Wśród ok. 200 tys. świadczeniobiorców, obsługiwanych przez Oddział ZUS w Chorzowie, niemal 25 proc. stanowią emeryci i renciści związani z górnictwem - podkreśla MARIA DASZCZYK-BIERNAT, dyrektor Oddziału ZUS w Chorzowie.
Chorzowski Oddział ZUS, którym Pani kieruje, jest nie tylko jednym z większych oddziałów w Polsce, ale też jednym z niewielu, które mają pod swoją opieką emerytowanych górników. Czy ta okoliczność powoduje utrudnienia w Państwa pracy?
Emerytury górnicze to odrębne uregulowania w systemie emerytalnym - sposób ustalania prawa do takiego świadczenia oraz jego wysokości jest zdecydowanie bardziej skomplikowany i wymaga od naszych pracowników znajomości wielu przepisów prawnych, a także dogłębnej wiedzy o pracy górniczej. Takie kompetencje zdobywa się nie tylko dzięki szkoleniom, ale także poprzez wieloletnią praktykę. Zasadne zatem jest, aby tego rodzaju specjalistyczne zadania były raczej skupione w miejscach, gdzie świadczeń górniczych jest najwięcej.
Jakie są najważniejsze różnice w systemie emerytalnym obejmującym większość Polaków i tym, który dotyczy górników?
Podstawowa różnica to oczywiście przywilej skorzystania z emerytury w wieku niższym niż ogólnie obowiązujący. W powszechnym systemie emerytalnym jesteśmy obecnie w trakcie procesu wyrównywania powszechnego wieku emerytalnego i jego wydłużenia do 67 lat. Natomiast górnicy pracujący pod ziemią mogą przechodzić na emeryturę w wieku 50, 55 lat, a nawet wcześniej - jeśli spełnią wymagane warunki stażowe. Kolejna różnica to sposób obliczenia wysokości emerytury górniczej, oparty na wyborze 10 lub 20 lat z najkorzystniejszymi wynagrodzeniami i kwocie bazowej, podczas gdy wysokość emerytury powszechnej jest wynikiem podzielenia składek, zgromadzonych na koncie ubezpieczonego, przez tzw. średnie dalsze trwanie życia. Nie zapominajmy także, że przy wyliczaniu wysokości emerytur górniczych stosuje się specjalne przeliczniki dla okresów pracy górniczej (1,2; 1,4; 1,5; 1,8), które mają wymierny wpływ na wysokość świadczenia.
Czy w chorzowskim ZUS wyodrębniona jest osobna jednostka organizacyjna zajmująca się emeryturami górniczymi? Ile osób znajduje się pod jej opieką?
Wśród ok. 200 tys. świadczeniobiorców, obsługiwanych przez Oddział ZUS w Chorzowie, niemal 25 proc. stanowią emeryci i renciści związani z górnictwem. Zaznaczyć jednak trzeba, że nasi górniczy emeryci to osoby aktywne, które często zwracają się do ZUS z różnymi sprawami, wnioskami o przeliczenie, rozliczenie dodatkowych przychodów. Te wnioski w sprawach górniczych stanowią 25 proc. wszystkich spraw, z którymi zwracają się do nas świadczeniobiorcy. Sprawy związane ze świadczeniami górniczymi, ze względu na ich specyfikę i stopień skomplikowania, realizowane są przez zespół specjalnie przygotowanych do tego pracowników, którzy posiadają niezbędną wiedzę i doświadczenie. Dodam, że stale dbamy o to, aby kwalifikacje naszych pracowników były aktualne i na wysokim poziomie.
Do obowiązków ZUS, oprócz obsługi świadczeń emerytalnych, należy także sprawowanie pieczy nad tzw. emeryckim węglem, a właściwie ekwiwalentem pieniężnym z tytułu tego uprawnienia.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłaca ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla emerytom i rencistom - byłym pracownikom kopalń postawionych w stan likwidacji, uprawnionym do bezpłatnego węgla, a także osobom, które uzyskały prawo do renty rodzinnej po zmarłym, pobierającym tenże ekwiwalent. Należy dodać, że co prawda ZUS wypłaca to świadczenie, nie ma jednak żadnego wpływu na ilość przyznanego deputatu - o tym, ile ton przysługuje danej osobie, decydują zapisy układu zbiorowego pracy - ZUS dostaje jedynie wniosek z kopalni, z którego wynika dokładna liczba ton, do których uprawniona jest dana osoba.
Druga grupa osób pobierających z ZUS ekwiwalent to byli pracownicy przedsiębiorstw robót górniczych, uprawnieni do bezpłatnego węgla na podstawie Układu Zbiorowego Pracy dla pracowników zakładów górniczych z 21 grudnia 1991 r., którzy uzyskali emeryturę lub rentę przed dniem 1 stycznia 2007 r., a po dniu 31 grudnia 2001 r. nie pobierali ekwiwalentu, a także osoby, które uzyskały prawo do renty rodzinnej po tychże osobach uprawnionych.
ZUS nie tylko "płaci", ale także edukuje. Włączyliście się Państwo w szereg działań mających na celu poprawę bezpieczeństwa pracy w kopalniach. Czy takie kampanie będą kontynuowane?
Upowszechnianie wiedzy o zagrożeniach powodujących wypadki przy pracy i choroby zawodowe oraz sposobach przeciwdziałania tym zagrożeniom to jedno z ustawowych zadań ZUS. W ramach działań w tym obszarze ZUS nie tylko organizuje systematyczne szkolenia, ale także przygotowuje materiały informacyjne i ulotki z zakresu prewencji wypadkowej, aktywnie bierze udział w licznych kampaniach społecznych, konkursach poświęconych poprawie bezpieczeństwa w pracy. Wszystkim tym przedsięwzięciom przyświeca idea kształtowania pozytywnej postawy pracowników i pracodawców wobec bezpieczeństwa w środowisku pracy.
W jaki sposób byli i obecni górnicy mogą uzyskać informacje i porady na temat przysługujących im świadczeń?
Tematyka związana z ubezpieczeniami społecznymi, świadczeniami, emeryturami - choć dotyczy przecież nas wszystkich - nie należy do łatwych. Zdając sobie z tego sprawę, ciągle szukamy nowych form i możliwości propagowania wiedzy z obszaru ubezpieczeń. Od lat współpracujemy z Trybuną Górniczą, odpowiadając na jej łamach na liczne pytania czytelników. Idąc z duchem czasu, planujemy wkrótce uruchomienie specjalnej strony internetowej, gdzie internauci będą mogli zadać pytanie, a eksperci naszego Oddziału udzielą odpowiedzi i opublikują ją na stronie.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
Od 01.01.2007 r. obowiązują nowe przepisy, wprowadzone ustawą z lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy - Karta Nauczyciela (Dz U. z 2005r. nr 167 poz. 1397). Ustawa ta wprowadziła do ustawy emerytalnej rozdział 3a - pt. emerytury górnicze, w którym określone są nowe warunki przechodzenia na emeryturę górniczą. Zgodnie z tymi przepisami, górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki: • ukończył 50 lat życia, • ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej 25 lat dla mężczyzn i 20 lat dla kobiet, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej.