeprowadzono pod pana kierunkiem restrukturyzację Wydziału Górnictwa i Geologii i nadano mu nową nazwę. Jakie są tego efekty?
- Reorganizacja Wydziału była podyktowana potrzebami wynikającymi ze zmian zachodzących w polskiej gospodarce. Jednocześnie wprowadzone zmiany były głęboko przemyślane, poprzedzone konsultacjami i rozmowami z pracownikami, otoczeniem społeczno–gospodarczym i studentami. Dla mnie i pracowników Wydziału to właśnie głos studentów był szczególnie ważny, ponieważ reorganizacja Wydziału miała bezpośredni wpływ na ich przyszłość. Pomimo pojawiających się w mediach niepochlebnych opinii na temat górnictwa, Wydział funkcjonuje na wysokim poziomie, o czym świadczy fakt uzyskania podczas ostatniej akredytacji po raz pierwszy w historii najwyższej kategorii A.
Zainteresowanie studiami na naszym Wydziale nie maleje. Jest to wynik otwarcia się na potrzeby studentów. Pierwszym krokiem było utworzenie nowego kierunku Automatyka i Informatyka Przemysłowa w systemie praktycznym, który wymaga półrocznej praktyki przemysłowej, dającej bardzo silny związek nauki z przemysłem. Taka praktyka umożliwia lepsze rozeznanie przez pracodawcę umiejętności i przyszłej przydatności w pracy zawodowej studentów. Studentom z kolei daje możliwość zapoznania się z poziomem zainstalowanej i wykorzystywanej w zakładach pracy informatyki i automatyki przemysłowej oraz weryfikacji ich wiedzy z potrzebami praktycznymi. Kształcimy nie tylko w zakresie górnictwa i geologii, lecz także w kierunkach niezbędnych w przemysłach niezwiązanych z górnictwem.
- A konkretnie?
- W okresie dwóch lat liczba przyjęć studentów na studia dzienne wzrosła z 67 do 173, a na studia niestacjonarne z 134 do 171. Od zawsze pracujemy nad tym, aby absolwenci, którzy opuszczają nasz Wydział, jako wykwalifikowani specjaliści mogli znaleźć zatrudnienie, także w warunkach przekształceń i restrukturyzacji, które obecnie dotykają branżę górniczą. Jest to również zbieżne z tendencją polegającą na „spłaszczaniu” przedmiotów, dając studentom bardziej ogólne kompetencje. Dlatego też przygotowujemy się pod tym względem do dalszych zmian w strukturze organizacyjnej, które po zatwierdzeniu przez władze uczelni podamy do wiadomości na przełomie lutego i marca 2021 r.
- Czy to prawda, że zawarte we wrześniu porozumienie pomiędzy przedstawicielami rządu a Międzyzwiązkowym Komitetem Protestacyjno-Strajkowym w sprawie transformacji polskiego górnictwa węgla kamiennego wpłynęło negatywnie na tegoroczną rekrutację?
- Niestety tak. Zainteresowanie naszym Wydziałem jest, ale wspomniana umowa zabrała nam kilkudziesięciu studentów na kierunku górnictwo i geologia. Odeszli zaraz po podpisaniu tej umowy.
- Nie ma dobrej atmosfery wokół górnictwa, ale jak się domyślam, nie chodzi tylko o samą umowę?
- Właśnie. Dokłada się do tego polityka klimatyczna zwalczająca zastosowanie węgla kamiennego w energetyce oraz wystąpienia takie, jak choćby list otwarty środowiska naukowego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach do prezesa rady ministrów Mateusza Morawieckiego, w którym domagają się oni szybkiego odejścia od wydobycia węgla kamiennego. Przy tak negatywnej antyreklamie nie analizującej całych uwarunkowań i kosztów tej transformacji, powołując się na wykorzystanie funduszy pomocowych Unii Europejskiej dedykowanych procesowi sprawiedliwej transformacji, trudno będzie przekonać studentów, by wybierali nasz Wydział skoro wymuszana jest likwidacja przyszłych miejsc pracy. Są już opinie, że powinno się zamykać szkoły zawodowe i technika kształcące w zawodach górniczych. A przecież górnictwo to nie tylko górnictwo węgla energetycznego, to jeszcze węgiel koksowy wpisany przez UE na listę surowców strategicznych, górnictwo rud i surowców mineralnych, bez których nie będzie technologicznego rozwoju kraju.
- Czy więc Wydziałowi Górnictwa, Inżynierii Bezpieczeństwa i Automatyki Przemysłowej grozi likwidacja?
- Nie. Rozpoczynamy dalszą reorganizację Wydziału i rozszerzamy zakres kształcenia dla i poza górnictwem. Taką działalnością, zmierzającą do poszerzenia zakresu kształcenia, będzie uruchomienie w semestrze letnim międzywydziałowej specjalności cyberbezpieczeństwo. To wychodzi naprzeciw wyzwaniom związanym z coraz bardziej złożonych i różnorodnych cyberzagrożeń, pojawiających się w przemyśle. Nawet najbardziej nowoczesne i zaawansowane technologie bezpieczeństwa są obecnie niewystarczające bez odpowiednio wykształconej kadry specjalistów. Skuteczne wdrażanie zabezpieczeń, a także identyfikacji i reagowanie w czasie rzeczywistym na wyrafinowane, często ukierunkowane cyberataki, wymagają specjalistycznej wiedzy, doświadczenia i odpowiednich umiejętności. Specjalność ta prowadzona będzie wspólnie z Wydziałem Automatyki, Elektroniki i Informatyki pod kierunkiem prof. dr. hab. inż. Aleksandra Nawrata i z partnerami przemysłowymi: Exatel, Samsung czy IBM. Inne działania są w toku, wymagają dopracowania i zgody władz uczelni.
- Co z tego, jeśli zabraknie nam kadr inżynierskiej do kierowania kopalniami?
- Jeżeli chodzi o kadry dla górnictwa, to na najbliższy okres nie powinno być problemów. Aktualnie kadry nie brakuje i dalej ją kształcimy. Na kierunku górnictwo i geologia kształcimy 435 studentów, a w naszym regionie zawsze będą chętni studiować i pracować w górnictwie. Natomiast, jak mówiłem wcześniej, wszystko będzie uzależnione od środków finansowych, nakładanych ograniczeń przez UE i kar za emisję gazów cieplarnianych. Warunki zatrudnienia od dawna nie są tak atrakcyjne, jak w innych branżach, ale decyduje inny czynnik, a mianowicie stabilność pracy i płacy.
- Czyli ponownie wracamy do wrześniowego porozumienia?
- Otóż to. Sytuacja jest bardzo dynamiczna. Z pewnością, jeśli chodzi o przewidywaną datę zakończenia eksploatacji, to terminy są słuszne, bo pozwalają w dłuższym okresie czasu rozłożyć jakże wiele bardzo trudnych problemów wzajemnie się zazębiających, jak np. zamykanie kopalń i likwidację elektrowni węglowych, z których otrzymujemy 77 proc. energii elektrycznej. Przecież dwa lata temu w lecie ogromne problemy z brakiem energii elektrycznej wystąpiły w Niemczech i Elektrownia Bełchatów awaryjnie ich wspomagała. Wobec tego kto i za ile dostarczy nam tyle energii elektrycznej? Jeżeli za szybko zamkniemy kopalnie, a nie zlikwidujemy elektrowni węglowych, to nic się nie zmieni w kwestii zanieczyszczenia środowiska, bo nasz węgiel zastąpimy importowanym, często gorszym, np. z większą ilością siarki. Ale oprócz zanieczyszczenia kopalń i likwidacji elektrowni węglowych problemem są ludzie w nich pracujący, z czym wiążą się ogromne przemiany gospodarcze w regionie i nie tylko.
- Sądzi Pan, że górnictwo zwinie się szybciej, niż zakładają politycy i strona społeczna?
- Ostatnio na łamach Trybuny Górniczej przeczytałem, że górnictwo węgla kamiennego w województwie śląskim generuje wraz z otoczeniem 500 tys. miejsc pracy i płatności publiczno-prawnych przekraczające 6 mld zł rocznie. To pokazuje jak ogromne są to problemy ludzkie i ekonomiczne. Nie powinna więc dziwić postawa czynników społecznych domagających się sprawiedliwej transformacji, bo jak widać z różnych wypowiedzi, to oni są najbliżsi sedna problemu. Niech więc ci, którzy chcą natychmiastowego zamknięcia kopalń zastanowią się i zaproponują panu premierowi stosowne rozwiązanie problemu.
A co do wcześniejszego zamknięcia kopalń, to należy brać i taką ewentualność. Przywódcy państw członkowskich Unii Europejskiej podjęli decyzję o ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych do 55 proc. Nie wiemy, jak to obciąży produkcję węgla kamiennego z uwagi np. na metan oraz koszty produkcji energii elektrycznej z uwagi na emisję dwutlenku węgla. Jak stwierdził pan premier, dostaniemy 230 mld zł na transformację polskiej energetyki węglowej. Ale czy to wystarczy i na jaki okres czasu pomoże w tej transformacji?
- Pomoc publiczna dla branży górniczej będzie zatem konieczna? Podobno w Brukseli jest dobry klimat na podjęcie takiej decyzji.
- Jeszcze raz podkreślam: w województwie śląskim górnictwo węgla generuje wraz z otoczeniem 500 tys. miejsc pracy i płatności publicznoprawne ok. 6 mld zł, a gdyby wziąć resztę kraju i energetykę węglową, to dojdzie do tego od 200 do 300 tys. osób. Jest to ogromny potencjał, który musi być zagospodarowany w gospodarce narodowej. Nie da się na czyjeś „widzi mi się” zamknąć kopalnie tak od zaraz, bo ich zamknięcie to proces obliczony na lata z uwagi na specyfikę zakładów podziemnych i ewentualne zagrożenie katastrofami w postaci znanych z niedawnej historii zapadlisk i zalewisk o nieprzewidywalnych skutkach.
Ponadto dla ludzi odchodzących z pracy należy zabezpieczyć miejsca pracy, czyli stworzyć nowe zakłady przemysłowe np. w strefach ekonomicznych, co wymaga czasu i ściągnięcia kapitału zagranicznego. A więc bez pomocy publicznej się nie obejdzie. Komisja Europejska z pewnością przychyli się do programu, który zostanie, jak zawsze, przygotowany bardzo starannie przez stronę polską. Leży to również w interesie UE, aby wyrównać szanse dojścia wszystkich krajów do zakładanych celów w kwestii ochrony środowiska. Bez pomocy UE proces ten nie będzie możliwy do 2050 r. Unia zrozumiała, że nie jest to tylko nasza wina, lecz spuścizna po słusznie minionym okresie uzależnienia od RWPG.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
