Ministerstwo Energii odpowiedziało w piątek, 23 marca, na zarzuty postawione wobec programu polskiej energetyki jądrowej przez Najwyższa Izbę Kontroli, która kontrolowała jego realizację.
Resort ujawnił na swojej stronie internetowej stanowisko, które zostało przekazane 14 marca 2018 r. szefowi Najwyższej Izby Kontroli.
Pięcioletnie opóźnienie, terminy nierealne do dotrzymania
Przypomnijmy, że w piątek do opinii publicznej dotarły wyniki kontroli NIK realizacji Programu Polskiej Energetyki Jądrowej (PPEJ). Zdaniem kontroloerów zapisane w PPEJ terminy, zwłaszcza uruchomienia pierwszego bloku jądrowego w 2024 r. są nierealne, a zaawansowanie prac wskazuje, że nastąpi to dopiero po 2030 r. Izba wytyka ponad 5-letnie opóźnienie i zauważa możliwy, wynikający stąd wzrost kosztów dla gospodarki, związany z koniecznością zakupu uprawnień do emisji CO2.
NIK badała okres od 2014 r. do trzeciego kwartału 2017 r. Według NIK ministrowie gospodarki, a następnie energii, posiadając wystarczające argumenty za rozwojem energetyki jądrowej, nie kierowali wniosków do Rady Ministrów o podjęcie strategicznych decyzji w sprawie uruchomienia inwestycji budowy elektrowni jądrowej, a brak tych decyzji spowodował kilkuletnie opóźnienie, i de facto dezaktualizację PPEJ.
NIK: od końca 2016 r. można było pójść dalej
W ocenie NIK zadania administracji w ramach PPEJ do końca 2016 r. zostały zrealizowane w stopniu umożliwiającym rozpoczęcie przygotowań do zasadniczej części programu - wyboru technologii i wykonawcy pierwszej elektrowni jądrowej. PGE oraz spółka PGE EJ1, odpowiedzialna za przygotowania i późniejszą budowę elektrowni do końca pierwszej połowy 2016 r. - wprawdzie z dużym opóźnieniem, ale realizowały pełny zakres działań przypisanych inwestorowi - uznała NIK.
Zdaniem kontrolerów sygnalizowana od początku 2016 r. przez Ministerstwo Energii możliwość zmiany podejścia do koncepcji budowy elektrowni jądrowej i zmiany w strategii Grupy Kapitałowej PGE doprowadziły do zaniechania działań określonych w PPEJ (za wyjątkiem badań lokalizacyjnych i środowiskowych).
Ministerstwo dostrzega konieczność energetyki jądrowej
Resort broni się przed zarzutami. Z argumentów wyłania się sugestia, że PPEJ nie był doskonały a przesłanki w nim zawarte - nie do końca realistyczne. Ponadto całość przedsięwzięcia ma nieznany dotąd nowatorski charakter i skalę nieznaną w historii polskiej energetyki.
Energetyka jądrowa - w ocenie Ministerstwa Energii - ma szczególne znaczenie w zakresie wyzwań stających przed Polską i sektorem produkcji energii elektrycznej w najbliższych latach. Oprócz braku emisji CO2, pyłów (PM), dwutlenku siarki (SO2), tlenków azotu (NOX) i innych zanieczyszczeń pyłowo-gazowych, gwarantuje stabilne dostawy energii elektrycznej po akceptowalnych cenach. Zwiększy ona także poziom bezpieczeństwa energetycznego kraju.
"Program rozwoju energetyki jądrowej, biorąc pod uwagę jego zakres oraz skalę środków, które muszą być zaangażowane, to największe przedsięwzięcie w historii polskiego sektora energetycznego. Korzyści z jego wdrożenia obok kwestii ekonomicznych, obejmują szerokie spektrum pozytywnych zjawisk obejmujących różne dziedziny życia. Silny sektor jądrowy stanowi źródło postępu, innowacji i wyższych standardów zawodowych w m.in. takich dziedzinach jak elektrotechnika, inżynieria materiałowa, mechanika, automatyka, informatyka, chemia i medycyna" - tłumaczy resort w odpowiedzi do NIK.
Program, ze względu na swoją specyfikę i wielkość jest programem nowatorskim, a długotrwałość jego realizacji, wymaga specyficznego i odmiennego podejścia - przypomina ministerstwo.
Realistyczne przesłanki działania - największe w historii przedsięwzięcie sektora
"Mając na uwadze powyższe, Ministerstwo Energii prowadzi aktywne działania zmierzające do rozwoju w Polsce energetyki jądrowej w sposób efektywny i z zachowaniem najwyższych standardów w zakresie bezpieczeństwa. Sfinalizowane zostały praktycznie prace nad aktualizacją Programu polskiej energetyki jądrowej, w tym założeń dotyczących efektywnego modelu finansowania inwestycji oraz postępowania przetargowego. Wynikiem tych prac będzie aktualna, odpowiadająca realiom i naszym możliwościom strategia prowadzenia programu jądrowego. Działania Programu będą oparte na realistycznych przesłankach, dobrze przygotowane, realizowane w sposób przemyślany i po niezbędnych uzgodnieniach z Inwestorem" - podkreśla resort.
Ministerstwo Energii zgodnie z decyzją Rady Ministrów z dnia 14 października 2016 r. przygotowało aktualizację Programu polskiej energetyki jądrowej, w którego ramach: przygotowało zaktualizowany harmonogram realizacji programu, oceniło proponowany przez inwestora model ekonomiczno-finansowy, dokonało własnych analiz i ocen opłacalności inwestycji i eksploatacji elektrowni jądrowej - wyliczył resort energii w odpowiedzi do NIK.
Bieżące i pracy i planowany międzyresortowy zespół roboczy
Przypomniano też, że Ministerstwo Energii w ramach swoich kompetencji prowadzi na bieżąco monitoring stanu prawnego niezbędnego do wdrożenia energetyki jądrowej, koordynuje i realizuje działania związane z rozwojem kadr dla energetyki jądrowej, prowadzi skutecznie działania informacyjno-edukacyjne, dba o zapewnienie w przyszłości stabilnych dostaw paliwa jądrowego (być może także ze źródeł krajowych), planuje bezpieczny system postępowania z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym, stara się zapewnić udziału polskiego przemysłu w rozwoju energetyki jądrowej.
Aby osiągnąć należyty poziom koordynacji programu, przy ministrze energii utworzony zostanie międzyresortowy zespół roboczy ds. programu polskiej energetyki jądrowej. W jego skład wejdą przedstawiciele wszystkich instytucji zaangażowanych w realizację programu, a jego rolą będzie koordynowanie działań związanych z realizacją PPEJ - zapowiedziało Ministerstwo Energii.
Harmonogram realizacji we współpracy z inwestorem
Ministerstwo Energii będzie także współpracować z inwestorem przy opracowywaniu harmonogramu realizacji inwestycji oraz wyborze konkretnego modelu finasowania budowy, eksploatacji i likwidacji elektrowni jądrowych. Przebieg procesu inwestycyjnego będzie na bieżąco monitorowany przez służby podległe ministrowi energii.
Minister Energii dodał w odpowiedzi do NIK, że jednocześnie podtrzymuje - jako zasadne - wszystkie zgłoszone i umotywowane zastrzeżenie, które złożono wcześniej do wystąpienia pokontrolnego NIK, a które zostały następnie oddalone przez Kolegium Najwyższej Izby Kontroli.
Z czym nie zgadza się Ministerstwo Energii?
Ministerstwo Energii nie zgadza się z przedstawionym w informacji NIK poziomem wydatków poniesionych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego na realizację PPEJ w wysokości 368,5 mln zł.
"Zdecydowana większość tych wydatków nie jest związana z Programem polskiej energetyki jądrowej, a jest jedynie wykonaniem ustawowych zobowiązań w odniesieniu do instytucji wykorzystujących w swoich rozwiązaniach energię jądrową. Nie są to wydatki związane z realizacją Programu. Powoduje to sztuczne i niczym nieuzasadnione zawyżenie środków wydatkowanych na realizację Programu" - napisano.
Kto rzeczywiście winien opóźnień?
W końcowej części dokumentu resrort podsumowywuje, że "obarczenie Ministerstw Energii całkowitą odpowiedzialnością za powstałe opóźnienia w realizacji PPEJ oraz negatywna ocena NIK są w ocenie Ministerstwa Energii nieuzasadnione".
"Niewykonanie przez inwestora żadnego z przyjętych zobowiązań, co zostało podkreślone w ocenie ogólnej NIK, uzasadnia takie stanowisko ministerstwa. Minister, zgodnie z postanowieniami Kodeksu Spółek Handlowych, nie ma - i nie powinien mieć w gospodarce rynkowej – mechanizmu przymusu lub wydawania wiążących poleceń w stosunku do spółki. Może jednak motywować podmioty, tworząc atrakcyjne gospodarczo środowisko do określonych działań. Przykłady z ostatnich lat pokazują, że dla sektora energii jest to zadanie trudne w realizacji, ale możliwe do wykonania" - napisał Krzysztof Tchórzewski w odpowiedzi na krytykę NIK.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
