Wspólnotowy rynek uprawnień do emisji dwutlenku węgla, czyli tzw. system EU ETS (z ang. European Union Emission Trading Scheme) kosztował już grube setki miliardów dolarów. Kogo? Mówi się, że zielone świadectwa obciążają przemysł, ale naprawdę płacą za nie wszyscy mieszkańcy 28 państw Unii – w rachunkach za prąd.
Powszechnie wiadomo, że najdroższe są w Niemczech, ale mało kiedy dopowiada się, że mimo to emisje w tym kraju pobiły rekord w UE i niestety rosną...
Mało kto wie też, że pomysł handlu emisjami typu „cap and trade” jest amerykański, ale giełda (którą na początku XXI w. pomagał finansowo uruchomić ówczesny senator Chicago Barack Obama) poniosła rychłe fiasko. Wada polegała na dobrowolnym udziale najambitniejszych światowych firm w ramach CSR, czyli społecznej odpowiedzialności biznesu. Komisja Europejska skopiowała rozwiązania, wprowadzając przymus uczestnictwa dla kolejnych gałęzi przemysłu i Brukseli udało się w 2003 r. wdrożyć dyrektywę o pierwszym takim i jedynym na świecie systemie handlu CO2.
O ile zdrożeje dwutlenek?
Tona tego gazu, który wydychają (na razie za darmo) wszystkie zwierzęta a pochłaniają rośliny, obecnie kosztuje w ETS ok. 5 euro, ale ponieważ system nie działa tak, jak chcieliby eurokraci, co rusz proponują administracyjne podwyżki. Ostatnio hasłem „30 euro za tonę” wsławił się Emmanuel Macron, nowy prezydent Francji (przypadkiem nie ma ona żadnego problemu z emisjami, lecz z nadmiernym udziałem energetyki jądrowej).
Tak czy inaczej świadectwa podrożeją, bo w ciągle zaostrzane prawodawstwo ETS wpisano z góry mechanizm redukowania ilości świadectw na rynku. Na początku tego roku większość złożona z Zielonych i socjalistów w Parlamencie Europejskim podniosła tempo tej redukcji z dzisiejszych 1,74 proc. do 2,2 proc. rocznie. Apetyty euroklimatystów były większe, ale obrońcom węgla i konkurencyjności przemysłu w UE udało się „utargować” 0,2 proc. To jednak tylko część redukcji, bo mianowicie po kryzysie światowym w 2008 r. emisje samorzutnie zmniejszyły się „ponad plan” i powstała nadwyżka, którą Unia ocenia do kilkaset milionów ton CO2 i postanowiła sztucznie skasować poza aukcjami. Zadekretowano, że tempo kasowania od 2019 do 2023 roku ma ulec podwojeniu z 12 do 24 proc. rocznie.
Polski Komitet Energii Elektrycznej oszacował, że średnioroczny wzrost cen emisji w ETS wyniesie aż 26 proc. i już w 2020 r. wyniesie 15 euro, a w 2030 r. 35 euro (siedmiokrotnie drożej niż dziś).
Oszustwa na miliardy euro
Dla gospodarki, zwłaszcza tej, która nie może obejść się bez sporych wolumenów energii elektrycznej i ciepła, oznacza to wyrok na światowych rynkach, ponieważ nikt poza Unią Europejską nie stosuje tak drakońskich przepisów.
Carbon leakage, czyli ucieczka branż przemysłowych jak hutnictwo stali, cementownie, przemysł chemiczny do innych miejsc globu, która pozwalają na tańszą produkcję, jest jednak tylko jednym z licznych unijnych kłopotów skojarzonych z ETS. Opinię publiczną w UE wzburzyły w 2009 r. informacje Europolu o tym, że rośnie skala oszustw podatkowych (które w niektórych krajach mogą sięgać 90 proc. wartości wymienianych emisji). W 2010 r. podano, że tylko przez ostatnie dwa lata przestępcy zarobili na ETS ponad 7 mld euro. W tym samym roku Komisja Europejska zaczęła zwalczać proceder uruchamiania za granicą fabryk produkujących gaz cieplarniany tylko w celu ich likwidacji i otrzymania dzięki temu pakietów uprawnień emisyjnych o wielkiej wartości. W 2012 r. kilkunastu pracowników Deutsche Bank aresztowano za oszustwa na ETS, a sam wiceprezes zarobić miał na szwindlach z emisją dwutlenku węgla kilkaset milionów euro.
Tu chociaż zyski są jasne. A kto traci najwięcej? Walcząca z dekarbonizacją polska europosłanka Jadwiga Wiśniewska po ostatnich decyzjach PE nie miała złudzeń.
- Stanowisko przyjęte przez Parlament Europejski zwiększa narażenie ludności na ubóstwo energetyczne. Będzie to szczególnie mocno odczuwalne w Polsce, której gospodarka charakteryzuje się wyjątkowo dużym udziałem węgla w produkcji energii – oceniła.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
