Zmienić układ sił

- Najważniejsze na ten rok oprócz monitorowania Strategii dla Śląska i Programu dla górnictwa jest COP 24. Okazało się niedawno, że mimo wcześniejszych deklaracji ministra środowiska Jana Szyszki, nie będzie wspólnego stanowiska rządu i strony społecznej - mówi Trybunie Górniczej BOGUSŁAW HUTEK, przewodniczący Rady Krajowej Sekcji Górnictwa Węgla Kamiennego NSZZ Solidarność na lata 2018-2022

Nową funkcję objął pan w krótkim czasie po zakończeniu sporu zbiorowego i mediacji w Polskiej Grupie Górniczej, a co za tym idzie wynegocjowaniu podwyżek dla górników. Szefowanie górniczej Solidarności to przede wszystkim ogrom wyzwań.
Takich wyzwań stoi przede mną i moimi współpracownikami wiele. To m.in. układy zbiorowe pracy. W Jastrzębskiej Spółce Węglowej prace nad nim się kończą. W Polskiej Grupie Górniczej nadal trwają. Projekt ponadzakładowego układu został złożony w Górniczej Izbie Przemysłowo-Handlowej, która działa w imieniu pracodawców. Tutaj także niebawem usiądziemy do stołu i będziemy negocjować jego treść.

Co nowego znajduje się w waszej propozycji?
Szczerze mówiąc - póki co niewiele. To tak naprawdę stary układ z kosmetycznymi zmianami, bo od czegoś trzeba zacząć. Ostateczny kształt uformuje się podczas negocjacji. To nie będzie łatwe, bo JSW jest spółką giełdową, a PGG należy do Skarbu Państwa. Różna jest także ich kondycja finansowa. Nie będzie łatwo znaleźć wspólne rozwiązania, ale nie jest to niemożliwe. Nie chciałbym też, aby ten układ ponadzakładowy blokował już wynegocjowane układy. Dodatkowe zapisy można będzie po prostu wprowadzić aneksami. Układ ponadzakładowy to dobre rozwiązanie przede wszystkim dla firm okołogórniczych.

Dlaczego właśnie dla nich?
Tam, gdzie związki są silne, zostaną wynegocjowane indywidualne zakładowe układy. Ten ponadzakładowy jest dobrym rozwiązaniem dla mniejszych firm, bo po jego wejściu w życie każdy przystępujący do prac górniczych będzie musiał stosować zapisy układu.

Jakie kolejne sprawy trafią lub już trafiły na pana biurko?
Najważniejsze na ten rok oprócz monitorowania Strategii dla Śląska i Programu dla górnictwa jest COP 24. Okazało się niedawno, że mimo wcześniejszych deklaracji ministra środowiska Jana Szyszki, nie będzie wspólnego stanowiska rządu i strony społecznej. To budzi nasze poważne obawy. Chcemy poznać stanowisko rządu, aby móc ewentualnie wcześniej zareagować. Nie czarujmy się, decyzje podjęte na szczycie klimatycznym w Katowicach ustawią energetykę węglową, przemysł energochłonny, politykę klimatyczną Europy na długie lata. Jeśli w życie wejdzie pakiet zimowy, ostrzejsze kryteria emisji dla energetyki - to większość naszych elektrowni węglowych nie będzie spełniać unijnych wymogów. Jeśli do tego wzrosną ceny EU ETS - rozłoży to naszą energetykę węglową na łopatki. Poza tym rok 2021 jest graniczny, jeśli chodzi o inwestycje w energetykę węglową. Po tym terminie to nie będzie możliwe. W Programie dla Śląska mamy wpisaną rewitalizację Elektrowni Łaziska, z którą powiązana jest kopalnia Bolesław Śmiały. Potrzebne są decyzje w sprawnie Elektrowni Rybnik, która może jeszcze 2-3 lata pociągnie, ale co potem stanie się z zakładami, które zaopatrują ją w surowiec?

To właśnie o tych sprawach będziecie rozmawiać z rządem?
Tak. W fakt, że Europa pójdzie w pełną dekarbonizację, chyba już nikt nie wątpi. Teraz doszło do tego podpisanie przez prezydenta Andrzeja Dudę ustawy, która pozwoli ratyfikować poprawkę dauhańską w sprawie emisji dwutlenku węgla. Tym samym Polska potwierdzi na arenie międzynarodowej, że do 2020 r. zredukuje emisję tego gazu o 20 proc. Jeśli prawdą jest, że przez tę poprawkę zobowiązaliśmy się jako kraj unijny do mówienia jednym głosem z Europą i zrzekliśmy się reprezentowania własnych krajowych interesów, to jest to pójście o krok za daleko.

Jak się współpracuje z Ministerstwem Energii?
Jest sprawą oczywistą, że nasze interesy nie zawsze są spójne. Ale czapki z głów przed tym rządem za uratowanie górnictwa, tak Jastrzębskiej Spółki Węglowej, jak i Kompanii Węglowej - obecnie Polskiej Grupy Górniczej. Boli nas to, że ci, którzy doprowadzili polski węgiel na skraj przepaści, nie poniosą odpowiedzialności za swoje decyzje, bo chroni ich prawo. Wygląda na to, że wyprowadzanie pieniędzy na firmy konsultingowe, sprzedaż węgla po 100 zł za tonę, próba pozbycia się JSW za 100 mln zł - ujdą na sucho. Konfliktowa sprawa z Ministerstwem Energii to kwestie podatkowe w górniczej branży. Takich obciążeń fiskalnych jest bardzo dużo, stanowczo za dużo.

Da się coś z tym zrobić?
Dyplomatycznie odpowiadając: jestem umiarkowanym optymistą. To się ciągnie już zdecydowanie zbyt długo, rozmawiamy o tym trzeci rok i efektów nie widać. Kolejna sprawa to koncesje. Za chwilę kończy się 19 z nich. Obiecano wprowadzenie ułatwień w ich uzyskiwaniu, ale czy to prawdziwe ułatwienia? Coś tu jest zdecydowanie nie tak. Pójście kopalni z wydobyciem trochę w bok lub dół powoduje, że trzeba przechodzić pełną procedurę. Nie o to nam chodziło. Powinien być w takich sytuacjach stosowany tryb uproszczony. Wątpliwości mamy też co do opłaty górniczo-geologicznej. Do 2030 r. tylko PGG wyda na nie ponad 100 mln zł. To naprawdę ogromna kwota, wziąwszy pod uwagę, że te informacje i tak aktualizują kopalnie.

Wierzy pan, że nowelizacja Prawa geologicznego i górniczego, dotycząca koncesji, wejdzie w życie jeszcze w lipcu, jak zapowiada Główny Geolog Kraju?
W tym przypadku też jestem umiarkowanym optymistą.

Jesienią odbędą się wybory samorządowe. Czy w związku z nimi macie jakieś plany?
Jeszcze o tym nie rozmawialiśmy, ale osobiście będę namawiał kolegów pracujących w górnictwie do startu w wyborach. Sam byłem przez kilka kadencji radnym. To właśnie w samorządach tworzone jest prawo lokalne, niekoniecznie dobre dla branży. Musimy zadbać o swoje interesy, interesy tysięcy ludzi związanych z węglem. Przykład to uchwała antysmogowa, podjęta przez Sejmik Województwa Śląskiego bez uwzględnienia okresu przejściowego dla PGG, żeby spółka mogła przestawić się na inną produkcję. Do wyborów trzeba iść. Znajdziemy ludzi, którzy powalczą o górnictwo na szczeblu samorządowym. Mam nadzieję, że uda się zmienić układ sił w samorządzie wojewódzkim i odejdziemy od tego szaleństwa.

Co pan ma na myśli?
Błędne pojmowanie rzeczywistości. Kto słyszał o naukowcach, którzy opracowali filtry zakładane na kominy lub na wejściu z pieca do komina? Dzięki ich zastosowaniu nawet stary piec staje się niemal bezemisyjny. Dlaczego tego się nie promuje? Może warto budować ekologiczne elektrociepłownie na węgiel przy dużych osiedlach? Nie ma też ciągle dopłat do zmiany sposobu ogrzewania dla zwykłych ludzi. Jest za to obawa, że jeśli już jakieś dopłaty do gazu, prądu, oleju opałowego się pojawią, to będą przejściowe. Potem ludzie będą musieli z problemem radzić sobie sami. Poza tym nie należy mieć złudzeń, że po wyeliminowaniu węgla ceny gazu będą stały w miejscu. Wraz ze zwiększonym zapotrzebowaniem do góry pójdzie też cena tego surowca. Takie jest prawo monopolisty.

Jak pan ocenia kondycję związków górniczych?
Solidarność wśród nich jest zdecydowanie największą organizacją. Ludzie są dla nas najważniejsi i oni to czują. Jednocześnie zmienia się myślenie młodych, którzy mają inne nastawienie do zrzeszania się. W kopalni Piast mam w prezydium młodych ludzi, którzy w przyszłości zostaną związkowymi liderami. Stara gwardia musi im zrobić miejsce. Czeka nas zmiana pokoleniowa. Musimy pokazać młodym, że przynależność do związku jest opłacalna.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.