Minimalizacja negatywnych skutków polityki klimatycznej

- Nie kwestionujemy konieczności działań na rzecz ochrony środowiska i klimatu. Chcemy jednak, aby zmiany były wprowadzane stopniowo, w dialogu społecznym i w sposób społecznie odpowiedzialny. Oczekujemy wprowadzenia mechanizmów wspierających dla regionów górniczych oraz wsparcia pracowników, z uwzględnieniem ochrony miejsc pracy - mówi o projekcie Społeczny PRE_COP24 Dariusz Potyrała, przewodniczącym Rady Krajowej Związku Zawodowego Górników w Polsce w rozmowie z "Trybuną Górniczą".

Dlaczego pojawiła się potrzeba projektu Społeczny PRE_COP24?
Tegoroczny szczyt klimatyczny COP24 w Katowicach, którego stawką jest ustalenie zasad wdrażania porozumienia paryskiego, może na wiele lat ukształtować ramy międzynarodowych działań na rzecz ochrony klimatu. To najważniejszy COP, jakiemu dotychczas przewodziła Polska. W tych okolicznościach strona społeczna uznała potrzebę poszukiwania pozytywnego wpływu na negocjacje i budowę wizerunku Polski poprzez inicjatywę zorganizowania PRE_COP24. Naszym głównym celem jest wypromowanie stanowiska polskich organizacji związkowych: OPZZ, Solidarności i Forum Związków Zawodowych na COP24. Główne założenia tego stanowiska sprowadzają się do działań na rzecz poprawy klimatu, analizy dotychczasowej realizacji przyjętych celów polityki klimatycznej z jednoczesną minimalizacją negatywnych skutków w polityce gospodarczej. W praktyce chcemy w ramach PRE_COP 24 zaangażowania i współpracy wielu podmiotów: administracji rządowej, biznesu, a także organizacji pozarządowych, których głównym celem jest pokazanie nowych perspektyw polskiej energetyki i działań związanych z poprawą jakości powietrza. Chcemy pokazać w kraju oraz wśród naszych partnerów zagranicznych, jak Polska do tej pory wywiązywała się z międzynarodowych zobowiązań, związanych z poprawą jakości powietrza, wody i ograniczania smogu. Mamy szansę zademonstrować swoje pomysły i spojrzenie na czyste technologie, adaptację do zmian klimatu, rolę lasów, projekt sprawiedliwej transformacji - jako stopniowe odchodzenie od węgla, wsparcie regionów powęglowych i byłych górników poszukujących nowych form zatrudnienia oraz zagospodarowanie kopalń po okresie ich eksploatacji. Dzięki temu, że COP24, jak również PRE_COP24, odbędą się w Katowicach, mamy możliwość pokazania na żywo wiele przykładów pozytywnego oddziaływania na środowisko. Planowane działania to organizacja wystaw, publikacji, wyjazdów studyjnych, a także konferencji.

Jakie widzicie zagrożenia związane z polityką klimatyczną?
Szczyt klimatyczny w Paryżu zobowiązał wszystkie państwa do ograniczenia wzrostu średniej temperatury i ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Te ambitne cele wiele środowisk jednoznacznie utożsamiło z odejściem od wykorzystania węgla, zapominając o innych przyczynach globalnego ocieplenia. Dotychczasowe doświadczenia związane z polityką klimatyczną w branży górniczej jednoznacznie kojarzą się z pojęciem dekarbonizacji. Kryjące się pod tym słowem działania to w głównej mierze zamykanie kopalń, likwidacja górnictwa, przechodzenie na inne źródła energii, co w konsekwencji źle wpływa na energetykę i inne gałęzie przemysłu. Jest wiele negatywnych przykładów fatalnej restrukturyzacji. Dla nikogo nie ulega wątpliwości, że proces przejścia do gospodarki niskoemisyjnej pociąga za sobą poważne zmiany na ranku pracy. Jako mieszkańcy Ziemi nie kwestionujemy konieczności działań na rzecz ochrony środowiska i klimatu. Chcemy jednak, aby zmiany były wprowadzane stopniowo, w dialogu społecznym i w sposób społecznie odpowiedzialny. Oczekujemy wprowadzenia mechanizmów wspierających dla regionów górniczych oraz wsparcia pracowników i z uwzględnieniem ochrony miejsc pracy. Nie pozwolimy, aby kolejny raz wprowadzano transformację górnictwa w oparciu o fatalne odgórnie planowanie programy, bez uwzględnienia czynnika ludzkiego. Polska jest krajem, który w ponad 90 procentach pozyskuje energię elektryczną z węgla. Z tego względu nie może być mowy o usuwaniu węgla z miksu energetycznego.

Jakie są wasze propozycje działań klimatycznych, tak aby nie wiązało się to z nadmierną likwidacją miejsc pracy w przemyśle?
W pierwszym rzędzie oczekujemy przeprowadzenia analizy oczekiwanych i uzyskanych skutków ekologicznych obowiązujących porozumień klimatycznych. Zwłaszcza pod kątem oceny skuteczności realizacji dotychczasowej polityki klimatycznej, jak również policzenia dotychczasowych kosztów wdrażania polityki klimatycznej. To dobry materiał, aby przeprowadzić na jego bazie dyskusję i ocenę skutków społecznych realizacji polityki klimatycznej, m.in. zdiagnozowanie liczby stworzonych oraz zlikwidowanych miejsc pracy. Jako związki zawodowe nie możemy zapominać, że naszym głównym zadaniem jest obrona pracownika, choć wiemy, że środowisko naturalne również potrzebuje obrońców. Ten delikatny balans jest wyraźnie widoczny w naszych dotychczasowych propozycjach. Oczekujemy przygotowania krajowej koncepcji kompensowania emisji gazów cieplarnianych z wykorzystaniem możliwości pochłaniania dwutlenku węgla, np. przez lasy i glebę. Wprowadzenia nowoczesnych technologii służących do wychwycenia dwutlenku węgla, które można będzie zastosować w ekonomicznie zasadny sposób. Postulujemy wprowadzenie lokalnych, regionalnych i krajowych programów służących zastępowaniu starych i wysokoemisyjnych źródeł nowymi źródłami ciepła, zgodnie z lokalną specyfiką: począwszy od rozbudowy sieci ciepłowniczych na obszarach zurbanizowanych, poprzez rozbudowę sieci i przyłączy energii elektrycznej, po ambitne programy wymiany starych kotłów na nowe – bardziej wydajne i spełniające wymagania jakościowe UE. Oczekujemy również wprowadzenia programów poprawy efektywności energetycznej w polskich domach i budynkach mieszkalnych, z których aż 75 proc. jest obecnie źle izolowanych oraz wymaga renowacji i termomodernizacji. Będziemy wspierać programy niskoemisyjnego transportu, zarówno publicznego, jak i indywidualnego, w oparciu o program elektromobilności. Domagamy się wykorzystania ciepła odpadowego z przemysłu oraz dostarczania ciepła do sieci grzewczej ze spalania gazu resztkowego z hut, koksowni, a także metanu z kopalń i pokładów węgla, odzysku ciepła ze źródeł geotermalnych. Liczymy na zapewnienie finansowania dla regionów przemysłowych odchodzących od produkcji wysoce toksycznej i wysokoemisyjnej, a wprowadzających w to miejsce inwestycje mające na celu tworzenie wysokiej jakości zatrudnienia oraz godnej pracy.

Jaki cel ma konferencja sierpniowa Społeczny PRE_COP24 w Katowicach?
Konferencja ma za zadanie dotarcie do szerokiego spektrum organizacji społecznych, których przedstawiciele będą mogli zapoznać się ze stanowiskiem polskich związków zawodowych na COP24. W trakcie obrad chcemy pokazać, że w kraju, gdzie energetyka oparta jest na węglu, możliwa jest poprawa czystości powietrza i wody, a Śląsk to enklawa zieleni. To też dobra okazja, by związkowcy z wielu państw usłyszeli i zobaczyli, że nasze działania w obronie miejsc pracy uwzględniają politykę klimatyczną. Chcemy im również pokazać, że światowa walka o klimat nie powinna ograniczać spraw o szczególnym znaczeniu dla pojedynczego kraju i regionu, bezkrytycznie eliminować gałęzi przemysłu, nie tworząc alternatywnych miejsc pracy. Chcemy także zapoczątkować szeroki dialog nad widocznym ograniczaniem konkurencyjności gospodarek wielu krajów, wzrostem kosztów, ubóstwem energetycznym, nad wprowadzeniem instrumentów finansowych wspierających procesy transformacji. Będzie to również dobra okazja do promocji Polski, naszego regionu oraz wielu firm. Konferencja Społeczny PRE_COP24 w głównej mierze ukierunkowana jest na wzmocnienie stanowiska polskiej delegacji na COP24. Chcemy, by Polska w grudniu pokazała się jako kraj nowoczesny, skutecznie moderujący negocjacje i dbający o interesy globalnej społeczności świata pracy.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.