Sześcioletnia droga do bogatego złoża

Pierwsza łopata na budowie szybu I Bzie została wbita pod koniec 2009 roku... W okolicach Jastrzębia Zdroju, na rolniczych terenach sołectwa Bzie, wywiercono otwór badawczy o głębokości 1164 m. Przeprowadzone analizy geologiczne świadczyły o tym, że właśnie w tym miejscu powinien zostać wydrążony szyb. Kilka miesięcy później, 30 lipca 2009 r., Jastrzębska Spółka Węglowa podpisała z Przedsiębiorstwem Budowy Szybów (wchodzącym w skład Grupy Kapitałowej Kopex) umowę dotyczącą budowy szybu I Bzie.

Dla wykonawcy miał to być 336. szyb z kolei. Inwestycja była częścią rozbudowy kopalni Zofiówka, która obejmowała udostępnienie i zagospodarowanie złóż Bzie-Dębina 2-Zachód i Bzie-Dębina 1-Zachód. Złoża, zawierające węgiel typu 35.2 hard, uznawane są za jedne z najbogatszych w Europie. Dzięki ich udostępnieniu i zagospodarowaniu żywotność kopalni Borynia-Zofiówka-Jastrzębie ma zostać wydłużona co najmniej do 2051 r.

Równoległe inwestycje
W kwietniu 2010 r. otwór szybowy miał już głębokość 30 metrów. Od chwili uzyskania pozwolenia na budowę inwestor wykonał prace niwelacyjne, przemieszczając kilkadziesiąt tysięcy ton ziemi. Równocześnie w JSW prowadzone były strategiczne projekty: budowa poziomu 1080 w Zofiówce, połączenie kopalń Borynia i Jas-Mos w kopalnię zespoloną, budowa nowego pola Bzie-Dębina 1-Zachód oraz modernizacja zakładu przeróbczego. Założono, że dostęp do pola Bzie-Dębina możliwy będzie od strony macierzystej kopalni Zofiówka dzięki dwóm upadowym o długości 1950 m każda. Początkowo zakładano, że pierwsza tona węgla z nowego pola zostanie wydobyta w 2018 r., a w 2022 r. wydobycie osiągnie poziom 6,5 tys. t na dobę. Docelowe wydobycie wynoszące 10 tys. t na dobę planowano osiągnąć w 2030 r.

Jesienią 2010 r. nad terenem budowy górowała już 34-metrowa tymczasowa wieża szybowa z dwoma kołami wyciągowymi. Do wzniesionych na terenie inwestycji budynków zaplecza doprowadzono drogę dojazdową. Na początku listopada rozpoczęto trzeci, mający trwać 29 miesięcy etap inwestycji, polegający na głębieniu szybu do poziomu 865 m. Do głębienia i robót strzałowych używany był zawieszony w rurze szybowej trzypodestowy pomost. W kwietniu 2011 r. ostateczna betonowa obudowa szybu zabudowana była do 126 m głębokości. Miesięczny postęp prac, przy których zatrudnionych było w ruchu ciągłym niemal 100 osób, wynosił ok. 40 metrów. Roboty związane z drążeniem skały odbywały się przy wykorzystaniu zawieszonego na linach kubła o pojemności 4 kubików. Kubłem nie tylko wywożono urobek, ale też zwożono ludzi w czeluść.

Technologiczny przestój
W październiku 2011 r., gdy szyb miał 290 m głębokości, w związku ze zmianą warunków hydrogeologicznych na budowie pojawiły się pierwsze problemy. Wykonawca, do czasu opracowania nowej technologii drążenia, zdecydował się na wprowadzenie przerwy technologicznej. Drążenie wznowiono w lipcu 2012 r. po konsolidacji górotworu za obudową szybu. W 2013 r. poprawa warunków górniczo-geologicznych oraz oddanie do eksploatacji instalacji do odprowadzania metanu wpłynęły na zwiększenie tempa głębienia.

Równolegle do budowy szybu postępowały prace związane z drążeniem wyrobiska od strony kopalni Zofiówka, które miało połączyć poziom 900 m z nowym szybem. W trakcie prac natrafiono na potężny uskok tektoniczny, a roboty utrudniał fakt, że górotwór na całej szerokości uskoku był niestabilny, osłabiony i skłonny do opadania skał.

W listopadzie 2014 r. w szybie pojawił się pierwszy węgiel. Tym samym potwierdziły się wyniki próbnych odwiertów, z których wynikało, że na głębokości 750 metrów zaczynają się warstwy utworów karbońskich, w których zalega 17 pokładów węgla o miąższości od 1 do 4 m. Dotarcie do stropu węglonośnych warstw karbońskich pozwoliło na powrót do pierwotnej technologii głębienia. Od 755 m szyb głębiony był bez obudowy wstępnej, w obudowie jednowarstwowej wykonanej z betonu. Dzięki temu prace toczyły się szybciej. W marcu 2015 r. do końca drążenia wykonawcom pozostało niespełna 300 m, a zastosowanie nowej wiertnicy pozwoliło zwiększyć zabiór i długość pojedynczego betonowanego odcinka. W ciągu miesiąca postęp drążenia wynosił nawet 40 m. W szybie, na głębokości 810 m, zabudowywano też system odwodnienia bezpośredniego.

W tym samy czasie wyrobisko poziome drążone od strony kopalni Zofiówka na głębokości 1100 m, dotarło już w pobliże przyszłej krawędzi szybu. Do zbicia wyrobiska z przekopem do szybu doszło w marcu 2016 r. na głębokości ok. 1113 m. W efekcie tej inwestycji Zofiówka zyskała niezbędne połączenie wentylacyjne, dzięki któremu będzie można bez zakłóceń prowadzić prace eksploatacyjne w partii N pokładu 505/1, gdzie już w połowie 2017 r. ma ruszyć eksploatacja pierwszej ściany. Ostatnim etapem prac po wykonaniu wlotu szybu było wydrążenie rząpia i wykonanie korka dennego szybu. Zakończenie drążenia szybu ogłoszono oficjalnie 10 października 2016 r.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.