Wręczanie honorowych szpad górniczych jest kontynuacją przywileju, jakim było to prawo, nadane członkom królewskiego Korpusu Górniczego, utworzonego przez Stanisława Staszica.
Ze szczególnym pietyzmem tradycja ta jest pielęgnowana w Południowym Koncernie Węglowym, a niezmordowanym ceremoniarzem obrzędu wręczania rycerskiego symbolu, od 36 lat na oficjalnych częściach Karczm Piwnych i od 25 lat na uroczystych spotkaniach barbórkowych, w roli Lisa Majora jest 80-letni Leszek Polański. Tak było i w tym roku.
Lis Major, chociaż można by też powiedzieć: Lis Senior, ma do pełnienia tej funkcji rzadkie referencje. Płyną one nie tylko z 41 lat pracy w kopalniach Sobieski i Kościuszko.
- Zanim po raz pierwszy założyłem przed laty paradny strój Lisa Majora, ceremoniału wręczania honorowych szpad górniczych uczyłem się w Akademii Górniczo-Hutniczej. Bywało, że raz ja byłem gościem profesury i studentów krakowskiej uczelni i na opak - to oni przyjeżdżali na Barbórki do Jaworzna. Nieobojętne dla Lisa Majora są również: prezencja, postawa, sprężysty krok i pewny głos. To tkwi we mnie po prawie pięciu latach w wojsku. Ostatnia umiejętność jest szczególnie ważna na karczmach piwnych. Lis major musi baczyć, by gwarecka brać nie ustawała w śpiewie. Ten atut wyniosłem z męskiego chóru, istniejącego przy kopalni w latach pięćdziesiątych - opowiada o tych referencjach sędziwy Lis Major przed wprowadzeniem w niuanse ceremoniału nadawania szpad.
Wszyscy jego uczestnicy - w tej sprawie nie wyobraża sobie jakiegokolwiek odstępstwa - są obowiązkowo ubrani w galowe mundury górnicze, czaka i białe rękawiczki. Po stylizowanym przemówieniu prowadzącego Lis Major wprowadza wezwanych gwarków - kandydatów na stare strzechy. Następnie Stare Strzechy - czyli już posiadający szpady, doświadczeni górnicy - i gwarkowie stają naprzeciw siebie w odległości 2 kroków. Stare Strzechy trzymają przeznaczoną do wręczenia szpadę opuszczoną klingą w dół. Następnie ujmują ją w obie ręce - rękojeścią skierowaną w prawą stronę przyjmującego - i wręczają szpadę, trzymając ją poziomo.
Gwarkowie klękają na prawe kolano, biorą szpadę oburącz od ojca chrzestnego. Towarzyszy temu zobowiązanie: "Gwarkowie, wręczony wam zostaje symbol godności Starej Strzechy - szpada górnicza. Noście ją ku chwale górniczego stanu". "Ku chwale górniczego stanu" - odpowiadają ci na gratulacje, po czym całują klingę, wkładają szpadę do pochwy i wymieniają uściski dłoni z ojcami chrzestnymi. Otrzymujący szpady otrzymują również akty ich nadania.
Dopełnieniem ceremonii jest komenda: "Strzechę wykonać!". Tworzą ją szpady uniesione pod kątem 45 stopni. Wyprowadzenie wyróżnionych przebiega pod strzechą, wykonaną przez ojców chrzestnych dopiero co promowanych.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
