Trzynastego grudnia górnika Leszka Witelusa

Trzydzieści pięć lat minęło od pamiętnego 13 grudnia. Po latach człowiek jest mądrzejszy i inaczej patrzy w przeszłość. Inaczej nie znaczy: na opak. Znaczy tyle, że widzi to, czego w owym czasie nie dostrzegał. Generalnie rzecz biorąc: warto było, bez dwóch zdań. A że jedne rewolucje zżerają własne dzieci, a po innych przybywa rewolucjonistów, to już zupełnie inna sprawa...

Leszek Witelus, wtedy górnik, we władzach Krajowej Komisji Górnictwa Solidarności. Jeden z celów operacji "Jodła". Swoją drogą, swoiste poczucie humoru musieli mieć kreatorzy stanu wojennego, skoro takim kryptonimem opatrzyli akcję "zatrzymania i umieszczenia w uprzednio przygotowanych aresztach i więzieniach wytypowanych osób, uznanych za groźne dla bezpieczeństwa państwa". Czyli mówiąc skrótowo: internowania.

- No tak, tu święta się zbliżają, ludzie choinki niebawem będą kupować, a oni stan wojenny i "Jodłę" społeczeństwu zafundowali! Wtedy jednak nie miało się takich odczuć. Nie bardzo było wiadomo, co zrobią z zatrzymanymi. Pod sąd? Do obozu? Na białe niedźwiedzie? A może? Wszystko wtedy było możliwe. Tak nam się w tych pierwszych godzinach stanu wojennego wydawało...

Górnika Witelusa, takiego legionisty pierwszej Solidarności, nie zamknięto od razu ani w pierwszych dniach stanu wojennego. Zresztą, przypomnijmy, że akcję "Jodła" zaczęto realizować w praktyce 12 grudnia, kiedy to ani nie istniała WRON, ani w Polsce Ludowej stanu wojennego nie było!

- Miałem trochę szczęścia - wspomina Leszek Witelus, dziś biznesmen w branży ubezpieczeniowej, a w 1981 r. jedna z prawie 13 tys. ofiar operacji "Jodła". - Pojechałem z dwoma chłopakami, też górnikami, do Gdańska, żeby porozmawiać z Lechem, wtedy odbywało się posiedzenie krajówki, o sekcji górnictwa węgla kamiennego. 12 grudnia rozmawialiśmy, tak od 20.30, z godzinę. Coś mnie zaniepokoiło, jak już kończyliśmy rozmowę, gdy Lechu powiedział, że jak przyjedziemy do domu, to mamy przekazać, że on zawsze był z górnikami i zawsze z nimi będzie. Tak sobie myślę: mówi, jakby miał umierać, wyjeżdżać czy coś w tym stylu...

Będzie źle
Czy górnikowi z kopalni Czerwone Zagłębie w Sosnowcu zaświtało, że władza ludowa postanowiła przerwać posierpniowy karnawał? A gdzie tam! Raz, jak sam mówi, był pochłonięty związkową działalnością i nie miał najzwyczajniej w świecie czasu na rozważanie zawiłości polityki na najwyższych szczeblach. Dwa: mało komu w Solidarności przychodziło do głowy, że władza może porwać się na 10-milionowy związek, mający znacznie większe poparcie społeczne od ówczesnego rządu.

- Teraz to człowiek jest mądry, jak zna fakty. Mnie wtedy do głowy nie przyszło, że coś może być... Nawet po tym, jak w hotelu Jacek Kuroń mówi mi: "Jest źle, będzie bardzo źle, musicie to wytrzymać".

A na dworze był mróz. I dawał ostro w kość. Gdy wracający do Katowic wsiadali w Gdańsku do pociągu, maszyna stanu wojennego grzała silniki. Ale o tym Witelus i inni nie wiedzieli, a gdyby nawet wiedzieli, to pewnie pomyśleliby sobie: znów kolejna prowokacja.

A to już nie była prowokacja, tylko akcja. Po latach trzeba przyznać: dobrze zorganizowana i przeprowadzona, acz ci, co nią zawiadywali, oczekiwali jeszcze lepszych efektów...

Zaczęło się
Koło siódmej 13 grudnia pociąg z Gdańska wjechał na dworzec w Katowicach. Witelus wysiadł i ruszył przed siebie. Dostrzegł, jak jacyś cywile zakuwają w kajdanki Tadeusza Jedynaka.

- Przede mną nagle stanął gość, przyłożył mi spluwę do czoła i wymamrotał: "Jak się nie ruszysz, to cię rozpier...!". To się ruszyłem, szybko. On nic ode mnie nie chciał. I to było moje szczęście.

Co robić w takiej sytuacji? Dokąd iść? A w ogóle, co się dzieje? Od dworca do siedziby regionu, na Szafranka, daleko nie jest. W tym kierunku Witelus zmierzał, ale - na swoje szczęście - daleko nie zaszedł, bo mu drogę zaszło trzech młodzieńców. Od słowa do słowa okazało się, że w Polsce jest wojna! Długo by opowiadać o tych następnych godzinach. Mało miejsca, trzeba w skrócie. A zatem okazało się, że w mieszkaniu już byli. Weszli do środka po Witelusa razem z drzwiami i futryną. Kipisz i demolka. Chciał jechać na kopalnię, ale powiedziano mu, że tam też łapią i zamykają. Strajk chciał robić. Ale okazało się, że SB też o tym wiedziała. To się ukrywał i organizował podziemie w Zagłębiu.

- Garstka nas została. Nie chcieli nas puszczać do domów. Bali się. Za mną wysłano list gończy, byłem dezerterem, niszczycielem gospodarki i takie tam. Potem okazało się, że dezercji mi nie przypiszą, wszystko wtedy zostało zmilitaryzowane, bo mój kierownik oddziału szybowego rejonu II wystawił mi kwit urlopowy. Przez to miał latami problemy. To teraz z tego miejsca raz jeszcze chciałem Wieśkowi Jędrusikowi gorąco za tę pomoc podziękować!

W dołku
23 grudnia, koło osiemnastej Witelusa szczęście opuściło wraz z wejściem do mieszkania, w którym się ukrywał, kapitana SB, niejakiego Paczyńskiego. "Na podstawie dekretu o stanie wojennym" w związku z tym a tym i takie tam formułki, z którymi ani w calu nie zgadzał się ani jeden z zatrzymywanych w ramach akcji "Jodła". Wsadzili więc element do czarnej wołgi, zawieźli na komendę milicji w Będzinie. Miał szczęście, bo nie został spałowany. Owszem powitalny szpaler był, ale pierwszy wszedł weń esbek, machając legitymacją służbową, Witelus za nim i kolejny esbek. Trudno w takich warunkach witającym było precyzyjnie pałować wroga Polski Ludowej.

- Na dołku, w celi dla trzech osób było nas dwudziestu trzech. Przesłuchania były. Bić, nie bili. Ale wyzywali, darli się, straszyli. Pili. Albo ze stresu, albo ze złości. Pamiętam, jak jeden ryknął do mnie: "I zobacz, coście, k..., narobili, że przez was w Wigilię musimy robić!".

Ciąg dalszy
Z nowym rokiem WRON przeflancowała opozycjonistę Witelusa z aresztu do więzienia ciężkiego w Raciborzu. Tam oficjalnie oznajmiono mu, że na podstawie tego i tamtego został internowany. Z końcem stycznia przeniesiono go do kryminału o lżejszym rygorze - w Zabrzu Zaborzu. Potem były Uherce i Załęże k. Rzeszowa. 13 grudnia 1982 r. władza ludowa uznała, że nie stanowi zagrożenia dla systemu i sojuszów, że można go wypuścić zza kratek. Ta sama władza jednak niedługo potem stwierdziła, że lepiej będzie, tak na wszelki wypadek, jak da Leszkowi Witelusowi paszport w jedną stronę i niech spier... do swoich mocodawców w USA. Bo wtedy, jak się takich wyekspediuje za granicę, a tych, co nie wyjechali, weźmie się za pysk, to socjalizm będzie wieczny. Jak idee Lenina.

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.