Czesi są przeciwni rozbudowie odkrywkowej kopalni węgla brunatnego Turów. Koncesja na wydobycie węgla wygasa w kwietniu 2020 r. Właściciel kopalni, Polska Grupa Energetyczna, chce przedłużyć ją do 2044 r.
Nasi południowi sąsiedzi są przekonani o tym, że działalność kopalni fatalnie wpływa na środowisko naturalne. Domagają się prowadzenia pomiarów hałasu i wpływu kopalni na zanieczyszczenie powietrza pyłami. Jednym z postulatów, który zgłosili, jest zapewnienie dla czeskich gmin zaopatrzenia w wodę pitną, w przypadku, gdyby działalność kopalni spowodowała stratę wód podziemnych. Komisja Środowiska Izby Poselskiej czeskiego parlamentu jest zdania, że strona polska powinna ponosić odpowiedzialność za szkody, które wyrządza czeskim obywatelom i środowisku.
W czwartek, 21 listopada, redakcja portalu netTG.pl otrzymała od rzecznika prasowego Polskiej Grupy Energetycznej informację opisującą historię konfliktu oraz przebieg konsultacji transgranicznych ze stroną czeską w związku z przedłużeniem koncesji na wydobycie w kopalni Turów.
„Z uwagi na to, że obowiązująca koncesja na wydobycie węgla z kopalni Turów została wydana z ograniczeniem czasowym do 2020 r., a w tym terminie kopalnia nie jest w stanie wydobyć wszystkich przewidzianych do wydobycia zasobów, podjęto starania o przedłużenie czasu obowiązywania koncesji na okres umożliwiający wykorzystanie złoża położonego w granicach aktualnego obszaru górniczego zatwierdzonego 25 lat temu. Kontynuacja eksploatacji zakłada wydobycie zasobów do 2044 r. Termin ten wynika bezpośrednio z planów zapotrzebowania na energię pochodzącą ze spalania węgla brunatnego w krajowym systemie mocy. Kluczowy jest tu również fakt uruchomienia nowego bloku energetycznego, a także wygaszanie starych bloków energetycznych (po 2030 r.) w Elektrowni Turów, która jest głównym odbiorcą węgla brunatnego z kopalni” – czytamy w nadesłanej informacji.
W dalszej treści władze PGE przypominają, że: „Wydobycie węgla brunatnego w Turowie na przemysłową skalę prowadzone jest od roku 1904". Od 18 czerwca 1947 r., czyli od dnia przejęcia Kopalni Węgla Brunatnego Turów przez Państwo Polskie, koncesje na wydobycie przedłużane były kilkukrotnie.
Kopalnia Węgla Brunatnego Turów nie planuje rozszerzenia działalności poza określone 25 lat temu granice wskazane w koncesji. Wydobycie będzie prowadzone wyłącznie w obszarze określonym w decyzji z 1994 r. Obowiązująca koncesja na wydobycie została wydana przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w 1994 roku i w jej ramach został wyznaczony obszar górniczy „Turoszów-Bogatynia”, który uwzględniony jest w obowiązujących dokumentach planistycznych gminy Bogatynia, co oznacza, że strona czeska od 25 lat ma świadomość i wiedzę, że na terenie przygranicznym będą prowadzone prace górnicze”.
Zmiana planu zagospodarowania
Aby móc dalej prowadzić wydobycie na terenie kopalni Turów, niezbędna była zmiana miejscowego planu zagospodarowania i przeznaczenie pod działalność wydobywczą 15 ha terenów z aktualnego obszaru górniczego, których zajęcie planowane jest dopiero po 2030 r. Ponadto rozpoczęta została odrębna międzynarodowa procedura w przedmiocie oddziaływania kopalni na środowisko po kwietniu 2020 r., w ramach której przeprowadzone zostały konsultacje transgraniczne z Niemcami oraz Czechami.
Dla strony czeskiej największe wątpliwości w procedurze oddziaływania kopalni na środowisko wzbudziła kwestia rzekomej ekspansji wydobycia węgla w kopalni węgla brunatnego Turów a także problem utraty wód gruntowych w kierunku wsi Uhelná pod Hrádkiem nad Nisou w regionie Liberec.
Teren kopalni nie zwiększy się
Eksploatacja złoża postępuje w kierunku południowo-wschodnim do docelowych granic wyznaczonych w projekcie zagospodarowania złoża. Tempo prowadzonej działalności w kopalni wymaga wydłużenia czasu obowiązywania koncesji. Ten proces nie wiąże się jednak z powiększeniem obszaru obowiązującej koncesji. W praktyce oznacza to, że żadne nowe tereny nie zostaną objęte działalnością kompleksu wydobywczo-wytwórczego.
Prace prowadzone na przedpolu odkrywki są pracami przygotowawczymi, wykonywanymi na terenach ujętych w aktualnych planach wydobycia i przewidzianych w planie zagospodarowania przestrzennego pod działalność górniczą.
Wody pod ochroną
PGE GiEK na bieżąco monitoruje i analizuje wpływ prowadzonej działalności wydobywczo-wytwórczej na środowisko naturalne oraz realizuje działania służące jego ochronie. Sukcesywne doskonalenie działalności proekologicznej spółki PGE GiEK oraz przestrzeganie przepisów i norm ochrony środowiska naturalnego, jest potwierdzone certyfikowanymi systemami zarządzania.
W odniesieniu do pojawiających się informacji, PGE GiEK informuje, że nie istnieją dowody potwierdzające wpływ działalności górniczej w Niecce Żytawskiej na osiem czynnych ujęć wody (Loučna, Dolni Sucha, Pekařka velka, Dĕtrichov, U Nemocnice (Frydlant), Bažantice, Višňova, Pertoloice), znajdujących się na terenie Czech.
Należy zaznaczyć, że od wielu lat wpływ odkrywki Turów na wody podziemne jest monitorowany przez polsko-czeskie i polsko-niemieckie zespoły specjalistów. Sieć obejmuje ok. 550 otworów monitoringowych, a wyniki badań potwierdzają, że kopalnia nie powoduje odwodnienia wyżej wymienionych ujęć wody pitnej.
Ponadto, Niecka Żytawska, głęboka na 300 m, otoczona jest skałami krystalicznymi, co ogranicza w znaczny sposób odpływ wody z obszarów z nią sąsiadujących.
W celu ochrony innego ujęcia, w Uhelnej, które znajduje się w strefie brzeżnej Niecki Żytawskiej, podjęto działania nad opracowaniem technicznych sposobów ograniczenia wpływu odwadniania kopalni na otoczenie. Na podstawie wykonanych badań modelowych stwierdzono, że najskuteczniejszym będzie budowa ekranu przeciwfiltracyjnego. Obecnie opracowywany jest projekt techniczny tego ekranu oraz wybrany został wykonawca. Tym samym ujęcie Uhelna zostanie zabezpieczone przed potencjalnym oddziaływaniem odkrywki Turów do 2044 r.
Celem ekranu jest poprawa parametrów geotechnicznych oraz szczelności utworów potencjalnie przepuszczalnych w celu ograniczenia przepływu wód z kierunku południowego w stronę wyrobiska. Ekran ma charakter blokujący, a jego skuteczność będzie na bieżąco monitorowana poprzez system piezometrów pomiarowych zlokalizowanych wzdłuż ekranu. Zastosowanie ekranu spowoduje zanik depresji w obszarze położonym na południe od uskoku południowego we wszystkich poziomach wodonośnych.
Według badań modelowych wykonanych przez dr Janusza Fiszera, hydrogeologa z Politechniki Wrocławskiej, zastosowanie ekranu spowoduje wznios zwierciadła wód podziemnych w stosunku do stanu z 2015 r., w obszarze położonym na południe od uskoku południowego we wszystkich poziomach wodonośnych. Największe prognozowane wzniosy zwierciadła wody wystąpią dla poziomów wodonośnych trzeciorzędowych: nadkładowym dolnym (Nd), międzywęglowym (Mw) i podwęglowym (Pw) osiągając maksymalną wielkość ponad 30 m w poziomie międzywęglowym. W poziomie trzeciorzędowym nadkładowym górnym Ng wznios ten nie przekroczy 6 m. W poziomie wodonośnym czwartorzędowym (Q) wznios zwierciadła wód podziemnych przyjmie wielkość nie przekraczającą 6 m. Centrum strefy wzniosu wystąpi w rejonie ujęcia Uhelna, gdzie wg obliczeń modelowych wyniesie ok. 5,9 m. Oznacza to, że zwierciadło wody w ujęciu osiągnie rzędną ok. 267 m n.p.m.
W ramach prac związanych z wykonaniem przesłony przeciwfiltracyjnej zostanie wykonane 200 otworów o długości od 65 do 117 m. Wysokość ekranu wynosić będzie od 75 do 100 m, natomiast długość wyniesie 1100 mb. Ekran wykonany zostanie w utworach międzywęglowych.
Stały dialog polsko-czeski
Należy także zaznaczyć, że oddziaływanie odwodnienia odkrywki Turów było przedmiotem prac Polsko-Czeskiej Komisji ds. Współpracy na Wodach Granicznych, w ramach której działał Zespół Ekspertów Hydrogeologów ds. oddziaływania KWB Turów na teren Republiki Czeskiej. Eksperci strony czeskiej otrzymywali na bieżąco materiały i dane od strony polskiej. Wyniki modelowania hydrogeologicznego wykonanego w 2016 r. zostały stronie czeskiej przekazane 7 września 2017 r. na spotkaniu we Wrocławiu. Od tego momentu strona czeska otrzymała także szereg innych dokumentów i analiz m.in. w ramach transgranicznej oceny oddziaływania na środowisko projektu zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Miasta Bogatynia dla 14,6 ha potrzebnych pod kontynuację eksploatacji złoża Turów.
Przebieg konsultacji ze stroną czeską:
Trwające od wielu lat postępowanie transgraniczne, a w tym konsultacje społeczne ze stroną polską, czeską i niemiecką, były prowadzone z bardziej niż należytą starannością. Można powiedzieć, że jest to wzór na skalę europejską jak właściwie procedować postępowanie transgraniczne.
Na potrzeby Czeskiego Ministerstwa Środowiska zorganizowanych było wiele spotkań eksperckich a ponadto strona polska, z własnej inicjatywy, zorganizowała spotkanie informacyjne dla społeczeństwa czeskiego podczas którego każdy mógł zadać nurtujące go pytanie i uzyskać na nie odpowiedź. Pod względem proceduralnym zrobiliśmy więcej niż obligowały nas do tego obowiązujące przepisy.
W chwili obecnej ze stroną czeską prowadzone są dalsze działania w postępowaniu transgranicznym. Strona czeska uzyskała od strony polskiej wszystkie materiały o które poprosiła podczas ostatniego spotkania i oczekujemy na ustosunkowanie się do nich.
Dokładny przebieg uzgodnień:
16 czerwca 2015 r. - GDOŚ przesłał do RDOŚ ostateczne stanowisko strony czeskiej (data wpływu: 19 czerwca 2015 r.) składające się z deklaracji udziału w postępowaniu oraz z uwag i opinii z prośbą o uwzględnienie przy ustalaniu zakresu raportu. Strona czeska przekazała również do wykorzystania opracowanie pt. Wspólny monitoring w rejonie oddziaływania wpływu odkrywki Turów na terytorium RP. Strona czeska od samego początku uczestniczy w postępowaniu wskazując swoje opracowania i mając wpływ na zakres raportu.
30 września 2016 r. - na spotkaniu w Bogatyni w ramach narady Zespołu Ekspertów Hydrogeologów ds. oddziaływania Kopalni Turów na teren Republiki Czeskiej strona czeska przekazała nowe dane dotyczące warunków hydrogeologicznych na terenie Czech w rejonie przygranicznym, wymuszających na stronie polskiej przebudowę modelu hydrogeologicznego złoża Turów i konieczność weryfikacji raportu ooś. W ramach tego postępowania zaangażowane były zespoły Ekspertów Hydrogeologów z Czech i Polski ds. oddziaływania Kopalni Turów na teren Republiki Czeskiej. Strona polska mimo początkowo przekazanych do modelu błędnych danych od strony czeskiej, wykonała jeszcze raz pracę nad modelem hydrogeologicznym,
11 kwietnia 2017 r. - strona czeska przekazała informacje korygujące o poborze wody w Uhelnej oraz uznała dane poprzednio przekazane za błędne (przekazane we wrześniu 2016 r.), co wymusiło konieczność dokonania aktualizacji i zmiany modelu hydrogeologicznego i znacznie przedłużyło proces opracowania raportu o oddziaływaniu na środowisko. Konieczność dokonania korekty danych wydłużyła proces o 7 miesięcy.
12 lutego 2019 r. - GDOŚ poinformował Ministerstwo Rozwoju Obszarów Wiejskich, Środowiska i Rolnictwa Brandenburgii, Urząd Górniczy Saksonii oraz Dyrektora Departamentu Ocen Odziaływania na Środowisko i Zintegrowanej Prewencji Ministerstwa Środowiska Republiki Czeskiej o aktualnym stanie postępowania i przekazał przetłumaczony wyciąg z raportu o oddziaływaniu na środowisko, streszczenie raportu w języku niespecjalistycznym w języku polskim oraz przetłumaczone, a także pełny raport w języku polskim. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, polska strona miała obowiązek przetłumaczyć te części, które przedstawiają znaczące oddziaływanie na teren strony zagrożonej, co zostało wykonane. Kolejne daty dotyczą pracy nad dokumentacją środowiskową, udzielania odpowiedzi na zapytania i uwagi jak również działań podejmowanych przez stronę czeską na gruncie swoich krajowych przepisów. 14 czerwca 2019 r. - drogą elektroniczną wpłynęły uwagi strony czeskiej złożyli m.in.: Spółka wodociągowa z Frydlantu, Urząd Województwa Libereckiego, Wojewoda Liberecki, Wojewódzki Inspektor Sanitarny, Okręgowy Inspektorat Ochrony Środowiska z Liberca, 16 urzędów miast i gmin, Greenpeace, stowarzyszenie „Chronimy Wodę” z Liberca, stowarzyszenie „Przyjaciele Ziemi Czeskiej Republiki z Brna” i społeczeństwo.
17 września 2019 r. – Martin Puta (hetman kraju libereckiego) zaprosił na spotkanie informacyjne po stronie czeskiej w Chotyne, na którym obecni byli przedstawiciele samorządów strony polskiej jak i czeskiej w tym, stowarzyszenia oraz osoby prywatne. Strona polska prezentowała przedsięwzięcie oraz odpowiadała na zadawane pytania. Spotkanie o charakterze nieformalnym, poza procedurą. Obecne media. Spotkanie to było nieobligatoryjne i zorganizowane z dobrej woli strony polskiej. Na potkaniu transparentnie pokazaliśmy co planujemy i jakie rozwiązania zminimalizują nasze oddziaływanie na stronę czeską..
19 września 2019 r. – RDOŚ w Bogatyni zorganizował rozprawę administracyjną otwartą dla społeczeństwa dotyczącą przedsięwzięcia polegającego na kontynuacji eksploatacji złoża węgla brunatnego „Turów”. Liczna prezentacja stowarzyszeń i fundacji, samorządowców oraz osób prywatnych stron polskiej czeskiej oraz niemieckiej (ok. 450 os). To kolejne spotkanie jakie było okazją do wymiany informacji i udzielenia odpowiedzi w ramach prowadzonego przez RDOŚ postępowania środowiskowego
W dniach 3 i 4 października 2019 r. we Wrocławiu dwudniowe spotkanie transgraniczne prowadzone przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie - strona czeska reprezentowana przez ok 30 osób, ekspertów specjalistów w każdej dziedzinie. Obrady trwały do godziny 23.30, zakończyły się wzajemnymi zobowiązaniami stron w zakresie podejmowania dalszych działań w ramach postępowania transgranicznego. Aktualnie te działania trwają.
10 października 2019 r. - kolejne spotkanie tym razem z mieszkańcami Uhelnej, również na prośbę i zaproszenie strony czeskiej. Spotkanie nie wynikało z potrzeb procedury.
Strona czeska miała do 15 listopada ustosunkować się do przekazanych 18 października materiałów strony polskiej. Trwają działania konsultacyjne w ramach trwającego postępowania transgranicznego”.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
