- Przede wszystkim musimy określić, co rozumiemy pod pojęciem transformacji. Czy dla nas wszystkich oznacza ona to samo. Musimy też określić, jak ma ona wyglądać, i zwrócić uwagę na czynnik ludzki, który jest tutaj najistotniejszy - mówił w czasie konferencji poświęconej sprawiedliwej transformacji wiceprezes Spółki Restrukturyzacji Kopalń ds. zagospodarowania majątku Radosław Wąsik.
W debacie, która odbyła się w piątek, 22 listopada, w Międzynarodowym Centrum Kongresowym uczestniczyli ponadto: europoseł prof. Jerzy Buzek, europoseł Grzegorz Tobiszowski, wojewoda Jarosław Wieczorek, marszałek województwa śląskiego Jakub Chełstowski, prezydent Jastrzębia-Zdroju i prezes Stowarzyszenia Gmin Górniczych w Polsce Anna Hetman, prezydent Bytomia Mariusz Wołosz, prezes Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej Janusz Michałek.
Wiceprezes Wąsik mówił o zadaniach wykonywanych przez spółkę, która odgrywa niebagatelną rolę w procesie restrukturyzacji polskiego górnictwa. Przypomniał, że SRK przejmując kopalnie, obejmowała też ich załogi i zarządzała systemem osłon socjalnych – urlopów górniczych i jednorazowych odpraw. Ponadto odpowiadała za realizację rekompensat za utracony deputat węglowy.
- Na SRK patrzy się przez pryzmat likwidatora. W węższym ujęciu zgadza się, likwidujemy kopalnie, ale przywracamy też pokopalniane tereny do ponownego zagospodarowania. Musimy sobie zdać sprawę, jakim przedsięwzięciem jest likwidacja. W chwili, gdy przejmowaliśmy kopalnie, mieliśmy 50 szybów o długości 30 km, 600 km wyrobisk i 2000 budynków wchodzących w skład infrastruktury podstawowej zakładów górniczych. To wszystko trzeba zrobić bezpiecznie. Ponadto odwadniamy nasze kopalnie i te sąsiadujące z nami. Sprzedajemy też metan z naszych zakładów - wyjaśnił wiceprezes i zwrócił uwagę na to, że proces gospodarowania terenami pogórniczymi to wyzwanie.
- Konieczna jest inwentaryzacja. Musimy też patrzeć na poszczególne budynki pod względem ich wartości zabytkowej. Robimy także podział geodezyjny i przygotowujemy działki. Współpracujemy z Katowicką Specjalną Strefą Ekonomiczną, która ma bardzo dobre doświadczenia w poszukiwaniu inwestorów. W naszych zasobach mamy ponad 3300 ha gruntów, to jest 13 tys. działek. Mamy też bardzo dużo takich obszarów, które podlegają rekultywacji. To są hałdy i osadniki mułowe. Niedawno czytałem w Trybunie Górniczej, że w całej Polsce zinwentaryzowano 158 hałd, z czego na Śląsku 138, a my w swoich zasobach mamy ich 40. Do tej pory wydaliśmy kilkadziesiąt milionów złotych na rekultywacje terenu i regulacje stosunków wodnych, bo także posiadamy sporo terenów bezodpływowych, zalewowych – wyliczył Wąsik.
Zdaniem wiceprezesa SRK istotna jest współpraca z samorządami, bo na niektórych mało atrakcyjnych terenach można np. stworzyć farmy fotowoltaiczne.
- Samorządy czują to najlepiej. My możemy przygotować teren i szukać inwestora, ale to miasto najlepiej zna potrzeby. Liczymy, że samorządy będą przedstawiać swoje pomysły. Oczywiście nie może być tak, że w miejscu każdego zlikwidowanego zakładu powstanie muzeum, tak jak miało to miejsce w przypadku kopalni Katowice. Oczywiście to jest taki sztandarowy przykład. Musimy jednak wziąć pod uwagę fakt, że trochę kopalń mamy i trudno sobie wyobrazić, że w miejscu każdej z nich powstanie muzeum – ocenił. Dodał, że sama transformacja jest jednocześnie szansą i wyzwaniem dla regionu.
Podobne spostrzeżenia mieli pozostali paneliści.
Marszałek Chełstowski zwrócił uwagę, że transformacja może być skuteczna i stwarzać możliwości, jeśli zostanie przeprowadzona przy porozumieniu wszystkich podmiotów i środowisk.
- Celem jest to, aby podnieść jakość życia w regionie, by ludzie przyjeżdżali, a ci, którzy tu żyją, nie opuszczali regionu – wyjaśnił.
Dodał, że na Śląsku konieczne jest tworzenie inteligentnych specjalizacji. Wymienił tu: IT, medycynę, przemysł lotniczy i ochronę środowiska. Wskazał, że szansą jest tworzenie parków technologicznych.
- Będę bardzo się cieszyć z każdego euro, które będzie wspierać nasz region. Musimy jednak wiedzieć, o jakich środkach jest mowa. Pragnąłbym, żeby ta kwota była imponująca – stwierdził wojewoda Jarosław Wieczorek.
Prezydent Mariusz Wołosz zwrócił natomiast uwagę na Bytom, który jest symbolem niesprawiedliwej transformacji. Przyznał, że obecnie w mieście działa jedna kopalnia i wszyscy się godzą z konsekwencjami eksploatacji. Jednak wciąż miasto ma zdegradowaną infrastrukturę i tereny, jako pozostałości po zlikwidowanych już zakładach górniczych. Problemem jest także bezrobocie, które jest wyższe niż średnia krajowa. Prezydent Anna Hetman przyznała, że sprawiedliwa transformacja musi obejmować wszystkie problemy samorządów.
Europoseł Grzegorz Tobiszowski wskazywał natomiast na odpowiednie definiowanie tego, czym jest zrównoważony rozwój i transformacja energetyczna. Jego zdaniem środki na transformację muszą być samodzielnym funduszem.
- To musi być realna oferta finansowa, która przełoży się na znaczne inwestycje w regionach górniczych. W naszym przypadku projekty są daleko zaawansowane i to dobrze rokuje – ocenił europoseł. Dodał, że w sprawie transformacji regionów górniczych stanowisko polskich eurodeputowanych jest wspólne.
Zdaniem prof. Jerzego Buzka, aby przeprowadzić transformację, o jakiej marzymy, potrzeba kilkudziesięciu miliardów euro.
Z perspektywy biznesowej na proponowane zmiany spojrzał prezes KSSE Janusz Michałek.
- Jesteśmy najlepszą strefą w Europie i drugą na świecie. Ten rezultat to efekt tego, że zmagaliśmy się właśnie z wieloma problemami. Miejsca pracy w regionie to już nie są montownie. Szukamy inwestycji, które oferują wartość dodaną. Te wszystkie trudności związane z transformacją uważam za wielką szansę. Na Śląsku mamy 140 tys. młodych ludzi, którzy się uczą. Musimy im pokazać, że warto tu zostać, że są tu dobrzy pracodawcy – mówił prezes KSSE.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
