Jeleniogórskie Archiwum Państwowe obchodzi w tym roku dwa skromne jubileusze: 15 lat temu przejęło budynek pokoszarowy w północnej części miasta, natomiast ćwierć wieku temu, w 1994 r., stanowisko kierownika archiwum objął Ivo Łaborewicz.
Historyków górnictwa zainteresuje najbardziej zawartość tych zespołów archiwalnych, które dokumentują funkcjonowanie różnych zakładów górniczych na terenie dawnego województwa jeleniogórskiego.
Stosunkowo skromną spuściznę pozostawiła po sobie niemiecka Kopalnia Rudy Żelaza "Wolność" w Kowarach (Bergfreiheitsgrube Schmiedeberg). Zespół akt tej kopalni nosi numer 83/109 i obejmuje dokumenty z lat 1855-1944. Składa się na niego 77 jednostek archiwalnych, zajmujących 2 metry bieżące na archiwalnych półkach. Kowarska kopalnia znana jest bardziej z tego, że po drugiej wojnie światowej przestawiona została na wydobycie rud uranu.
Cztery razy więcej dokumentów pozostawił po sobie Zakład Wzbogacania Kopalnych Surowców Chemicznych "Ogorzelec" w Ogorzelcu. Pochodzą one z lat 1955-1970 i obejmują aż 1527 jednostek archiwalnych. Przez te piętnaście lat wytworzono akta zajmujące teraz 8,86 mb. Zespół ten oznaczony jest numerem 83/183.
Leżący w Rudawach Janowickich Ogorzelec, podobnie jak sąsiednie Kowary, związany był po wojnie z przemysłem uranowym. Potem jednak w miejscowości tej zajęto się inną działalnością: swoistym kuriozum było to, że przez pewien czas aż do Ogorzelca przywożono siarkę wydobywaną pod Tarnobrzegiem w celu przeróbki.
W Jeleniej Górze przechowywane są też akta Jeleniogórskich Kopalń Surowców Mineralnych w Szklarskiej Porębie z lat 1956-1997, w liczbie 314 jednostek archiwalnych zgromadzonych na 6 mb. Zespół akt otrzymał oznaczenie 83/478. Do zakładu tego należała m.in. najwyżej w Polsce położona kopalnia odkrywkowa Stanisław na Izerskich Garbach w Górach Izerskich. Prasa opisywała ją nierzadko jako kopalnię w chmurach, gdzie wydobycie prowadzono powyżej 1000 m n.p.m.
W porównaniu ze wspomnianymi kopalniami, niewielką dokumentację pozostawiła Kopalnia Anhydrytu "Nowy Ląd" w Niwnicach. Zespół akt nr 83/184 z lat 1946-1955 zajmuje tylko nieco ponad 0,5 m.b. archiwalnych półek. Posegregowano go w 26 jednostkach archiwalnych.
Poniżej metra akt wytworzyły też Sudeckie Zakłady Górnicze w Gierczynie. W ich wypadku z lat 1952-1958 zachowało się 0,9 mb dokumentów podzielonych na 214 jednostek archiwalnych.
Z leżącym u północnego podnóża Gór Izerskich Gierczynem w czasach Polski Ludowej wiązano nadzieję na uruchomienie tam kopalni cyny. Ba, dolnośląska prasa zapowiadała nawet w 1957 r., że eksploatacja złoża miała ruszyć z początkiem stycznia 1958 r. Gierczyn ostatecznie nie stał się wsią górniczą. Jedynie części zabytkowej pompy trafiły stamtąd do Związkowego Muzeum Górniczego w Sosnowcu. Natomiast dokumentację zakładu przechowuje jeleniogórskie archiwum.
- Dla zakładów tych istnieją też z reguły niewielkie zespoły akt Podstawowych Organizacji Partyjnych PZPR (Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej - przyp. red.). - dodaje Ivo Łaborewicz, kierownik jeleniogórskiego archiwum. Dodaje, że w 2016 r. był dopływ akt osobowych, łącznie 193 teczki.
Archiwum Państwowe we Wrocławiu Oddział w Jeleniej Górze funkcjonuje od 1991 r., kiedy to formalnie zlikwidowano samodzielne Archiwum Państwowe w Jeleniej Górze. Protoplastą placówki było niemieckie Stadtarchiv Hirschberg, powołane w 1927 r. Po drugiej wojnie światowej kilkukrotnie przechodziło ono zmiany organizacyjne.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
