Trudno byłoby nie docenić corocznego konkursu BHP organizowanego przez Kompanię Węglową. Bardzo wiele zależy od każdego, kto zjeżdża do pracy pod ziemią, czy wróci zdrowy i cały po skończonej szychcie. Wiedza o zagrożeniach, sposobach ich unikania, szybkim komunikowaniu się oraz umiejętności posługiwania się odpowiednim sprzętem jest nieoceniona.
Pomaga ona podejmować błyskawiczne i prawidłowe decyzje w stosunku do samego siebie i najbliższego otoczenia. Stałe modyfikacje wzbogacające ten konkurs są jednym z elementów zadbania przez pracodawcę o życie i zdrowie swoich pracowników.
Przekonać się można o tym oglądając film znajdujący się u dołu strony portalu nettg.pl. Kończąc pochwały, trzeba zastanowić się, co dalej?
Czy doskonalenie tego konkursu jest wystarczające? Czy można na nim poprzestać? Czy można go rozszerzyć na inne kategorie górników zatrudnionych pod ziemią?
Pytania te mają na celu potrzebę szerszego spojrzenia na tego rodzaju problemy w skali całego polskiego górnictwa podziemnego, odkrywkowego, naftowego, gazowego i wszystkich jego specjalistycznych sektorów. Do spojrzenia takiego skłania przede wszystkim wspólna dla wszystkich branż górniczych technika eksploatacji surowców naturalnych. Drugą przesłanką jest wspólne dla nich prawo geologiczne i górnicze ujednolicające przepisy dotyczące BHP w całym polskim górnictwie. Ponieważ górnictwo jest jednym z elementów gospodarki rynkowej, musi być ono konkurencyjne, nowoczesne i doskonale zorganizowane. Tylko w takim otoczeniu możliwe jest osiągnięcie najwyższych standardów związanych z BHP na każdym stanowisku.
Punkt wyjścia
Konkurs BHP Kompanii Węglowej ograniczony jest do stanowisk robotniczych. Jest to podejście słuszne i prawidłowe w kontekście ponoszonej odpowiedzialności za życie i zdrowie załogi. Po prostu stanowisk robotniczych w kopalni jest najwięcej. Co tam najwięcej? One dominują, od nich zależy wydobycie, jego skala i sprawność całej kopalni.
Z tego punktu widzenia jest to działanie jak najbardziej celowe i uzasadnione. Ten kierunek doskonalenia wiedzy i sprawności załogi w sprawach BHP należy nadal kontynuować, rozwijać i doskonalić. Jak widać to na wspomnianym wyżej filmie Kompania Węglowa realizuje ten program z pełnym powodzeniem. Inni mogą się tylko od niej wiele nauczyć. Mogą ją naśladować i pod tym względem tylko z nią konkurować. Jest to osiągnięcie nie do podważenia. Pod tym względem godne jest ono rozpowszechnienia w skali całego krajowego górnictwa i wszystkich jego rodzajów i specjalności. Doceniając to wszystko, co zostało już zrobione w skali BHP nie sposób nie zauważyć, że na tej drodze jesteśmy dopiero w punkcie wyjścia. Owszem załoga, a przede wszystkim jej robotniczy trzon narażony jest na wszelkiego rodzaju zdarzenia losowe, przypadkowe, naturalne i wszelkie inne zagrożenia.
Jednakże nie ona odpowiada za system eksploatacji, za takie, a nie inne maszyny górnicze, za wybieranie mniej lub bardziej bezpiecznych pokładów. Nie ma ona też wpływu na inne elementy bezpieczeństwa w kopalni takie jak wentylacja, drogi dostawcze, ucieczkowe, sygnalizację i komunikację oraz wiele, wiele jeszcze innych elementów bezpiecznej pracy w kopalni.
Kadra
Ten na ogół szerszy punkt widzenia w relacjach dotyczących BHP w górnictwie reprezentuje Wyższy Urząd Górniczy (WUG) i podległe mu Okręgowe Urzędy Górnicze (OUG). Do obowiązków zatrudnionych specjalistycznych inspektorów należy zatwierdzanie części podstawowej i szczegółowej planu ruchu zakładów górniczych. Podczas tej procedury instytucja ta jako całość odnosi się do wszystkich możliwych zagrożeń jakie mogą powstać podczas eksploatacji górniczej.
Wypadki związane z takimi wydarzeniami jak tąpania, obwały stropu, wybuchy metanu, przechodzenie stref zaburzonych, uskokowych itp. nie zawsze są do przewidzenia. Kontrolujący dokumenty urząd z reguły w takich przypadkach nakazuje stosowną profilaktykę, która z reguły ma tylko ogólne założenia. W konkretnych przypadkach to dozór wyższy i kierownictwo kopalni decydują o szczegółach pokonywania kolejnych przeszkód naturalnych. Z zasady i obowiązku wszystkie te czynności nadzorują urzędnicy WUG i OUG.
Jest to jednak tylko teoria. Wielokrotnie próbowano ją wcielić w życie i zawsze bez powodzenia. Nadzór tej instytucji nad każdym zagrożonym przodkiem w górnictwie jest niemożliwy. Zdano sobie z tego sprawę, że przy i tak dużej ilości urzędników zwiększenie częstotliwości kontroli nie jest w stanie wszystkiego dopilnować. Stało się to widoczne, kiedy kopalnie obarczone stałymi kontrolami same wyszły z propozycjami ich ograniczenia do spraw i zdarzeń o strategicznym zdarzeniu. I na tym w rezultacie pozostało.
Kto zatem ma kontrolować i odpowiadać za bieżące prowadzenie niebezpiecznych robót? Od tego musi być odpowiednio przygotowany dozór niższy, średni i wyższy oraz kierownictwo oddziałów i kopalni. Po prostu nikt nie jest w stanie ich w tym dziele zastąpić. Oni muszą brać na siebie odpowiedzialność za decyzje wszystkich działów decydujących o bezpieczeństwie kopalni. Oni na froncie eksploatacyjnym pełnią rolę "oficerów" liniowych, sztabowych i dowódczych. Muszą mieć do tego odpowiednie kwalifikacje i to nie tylko formalne i potwierdzoną praktykę. Nikt ich w tym nie zastąpi. To ta kadra ma decydujące znaczenie dla zwalczania wszelkich zagrożeń w górnictwie.
Gry wojenne
To podstawowa metoda kontroli i doskonalenia kwalifikacji najwyższych oficerów w wojsku. Organizacja robót dołowych w jakiejś mierze poprzez dyscyplinę, ścisłe polecenia, prowadzenie dokumentacji poleceń i odpowiednich książek kontroli jest podobna do zarządzania armią w czasie wojny. Wyszkolony żołnierz jest jej podstawą...
Szkolenie tej podstawowej grupy górników przynajmniej w Kompanii Węglowej jest ofensywne i nowoczesne. Nic natomiast nie słychać o wynikach takich samych szkoleń prowadzonych dla dozoru i kierownictwa ruchu zakładów górniczych. Owszem, od czasu do czasu zgodnie z odpowiednim grafikiem przeprowadzane są symulowane akcje ratownicze prowadzone pod nadzorem WUG i miejscowych OUG. Ich wyniki na ogół nie docierają jednak do opinii publicznej. Trudno zgadnąć dlaczego? Domyślać się można, że nie są one najlepsze. Wynika to z od około dwudziestu lat odchodzenia od zawodu najbardziej doświadczonej kadry. Od przynajmniej dwóch lat wyraźnie poprawia się cała ekonomia górnictwa. Przychody górnictwa węgla kamiennego wskazują na to, ze branża ta ma jeszcze długie lata przed sobą. Świadomość ta winna wpływać na stabilizację zatrudnienia.
Arcymistrz BHP
Dlatego też kadra ta na wzór swoich kolegów na robotniczych stanowiskach winna stawać również do konkursów z zakresu BHP. Jednym z najbardziej cennych działań w tym kierunku są krajowe i międzynarodowe zawody zespołów ratowniczych. Konkursy te z jednej strony winne być powszechne. Tak jak bieg maratoński do którego stają wszyscy, którzy czują się na siłach. Przegrana nikomu tu ujmy nie przynosi.
W wojsku przed wojną był powszechny konkurs kawaleryjski. Jeden z jego wiceliderów był szeregowym i jak twierdził nie mógł go wygrać, gdyż pierwsze miejsce było zarezerwowane dla oficera. Niech nawet i tak będzie w górnictwie. Niech w równej rywalizacji staną do niego zarówno robotnicy, sztygarzy, kierownicy robót i zakładów górniczych. Dopuścić można też wszystkich miłośników górnictwa. Niech to będzie coś jak katowickie dyktando wyłaniające arcymistrza górniczego bezpieczeństwa.
Droga i autostrada
W nowych okolicznościach górnictwo ma szansę kontynuować reformy, które doprowadzą do konkurencyjnego pod każdym względem wydobycia. Przede wszystkim polskie górnictwo musi postawić na automatyzację i pełną komputeryzację procesów wydobywczych. Im mniej ludzi zatrudnionych na dole, tym większe ich bezpieczeństwo. W tym wypadku ograniczenie zatrudnienia musi być procesem naturalnym, który ma na celu doskonalenie czynności technicznych, a nie ich likwidację. Do tego potrzebne są odpowiednio przygotowane biura projektowe, instytuty naukowo badawcze oraz kadra szkolona w najlepszych zagranicznych kopalniach.
Zdawać sobie trzeba sprawę, że reforma bezpieczeństwa pracy musi iść w parze z nowoczesnością zarządzania, wyposażenia i najbardziej ekonomicznych rozwiązań. I to nie tylko doraźnych i tymczasowych, ale przede wszystkim trwałych i perspektywicznych. Organizując wspomniany na wstępie konkurs BHP Kompania Węglowa jest na dobrej drodze. Trzeba jeszcze, aby była to nie tylko droga, ale autostrada prowadząca do bezpiecznej racy w polskim górnictwie.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
