Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu orzekł 22 lutego br., że Polska złamała prawo UE, dopuszczając w latach 2007-2015, czyli za rządów koalicji PO-PSL, do nadmiernych, wieloletnich przekroczeń stężeń pyłu zawieszonego PM10 w powietrzu.
Nie zasądzono kar, ale Komisja Europejska może o nie wystąpić. Od dwóch lat prowadzone są działania poprawiające stan powietrza. Jednak zaniedbania powodują, że te działania wymagają czasu.
Zagrożenie dla zdrowia
Dyrektywa UE z 2008 r. określa wartości dopuszczalne zanieczyszczeń i progi alarmowe dla ochrony zdrowia. Wprowadzono ją, by nakłonić rządy do utrzymywania takiej jakości powietrza, by nie zagrażało zdrowiu ludzi. Według KE stan powietrza w Polsce stwarza zagrożenie dla zdrowia publicznego.
Zdaniem WZZ Sierpień 80, który po ogłoszeniu wyroku wydał komunikat, wyrok TS jest walką z polskim węglem. „Tylko kompletny dyletant lub wynajęty złoczyńca może myśleć, że eliminacja węgla doprowadzi do eliminacji problemu smogu i złej jakości powietrza w Polsce. Za złą jakość powietrza w Polsce odpowiadają głównie zanieczyszczenia komunikacyjne” - czytamy w komunikacie związku.
Z kolei Kazimierz Grajcarek, przewodniczący Sekretariatu Górnictwa i Energetyki NSZZ Solidarność, podkreśla, że całościowo problemem smogu powinien się zająć rząd. Samorządy w tych działaniach nie są skuteczne.
- Wiele samorządów, w tym Krakowa i województwa śląskiego, podjęło decyzję, aby ograniczyć spalanie węgla do celów grzewczych. Rezultatów takich działań nie widać. W sukurs tym decyzjom chce pójść rząd i przyjąć ustawę o normie jakości paliw, która ma wspomóc rozwiązanie problemu smogu. Dwa lata temu w Krakowie podjęto uchwałę antysmogową. Czy to coś zmieniło? Oczywiście, że nie - mówi Grajcarek.
W dniu ogłoszenia orzeczenia TS ruszył rządowy program termomodernizacji ,,Polska bez smogu 2018-2027’’. Jego cel to poprawa jakości powietrza w Polsce, sytuacji mniej zamożnych gospodarstw domowych oraz efektywności energetycznej kraju.
- Walka o czyste powietrze jest jednym z priorytetów rządu. Dzisiaj zaczynamy walkę o czyste paliwo, o lepsze piece, ale zwłaszcza o nasze cieplejsze domy poprzez szeroko zakrojony ogólnopolski program ocieplania budynków, po to, aby w domach było cieplej, a wokół nas było czyste powietrze – powiedział premier Mateusz Morawiecki podczas konferencji w miniony czwartek.
Ubóstwo energetyczne
Jak informuje Izba Gospodarcza Sprzedawców Polskiego Węgla, badania przeprowadzone na jej zlecenie przez KANTAR TNS (wrzesień 2017 r.) pokazały wysoki poziom ubóstwa energetycznego gospodarstw domowych ogrzewających się węglem. Tego surowca jako opału używa więcej niż co trzecia rodzina. Dla niemal połowy z nich koszt zakupu opału to znaczne obciążenie budżetu domowego - średnio 11,1 proc. rocznych wydatków. Tymczasem ubóstwo energetyczne w UE jest wtedy, gdy obywatel wydaje więcej niż 10 proc. dochodu na paliwa. Z wyliczeń izby wynika, że 31 proc. Polaków ogrzewających się węglem, czyli ok. 1,5 mln gospodarstw, wydaje na zakup węgla więcej niż 10 proc. budżetu. W przypadku 7,3 proc. kwota ta sięga 25 proc. W ciągu najbliższych 12 miesięcy, zamiast obecnych 2534 zł, gospodarstwo na ogrzewanie wyda średnio 2906 zł rocznie. To efekt uchwał antysmogowych. Używający węgla mogą nie udźwignąć podwyżek. Niezbędne będzie wsparcie finansowe.
Ministerstwo Energii informowało, że pakiet regulacji, obejmujących m.in. normy jakościowe dla węgla do ogrzewania indywidualnego, wejdzie w życie pół roku po przyjęciu odpowiedniej ustawy. Resort zakończył prace nad jej projektem, musi go przyjąć Rada Ministrów, a potem Sejm i Senat.
Pakiet rozwiązań przygotowanych przez resort składa się z projektu nowelizacji ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw oraz projektów trzech rozporządzeń: wymagań jakościowych dla paliw stałych, sposobu pobierania próbek paliw stałych, metod badania jakości paliw stałych.
Zmiany będą dotyczyć paliw stałych spalanych w gospodarstwach domowych oraz w instalacjach o mocy cieplnej poniżej 1 MW. Muły węglowe, flotokoncentraty, węgiel brunatny, ich mieszanki oraz paliwo powstałe z dowolnego zmieszania paliw, zawierające mniej niż 85 proc. węgla kamiennego, zostaną objęte zakazem sprzedaży do sektora komunalno-bytowego. Przypominamy, że już pół roku temu Polska Grupa Górnicza sama zdecydowała się na wycofanie części produktów, które teraz znajdą się na czarnej liście, ze sprzedaży odbiorcom indywidualnym.
„Polska nie jest odosobnionym krajem, który ma trudności z osiągnięciem dopuszczalnego poziomu dla pyłu PM10. Obecnie problem ten dotyczy 20 państw członkowskich” – czytamy w komunikacie Ministerstwa Środowiska, wydanym po orzeczeniu TS. Resort informuje, że na rzecz poprawy jakości powietrza w Polsce do 2020 r. przeznaczonych zostanie ponad 10 mld zł.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
