W budżecie państwa na ten rok jest 170 mln zł, które będą przeznaczone na walkę z ubóstwem energetycznym w ramach walki ze smogiem - powiedziała minister przedsiębiorczości i technologii Jadwiga Emilewicz.
W czwartek, 18 stycznia, w RMF FM Emilewicz powiedziała, że walka z ubóstwem energetycznym "to jest nowy cel, któremu chcemy się poświęcić w tym roku".
- Chcemy przestać rozdawać pieniądze tym, którzy brali je przez ostatnie siedem lat na ocieplanie domów i wymianę kotłów, a których na prawdę na to stać, bo przed ich domami stoją samochody, które raczej wskazują na to, że raczej mogliby to zrobić sami - wyjaśniała minister.
Zaznaczyła, że to tylko jedno ze źródeł finansowania. Przypomniała, że NFOŚiGW dysponuje 2 mld zł na walkę ze smogiem. Zauważyła też, że w Polsce nie ma odpowiednich regulacji i przypomniała, że w zeszłym roku rząd przyjął program "Czyste powietrze".
- To jest pierwszy rząd, który podjął systemowe działania w walce o czyste powietrze w Polsce - podkreśliła minister Emilewicz.
Według ostatniego raportu Instytutu Badań Strukturalnych na temat ubóstwa energetycznego, skala tego zjawiska spada, ale nadal jest nim dotkniętych ok. 4,6 mln osób. Odsetek osób ubogich energetycznie spadł z 14,5 proc. w 2012 r. do 12,2 proc. w 2016 r. W ujęciu absolutnym był to spadek o 880 tys. osób - wyliczył IBS.
Eksperci Instytutu zauważyli, że największy spadek rok do roku wystąpił między 2015 a 2016 r., co można wiązać z wprowadzeniem programu Rodzina 500+, jednak trend spadkowy widoczny był już od 2012 r.
Według zastosowanej przez IBS definicji gospodarstwo domowe jest ubogie energetycznie, jeżeli ma trudności w zaspokojeniu swoich potrzeb energetycznych z powodu niskiego dochodu czy też charakterystyki mieszkania - znajduje się ono np. w starym źle zaizolowanym budynku, jest zbyt duże, mocno zacienione.
Zdecydowaną większość (dwie trzecie) ubogich energetycznie stanowią mieszkańcy wsi. W tej grupie stopa ubóstwa energetycznego jest też najwyższa - aż 20 proc. mieszkańców wsi jest ubogich energetycznie. To konsekwencja względnie niższych dochodów mieszkańców wsi i tego, że często mieszkają oni w domach jednorodzinnych o dość dużych metrażach i niskiej efektywności energetycznej.
- Istotnym aspektem jest też częsty brak dostępu do sieci ciepłowniczej i gazowej. Ubóstwo energetyczne jest też istotnym zjawiskiem w miastach poniżej 20 tysięcy mieszkańców, gdzie co ósma osoba jest dotknięta tym zjawiskiem. W dużych miastach (powyżej 200 tys. mieszkańców) skala ubóstwa energetycznego jest niewielka i wynosi ok. 5 proc. - wyliczyli analitycy IBS.
Potrzebna definicja ubóstwa energetycznego
- Trzeba wypracować definicję ubóstwa energetycznego, by środki publiczne na ocieplenie domów czy wymianę źródła ciepła trafiały do najuboższych - mówiła w czwartek szefowa MPiT Jadwiga Emilewicz.
Emilewicz w czwartek, na wspólnej konferencji Ministerstwa Rozwoju i Inwestycji oraz Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii, podkreśliła, że "bez technologii dzisiaj nie można walczyć ze smogiem, czy produkować jedzenia".
- My z tymi technologiami staramy się mierzyć i spotykać, zapraszać je do realizacji polityk publicznych. Pierwszą z nich jest system Zone" - mówiła. Przypomniała, że to "system, który ma pozwolić zmapować strukturę grzewczą w Polsce oraz strukturę mieszkalnictwa indywidualnego w Polsce".
- W Polsce zmierzyliśmy się bardzo dobrze i skutecznie w ciągu ostatnich 7-8 lat z poprawą jakości domów wielorodzinnych. Ociepliliśmy te domy, wymieniliśmy w nich okna i z tego jesteśmy bardzo dumni - wskazała Emilewicz. Zaznaczyła, że to, z czym trzeba się teraz zmierzyć, to pomoc dla osób dotkniętych tzw. ubóstwem energetycznym.
- To jest pojęcie nieznane w systemie polskiego prawa - dodała.
Ubóstwo energetyczne często w domach jednorodzinnych
Zauważyła, że osoby dotknięte takim ubóstwem mieszkają bardzo często w domach jednorodzinnych.
- Mieszkanie w Polsce w domu wcale nie jest synonimem wysokiego statusu społecznego. Często są to domy zbudowane z pustaków wykonywanych ręcznie na przełomie lat 70. i 80 XX w. Będziemy chcieli wypracować tę kategorię ubóstwa energetycznego po to, aby środki publiczne trafiły rzeczywiście do tych najuboższych, byśmy pomogli im ocieplić domy, uszczelnić domy, wesprzeć w wymianie źródła ciepła, a następnie również zagwarantować dostęp do dobrego paliwa, na które te rodziny będzie stać - podkreśliła.
Przypomniała, że premier Mateusz Morawiecki zadecydował o powiększeniu funduszu termomodernizacyjnego o 180 mln zł w 2018 r. Dodała, że te środki "mają być poświęcone właśnie na walkę z ubóstwem energetycznym".
- Do tego jest nam potrzebna technologia, po to abyśmy wiedzieli, ile domów w jakim stanie mamy w Polsce, ile tych domów może być podpięte do sieci ciepłowniczych, bo to jest ta operacja, którą chcielibyśmy wykonać jeszcze w tym roku - zapowiedziała Emilewicz.
Zaznaczyła, że w "wielu województwach w Polsce z programów regionalnych dystrybuowane były środki na wymianę kotłów".
- One, jak mówią nasze analizy, trafiały do tych, których stać było na to, aby takie źródło ciepła wymienić. Nie wspieraliśmy tych, których powinniśmy wspierać - powiedziała.
Szefowa MPiT oceniła ponadto, że "ten rząd jako pierwszy w sposób systemowy zajął się problematyką jakości powietrza".
Ostrzeżenia ignorowano od niemal dekady
- Pierwszy raport alarmujący NIK-u na temat tego, co powinno się w Polsce wydarzyć, albo co w Polsce nie działa, został opublikowany w 2011 roku - przypomniała, dodając, że w "2008 roku polskie Ministerstwo Środowiska obniżyło normy, kiedy włącza się alarm smogowy w Polsce".
Wskazała, że rząd, jeszcze pod kierunkiem premier Beaty Szydło, przyjął założenia do programu Czyste Powietrze i zrealizował pierwszy punkt - rozporządzenie o kotłach. Tłumaczyła, że ten dokument "mówi o tym, jakiego rodzaju kotły mogą być wprowadzane do obiegu w Polsce i kotłów tzw. kopciuchów od 1 czerwca w Polsce nie będzie można sprzedawać".
Dodała, że "drugie bardzo ważne rozwiązanie dzisiaj staje na Komitecie Stałym Rady Ministrów". Wyjaśniła, że chodzi o projekt nowelizacji ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw wraz z rozporządzeniami ją wprowadzającymi.
- Oznacza to, że każdy, kto kupuje węgiel do swojego domu będzie wiedział o tym, jakie paliwo kupuje, jak jest kaloryczne i jaki ma skład - powiedziała.
Podkreśliła, że projektowane zmiany wyrzucają "z rynku detalicznego możliwość sprzedaży mułów i flotokoncentratów, a zatem tych odpadowych substancji węglowych, które są pierwszą przyczyną zanieczyszczenia powietrza w 33 miastach w Polsce".
- One są powodem tzw. pyłów zawieszonych, mikro pyłów, przez które w Polsce umiera dzisiaj więcej osób niż w wyniku wypadków drogowych - stwierdziła. Dodała, że ma nadzieję, iż projekt noweli ustawy o paliwach za tydzień wejdzie po obrady rządu, a obowiązywać zacznie do końca roku.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
