Rząd jest niechętny utrzymywaniu przywilejów rynkowych dla OZE. - Odnawialna energetyka jest dla Polski ważna, ale w imię rozwoju gospodarczego kraju krytycznie ważna jest dbałość o stabilne i efektywne źródła energii, do których mamy natychmiastowy dostęp - ocenił w środę (15 maja) Jerzy Pietrewicz, wiceminister gospodarki podczas panelu na temat Odnawialnych Źródeł Energii na Europejskim Kongresie Gospodarczym w Katowicach.
Spór, w którym uczestniczyli przedstawiciele rządu, koncernów produkujacych "zieloną energię" i zwolennicy zastąpienia przez nią węgla toczył się wokół przyszłej polskiej polityki energetycznej. Polska zobowiązała się wobec UE, że do 2020 r. z OZE pochodzić będzie 15 proc. mocy w bilansie energetycznym. Ale juz teraz w Europie obrońcy klimatu, producenci i politycy decydują o poziomach norm i parytetach na kolejnych kilkadziesiąt lat do połowy XXI w. Polska musi nadgonić również kilkuletnie zaległości prawodawcze, uchwalając zgodną z dyrektywami UE, liberalną nowelizację przestarzałego (1997 r.) prawa energetycznego (tzw. mały trójpak). Od dawna i bez widoków na zakończenie ślimaczą się też prace nad "dużym trójpakiem energetycznym" (czyli ustawami o energetyce, gazie i OZE). Producenci "zielonej energii" po kilku latach inwestycji i zysków uciekają z Polski, bo OZE - bez politycznej, prawnej i rynkowej ochrony - zaczęły przynosić im straty.
Nie małpujmy Europy
- Zamiast w ciemno przyjmować nowe prawo, ustalmy może najpierw, jaka właściwie powinna być polska polityka energetyczna i czy ją w ogóle mamy? - prowokował moderator Maciej Stryjecki, szef Fundacji na Rzecz Energetyki Zrównoważonej. - Zerwijmy wreszcie przed Unią Europejską ze stereotypem, że Polska węglem stoi i powiedzmy jasno, że wprawdzie nie będziemy promować bezsensownie wszystkich odnawialnych źródeł, ale chcemy być europejskim liderem np. w wykorzystaniu biomasy, i to własnej a nie tej importowanej z Brazylii. A w portach zbudujemy poważne instalacje wiatrowe, bo mamy tam spory potencjał - proponował.
Wiceminister gospodarki był sceptyczny. Nieoczekiwanie wsparła go Beata Jaczewska, wiceminister środowiska, która nazwała rządowe priorytety: gopodarka ma być konkurencyjna (co powinno oznaczać odejście od dotowania jakichkolwiek źródeł energii) a cena energii dla mieszkańców musi zostać utrzymana na jak najniższym poziomie. - Nie może być tak, ze UE czegoś wymaga a my się bezwolnie dostosowujemy. Poszukajmy własnych oryginalnych technologii, inwestujmy w badania i rozwój. Jestem przekonana, że możemy zaproponować światu coś naszego i lepszego w dziedzinie energetyki i ochrony czystego powietrza a nie tylko importować cudze rozwiązania - wiceminister Jaczewska zrobiła wyraźną aluzję do nowego Centrum Czystych Technologii Węglowych, które osobiście otwierała we wtorek w Katowicach. Dodała, że wprawdzie OZE są i będą oczywistym elementem polskiego systemu produkcji energii. - Ale chciałabym wiedzieć, które z nich są naprawdę opłacalne? - pytała.
Czy zwiną wiatraki?
Dyskutanci zgadzali się, że OZE kosztują słono. Poczatkowy entuzjazm, jaki budziła w ostatnich latach fotowoltaika znacznie zelżał po doświadczeniach Czechów i Niemców, którzy muszą do niej dopłacać. Kryzys dotknął też rynek tzw. zielonych certyfikatów, których cena miała zapewniać ulgę producentom czystej energii i gwarantować opłacalności inwestycji. Podkreślano, że po kilku latach szybkich wzrostów obecnie inwestorzy OZE uciekają z Polski. - Dzisiaj najtańszy i najbardziej opłacalny jest węgiel brunatny. Jeśli ktoś twierdzi, że inwestorzy mogą zarabiać na OZE, niech jeszcze spyta o opinię bankierów, którzy muszą udzielić nam kredytów na takie przedsięwzięcia! - skarżył się w kierunku przedstawicieli rządu Jaromir Pečonka, dyrektor czeskiego koncernu CEZ. Czesi planowali, że wytworzą w Polsce 700 MW czystej energii, ale już wiedzą, że nie będą potrafili sfinansować projektów. - Kończymy budowę elektrowni gazowej, okazało się, że wyrzuciliśmy na nią 700 mln euro i niestety zaraz po otwarciu elektrownia zostanie zatrzymana, bo byłaby nieopłacalna - opisywał Pečonka.
Przedstawiciel RWE Robert Macias uspokojał, że mimo trudności rynek polski w RWE ciągle ma ocenę "perspektywicznego" i firma nie pozbędzie się swoich farm wiatrowych, ale przeczeka kilka lat w nadziei na długoterminowe korzyści. Przyznał jednak, że plany RWE, które chciało zainstalować w Polsce 300 MW nowych mocy z wiatru są zagrożone. Kropkę nad "i" postawił Bogdan Pilch, prezes polskiej spółki PGE Energia Odnawialna, który stwierdził: - Będziemy inwestować w OZE pod warunkiem, że projekty spełnią podstawowe założenia ekonomiczne. Dzisiaj są one nieopłacalne.
Oliwy do ognia dolewał Stryjecki zwracając się do przedstawicieli rządu: - Jeżeli nie stać nas na wspieranie budowy nowych mocy z OZE, to zadeklarujmy głośno, że będziemy budować tylko nowe linie przesyłowe, biegnące do Polski np. z nowej elektrowni jądrowej w Kaliningradzie. Rosjanie tylko na to czekają!
OZE już nie jest ketchupem
Prof. Krzysztof Żmijewski, sekretarz generalny Społecznej Rady Narodowego Programu Redukcji Emisji starał się uporządkować spór: nie ma sprzeczności między energetyką konwencjonalną a odnawialną, bo Polska będzie musiała zachować obie; udział OZE w polskim bilansie musi rosnąć, bo wkrótce krajowi zabraknie potrzebnych mocy; jednak wydajność OZE zawsze będzie ograniczona długością dnia słonecznego lub siłą wiatrów i nie da się pokonać tej granicy. - Nie zdążymy szybko wybudować nowych elektrowni, bo rząd nie słuchał ekspertów, więc teraz OZE - obojętnie czy je lubimy, czy nie - będą jedynym sposobem na jako takie domknięcie bilansu energetycznego Polski - tłumaczył prof. Żmijewski, po czym zaakcentował, że jeśli producenci zielonej energii chcą pełniej uczestniczyć w polskim rynku, muszą także wziąć na siebie pełniejszą odpowiedzialność. - Nie do utrzymania jest dotychczasowa sytuacja, gdy producenci energii z OZE w ramach limitu wytwarzają, ile chcą i kiedy chcą - tłumaczył ekspert.
Profesor porównał energię wytwarzaną w Polsce do śniadania, które zjadamy co rano: - OZE przestały pełnić rolę ketchupu, musztardy, czy innej ciekawej przyprawy. Musimy zacząć traktować je tak, jak wędlinę, chleb, mięso czy ziemniaki, czyli podstawę zdrowej diety. - Jeśli tak, to OZE nie mogą być dłużej traktowane na specjalnych warunkach. Z producentami czeka nas jeszcze poważna dyskusja o pewnych wartościach publicznych, takich jak bezpieczeństwo energetyczne kraju i obywateli. Spółki podkreślają swoją niezależność, ale od czego? Są niezależne od interesu tego kraju, ale zależne od giełdy? - wytykał prof. Żmijewski.
Węgiel jest tani? To absurd!
Stanowczo w obronie producentów i przywilejów dla OZE stanął Andrzej Kassenberg, szef Instytutu na Rzecz Ekorozwoju, który wykpił pogląd o taniej energetyce konwencjonalnej z węgla. - To absurd! Według Europejskiej Agencji Środowiska (agenda UE - przyp. red.) Polska bazująca na węglu ma najwyższe koszty zewnętrzne uzyskania energii - Kassenberg podkreślił, że należałoby policzyć, ile tracimy przez pogarszanie się zdrowia ludzi, szybszą korozję obiektów, zniszczenia w przyrodzie i budynkach z powodu spalania kopalin. Wtedy okaże się, że "tani" węgiel jest dużo droższy niż nam się zdaje. Kassenberg oblicza, że po doliczeniu kosztów zewnętrznych, za energię z węgla Polak powinien płacić od 70 do 100 proc. więcej, niż teraz.
Ekolog przedstawił swoją wizję rozwoju polskiej energetyki: budowane w skali powiatów, w miastach i głównie na wsiach hybrydowe systemy oparte na biomasie i słońcu dadzą nie tylko ciepło i prąd ale też zatrudnienie młodemu pokoleniu, które dzisiaj dotknięte jest 27-procentowym a gdzieniegdzie nawet 50-procentowym bezrobociem.
Kassenberg skrytykował przedmówców, którzy mówili o wymaganiach UE wobec Polski: - Przestańmy mówić, że Unia nam coś każe! Unia to my i nauczmy się tego wreszcie!
Jak w klubie miłośników SF...
Na pytanie, czym Polska powinna kierować się przy namyśle nad swoim modelem energetycznym, z naciskiem odpowiedział poseł Andrzej Czerwiński, szef parlamentarnego zespołu ds. energetyki: - Przede wszystkim zdrowym rozsądkiem! Kto chce zrobić na OZE biznes, ten forsuje w dyskusji i negocjacjach swoje rozwiązania. Mamy obowiązek negocjować w Europie takie warunki, które będą najlepsze dla naszych obywateli. Kraje węglowe, jak Polska, nie mogą zostać po prostu skasowane przy kolejnym rozdaniu regulacji energetycznych po 2020 roku. Nie wolno nam ot tak pozamykać kopalń i zrezygnować z węgla - mówił poseł.
Zapowiedział, że do końca roku powstanie oczekiwana ustawa o OZE. Pocieszał, że w ciągu 10 lat w Polsce powinny pojawić się tzw. inteligentne sieci, które zapewnią konsumentom w gospodarstwach domowych możliwość wyboru jak najtańszych źródeł energii. Snuto też plany rozwoju tzw. energetyki prosumenckiej, w której decydowalibyśmy w domu, czy chcemy energię kupować z sieci, czy produkować ją na własny użytek. W ten sposób znaczenie energetyki systemowej zmalałoby na korzyść lokalnej i rozproszonej, czerpiącej z mikroźródeł OZE. Mówiono jednak, że nie stać nas jeszcze w Polsce na modne nowinki, bo 1 MW energii produkowanej ze słońca musiałby dziś kosztować ok. 1,1 tys. zł.
Pod koniec panelu jeden z młodych widzów nieoczekiwanie wstał i podsumował zapewnienia i wizje, które padały w jej trakcie: - Jeżdżę od dawna na podobne spotkania i ostatnio czuję się na nich jak w klubie miłośników science-fiction. Wszystko wygląda pięknie, tylko jest mało realne...
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
