W sobotę, 21 lipca, ruszą rozgrywki piłkarskiej ekstraklasy. Po raz pierwszy od wielu lat zagrają w niej aż cztery zespoły, które swoimi nazwami nawiązują wprost do tradycji górniczej.
Minęły już czasy, kiedy to poszczególne kopalnie utrzymywały drużyny sportowe na różnych szczeblach rozgrywek, a piłkarze formalnie zatrudnieni byli na etatach w zakładach górniczych. Sporadycznie zdarzają się jeszcze przypadki, kiedy to znany piłkarz po zakończeniu kariery podejmuje pracę pod ziemią. Tutaj przykładem może być Paweł Bugała z Górnika Łęczna, który w 2010 r. podjął pracę dołową w kopalni LW Bogdanka. Obecnie związki górnictwa z futbolem nie są już tak ścisłe, jak jeszcze ćwierć wieku, ale sentyment w nazwach pozostał.
Miedź na boisku
W sezonie 2018/2019 w polskiej ekstraklasie wystąpią Górnik Zabrze i Zagłębie Lubin oraz dwie drużyny, które awansowały z drugiego poziomu rozgrywek, czyli Zagłębie Sosnowiec i Miedź Legnica. Drużyna z Legnicy jest w tym gronie absolutnym debiutantem. Nigdy jeszcze nie grała w ekstraklasie. Jej dotychczasowym największym sukcesem było zdobycie Pucharu Polski w sezonie 1991/92, po zwycięstwie rzutami karnymi w finałowym meczu z Górnikiem Zabrze.
Legnicki zespół jest już trzecim klubem w najwyższej klasie rozgrywkowej w kraju, który odwołuje się do tradycji Lubińsko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego. Największy staż z terenu LGOM-u posiada Zagłębie Lubin, które ma za sobą 29 sezonów w ekstraklasie i dwa tytuły mistrza Polski, zdobyte w latach 1991 i 2007 r. Krótkotrwały epizod w ekstraklasie miał też Górnik Polkowice, który grał na tym szczeblu w sezonie 2003/2004, jednak spadł do drugiej ligi po barażach przegranych z Cracovią.
Trzy lata z Siarką
Górnictwo węgla brunatnego reprezentował w sumie przez 12 sezonów w ekstraklasie GKS Bełchatów, obecnie występujący na trzecim poziomie rozgrywek. W 2007 r. bełchatowianie zostali nawet wicemistrzami Polski. Przez trzy sezony - 1992/1993, 1993/1994 oraz 1995/1996 - grała w ekstraklasie Siarka Tarnobrzeg. To jedyny jak dotąd klub piłkarski w ekstraklasie, odwołujący się do górnictwa odkrywkowego. Poza tym nie mieliśmy jeszcze w tym gronie żadnej drużyny, odwołującej się do górnictwa naftowego czy gazownictwa.
Najwięcej rzecz jasna grało dotąd w ekstraklasie drużyn nawiązujących swą nazwą do górnictwa węgla kamiennego. Obok Zagłębia Sosnowiec, były to takie kluby, jak: Zagłębie Wałbrzych, ROW Rybnik, GKS Tychy, GKS Katowice, GKS Jastrzębie Zdrój, Górnik Zabrze, Górnik Łęczna, Górnik Wałbrzych i Górnik Radlin.
Wicemistrzowie z Radlina
Najbardziej utytułowanym klubem z tego grona pozostaje Górnik Zabrze, czternastokrotny mistrz Polski, który obecnie plasuje się na czwartym miejscu w tabeli wszechczasów polskiej ekstraklasy. Inne węglowe kluby nie mogą mu dorównać, ale i im zdarzało się sięgać po sukcesy. Przykładowo Górnik Radlin został wicemistrzem Polski w 1951 r., a Górniczy Klub Sportowy Tychy - w 1976 r.
Należy zaznaczyć, że skrót GKS niekoniecznie musi oznaczać Górniczy Klub Sportowy. Bywało, że po rozstaniu z górnictwem nazwę klubu zmieniano np. na Górnośląski Klub Sportowy, aby tylko zachować taki sam skrót. Tak np. zrobiono w Tychach, po czym jednak wrócono do poprzedniego znaczenia skrótu.
Górnik gromi rywala
Przedrostek GKS używały także niektóre inne kluby występujące w ekstraklasie, jak np. Szombierki Bytom czy Ruch Radzionków. Ten drugi ma na swym koncie najbardziej efektowny debiut spośród wszystkich górniczych drużyn - w swoim pierwszym meczu 24 lipca 1998 r. pokonał bowiem mistrza kraju sprzed roku - Widzew Łódź aż 5:0.
Skoro już mowa o ciekawostkach, to warto też przypomnieć inne wydarzenie sprzed trzydziestu lat, z udziałem dwóch górniczych drużyn piłkarskich. Otóż 13 sierpnia 1988 r., w trzeciej kolejce rozgrywek sezonu 1988/1989, drużyna Górnika Zabrze rozgromiła Szombierki Bytom aż 8:3. Był to jak dotąd ostatni mecz w ekstraklasie, w którym padło ponad dziesięć goli.
Wspomniany sezon 1988/1989 był zresztą niezbyt szczęśliwy dla wielu drużyn o górniczym rodowodzie. z ekstraklasy spadły wtedy nie tylko Szombierki Bytom, lecz także Górnik Wałbrzych i Górniczy Klub Sportowy Jastrzębie - dla którego był to jedyny sezon w najwyższej lidze.
Wałbrzyskie wspomnienia
Skoro już zaglądamy w przeszłość, to warto wynotować jeszcze taki fakt. Jedynym miastem w Polsce, mogącym się poszczycić dwoma górniczymi zespołami grającymi niegdyś w ekstraklasie, jest Wałbrzych. Zarówno wałbrzyskie Zagłębie, jak i Górnik spędziły na najwyższym szczeblu rozgrywek po sześć sezonów. Zagłębie grało tam w latach 1968-1974, a Górnik 1983-1989. Niewielu też pamięta, że Zagłębie Wałbrzych przez wiele lat, aż do 1968 r., występowało pod nazwą Górnik Thorez, nawiązującą wprost do nazwy jednej z wałbrzyskich kopalń.
Na koniec zestawienie miejsc, jakie zajmowały górnicze drużyny w dwudziestu poprzednich sezonach ekstraklasy. W tym czasie tylko pięć razy zdarzyło się, by górnicza drużyna skończyła sezon na podium. Takiej sztuki dokonały Zagłębie Lubin, GKS Bełchatów i GKS Katowice.
Jak widać, można tu snuć analogie pomiędzy zmiennymi losami branży górniczej po okresie transformacji ustrojowej a takimiż losami drużyn piłkarskich, które nie odżegnały się od górnictwa w swoich nazwach.
2017/2018: 4-Górnik Zabrze, 7-Zagłębie Lubin
2016/2017: 9-Zagłębie Lubin, 15-Górnik Łęczna (spadek)
2015/2016: 3-Zagłębie Lubin, 14-Górnik Łęczna, 15-Górnik Zabrze (spadek)
2014/2015: 7-Górnik Zabrze, 14-Górnik Łęczna, 16-GKS Bełchatów (spadek)
2013/2014: 6-Górnik Zabrze, 16-Zagłębie Lubin (spadek)
2012/2013: 5-Górnik Zabrze, 9-Zagłębie Lubin, 16-GKS Bełchatów (spadek)
2011/2012: 8-Górnik Zabrze, 9-Zagłębie Lubin, 14-GKS Bełchatów
2010/2011: 6-Górnik Zabrze, 10-GKS Bełchatów, 11-Zagłębie Lubin,
2009/2010: 5-GKS Bełchatów, 10-Zagłębie Lubin,
2008/2009: 5-GKS Bełchatów, 15-Górnik Zabrze (spadek)
2007/2008: 5-Zagłębie Lubin (spadek), 8-Górnik Zabrze, 9-GKS Bełchatów, 16-Zagłębie Sosnowiec (spadek)
2006/2007: 1-Zagłębie Lubin, 2-GKS Bełchatów, 13-Górnik Łęczna (spadek), 14-Górnik Zabrze
2005/2006: 3-Zagłębie Lubin, 9-GKS Bełchatów, 12-Górnik Łęczna, 13-Górnik Zabrze
2004/2005: 7-Górnik Łęczna, 11-Górnik Zabrze, 12-Zagłębie Lubin, 14-GKS Katowice (spadek)
2003/2004: 7-Górnik Zabrze, 8-Górnik Łęczna, 10-GKS Katowice, 12-Górnik Polkowice (spadek)
2002/2003: 3-GKS Katowice, 7-Górnik Zabrze, 12-Zagłębie Lubin (spadek),
2001/2002: 6-GKS Katowice, 9-Górnik Zabrze
2000/2001: 5-Zagłębie Lubin, 8-GKS Katowice, 13-Górnik Zabrze,
1999/2000: 5-Zagłębie Lubin, 14-Górnik Zabrze
1998/1999: 7-Górnik Zabrze, 8-Zagłębie Lubin, 15-GKS Bełchatów (spadek), 16-GKS Katowice (spadek)
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
GKS jest tylko jeden! 1962!