Po wydaniu pozytywnej opinii, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zgłosił Komisji Europejskiej projekt pomocy na ochronę środowiska dla Kompanii Węglowej. Projekt zakłada udzielenie KW dotacji wysokości ok. 17 mln zł na realizację inwestycji mających na celu podwyższenie poziomu ochrony środowiska.
- Podmiotem udzielającym pomocy jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, którego środki, zgodnie z artykułem 401c ustęp 3 ustawy Prawo ochrony środowiska, przeznacza się na finansowanie potrzeb górnictwa służących ograniczeniu negatywnego oddziaływania na środowisko, wynikającego z wydobywania kopalin i likwidacji zakładów górniczych - wyjaśnia Agnieszka Majchrzak z Biura Prasowego Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Projekt został zgłoszony 20 czerwca, teraz Komisja ma dwa miesiące na wydanie decyzji stwierdzającej zgodność planowanego wsparcia z przepisami unijnymi. Termin ten może ulec przedłużeniu, jeżeli w trakcie postępowania KE poprosi o dodatkowe informacje i wyjaśnienia. Kolejny dwumiesięczny termin liczy się od momentu otrzymania przez nią odpowiedzi. Nie zawiła procedura jest jednak w tej sprawie najważniejsza, ale fakt, że to pierwszy przypadek, gdy spółka węglowa samodzielnie wystąpiła o notyfikację KE na pomoc publiczną. Należy mieć nadzieję, że przejdzie tę ścieżkę bez potknięć.
Część projektów, nieobjętych notyfikacją KE, jak przykładowo budowa pompowni głębinowej w szybie 1 byłej kopalni Czeczott, jest w toku. Jak podkreślają specjaliści z Biura Gospodarki Złożem i Ekologii KW, dzięki tym działaniom w znaczący sposób udało się ograniczyć negatywne oddziaływanie słonych wód na środowisko.
Zdobywanie pieniędzy dla Wisły
Z roku na rok rośnie ilość słonych wód odprowadzanych przez przemysł, rolnictwo i gospodarkę komunalną do zlewni dwóch największych polskich rzek - Wisły i Odry. Górnictwo węgla kamiennego ma w tym procederze poważny udział, ale jest też branżą, która w największym stopniu partycypuje w minimalizowaniu negatywnego oddziaływania słonych wód na środowisko. Z danych Kompanii Węglowej wynika, że stężenie jonów chlorkowych i siarczanowych w wodach Wisły, po zrzucie wód kopalnianych, w 2015 r. wzrośnie o ponad 73 proc. wobec sytuacji z roku 2011.
- Działania zmierzające do zmniejszenia zasolenia prowadzone są przez Kompanię Węglową od lat. W ich wyniku ograniczyliśmy zasolenie w Wiśle i zmniejszyliśmy tak zwane "piki" - różnicę pomiędzy minimalnym a maksymalnym zasoleniem. Nie jesteśmy jednak w stanie wyeliminować zasolenia w ogóle lub doprowadzić do tego, żeby soli było tyle, ile w wodzie pitnej. Mamy jednak stworzyć takie warunki, żeby jak najmniej szkodzić - wyjaśnia Dorota Kubicka z Biura Gospodarki Złożem i Ekologii.
Kontynuacją dotychczasowych przedsięwzięć prowadzonych przez KW jest program "Optymalizacja działań związanych z gospodarką wodami z odwodnienia kopalń KW SA pod kątem ochrony wód powierzchniowych Górnej Wisły", opracowany przez Główny Instytut Górnictwa. Problemem na drodze do realizacji tego projektu pozostaje finansowanie, bo wartość całego przedsięwzięcia szacowana jest na ponad 50 mln zł.
Martwy fundusz
Jednym z podatków odprowadzanych przez branżę górniczą jest opłata eksploatacyjna. 60 proc. tego podatku trafia do kas samorządów, natomiast 40 proc. kierowane jest na rachunek Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie. W przypadku Kompanii Węglowej ta kwota w ostatnich trzech latach oscylowała wokół 30 mln zł rocznie.
- Pieniądze te gromadzone są na specjalnym koncie, tak zwanym funduszu górniczym. Zgodnie z przepisami ustawy Prawo ochrony środowiska mogą być wykorzystywane na działania związane z ograniczaniem negatywnego oddziaływania na środowisko, wynikającego z wydobywania kopalin i likwidacji zakładów górniczych. Wykorzystanie tych środków jest możliwe w przypadku zatwierdzenia przez Komisję Europejską indywidualnego programu pomocowego, w którym ujęte będą przedsięwzięcia związane z ochroną środowiska, realizowane bądź planowane do realizacji przez Kompanię Węglową - tłumaczy Remigiusz Ziarno, dyrektor Biura Gospodarki Złożem i Ekologii.
W praktyce fundusz górniczy od lat nie jest wykorzystywany. Brakuje przepisów wykonawczych, a może także dobrej woli, by branża mogła skorzystać ze ścieżki wskazanej przez ustawodawcę.
Górnictwo bez pomocy publicznej
Od momentu przystąpienia Polski do UE górnictwo jeden raz skorzystało z pomocy państwa. W 2010 r. z budżetu wyasygnowano 400 mln zł na tzw. inwestycje początkowe. Obecnie, zgodnie z polityką unijną, pomoc publiczna dla górnictwa węgla kamiennego możliwa jest wyłącznie na zadania związane z likwidacją trwale nierentownych kopalń.
- Aby otrzymać dofinansowanie, musimy uzyskać zgodę Komisji Europejskiej, przejść indywidualną ścieżkę notyfikacji. Zadania, które są możliwe do dofinansowania w ten sposób, też są ograniczone. Muszą być związane z ochroną środowiska i wykraczać poza unijne standardy środowiskowe - tłumaczy Dorota Kubicka.
Kompania Węglowa kilkanaście miesięcy temu weszła na ścieżkę zmierzającą do uzyskania zgody KE. Sytuacja jest o tyle pionierska, że przed Kompanią tej procedury nie przeszedł żaden górniczy przedsiębiorca.
Indywidualna notyfikacja
Proces uzyskania zgody KE jest skomplikowany i długotrwały. W przypadku Kompanii Węglowej procedura ruszyła w listopadzie 2010 r. Pierwszy krok dotyczył uzyskania zgody NFOŚiGW na udzielenie wsparcia finansowego, jeśli Komisja Europejska notyfikuje wniosek Kompanii. Taka zgoda została udzielona. Następnie powołany w KW zespół roboczy opracował formularze stosowane do zgłoszenia pomocy. Ostatecznie procesem notyfikacji objęte zostały: budowa rurociągu o długości ok. 4,5 km, odprowadzającego wody słone ze zbiornika retencyjno-dozującego Wola do rzeki Gostyni, budowa stacji odradawiania wód miernie zasolonych na poziomie 500 m w kopalni Piast oraz budowa kanału wód dołowych, zabudowanego w ciągu ulicy Kościuszki w Brzeszczach. Szacunkowa wartość zadań wynosi 33,25 mln zł, a możliwa do uzyskania pomoc to aż połowa wartości tego przedsięwzięcia. Po spełnieniu wielu warunków proceduralnych opinię w sprawie projektu pomocy indywidualnej na ochronę środowiska dla Kompanii Węglowej wydał Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który 20 czerwca zgłosił projekt Komisji Europejskiej.
- Jeżeli złożony wniosek nie będzie budził wątpliwości, KE wyda opinię, czy planowane dofinansowanie ze środków publicznych zadań objętych programem jest zgodne z przepisami unijnymi. W innym przypadku konieczne będzie dostarczenie dodatkowych informacji. Pozytywna opinia Komisji Europejskiej pozwoli Kompanii Węglowej złożyć w NFOŚiGW wniosek o dofinansowanie zadań objętych programem - podsumowuje Dorota Kubicka.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
