Czas likwidacji

Kopalniany sztandar, krzyże, figurka św. Barbary to tylko niektóre elementy, przyciągające uwagę, gdy wchodzi się do cechowni sosnowieckiej kopalni Kazimierz-Juliusz. Wzrok jednak szybko kieruje się na kopalniany wózek wypełniony węglem. To ostatni węgiel wydobyty w Kazimierzu-Juliuszu i w Zagłębiu Dąbrowskim. Ta ostatnia, jakże symboliczna, tona wyjechała na powierzchnię rok temu, 29 maja. Od tego momentu rozpoczął się proces likwidacji kopalni. Ma on się zakończyć w 2018 r.

- To boli - mówi wprost o likwidacji Krzysztof Kurak, dyrektor kopalni Kazimierz-Juliusz, która znajduje się w strukturach Spółki Restrukturyzacji Kopalń.

- Myślę, że każdy górnik jest nastawiony na wydobycie czy na prowadzenie prac przygotowawczych. Chodzi w końcu o to, żeby zakład się rozwijał. Tu, w Kazimierzu-Juliuszu, po wydobyciu tej ostatniej tony czekały mnie dużo mniej przyjemne zadania - wyjaśnia dyrektor, który w górnictwie pracuje już prawie 40 lat.

Kilometry wyrobisk
Kopalnia miała zostać zlikwidowana już we wrześniu 2014 r. Wówczas załoga podjęła walkę o przedłużenie bytu swojego zakładu. Po podziemnym proteście podpisano porozumienie, na mocy którego Kazimierz-Juliusz trafił z Katowickiego Holdingu Węglowego do SRK. Ustalono także, że pracownicy z Sosnowca znajdą zatrudnienie w innych kopalniach KHW. Decyzja o likwidacji ostatniej kopalni węgla kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim zapadła w SRK 1 grudnia 2014 r. Zarząd Spółki postanowił wówczas, że wydobycie w Kazimierzu-Juliuszu będzie kontynuowane do końca maja 2015 r.

- Pracę w Kazimierzu-Juliuszu rozpocząłem w lipcu 2014 r. Wówczas załoga liczyła 1030 osób. W końcowym okresie działalności w kopalni pracowało od 500 do 550 osób. Pomimo restrukturyzacji zatrudnienia wydobycie nie uległo zmianie i wynosiło średnio ok. 1300 t na dobę. Nie było to ekonomicznie uzasadnione. Poza tym kopalnia eksploatowała pokład 510, który już się kończy. Szacuje się, że zalega w nim jeszcze ok. 2-3 mln t węgla, którego wydobycie byłoby niebezpieczne i bardzo kosztowne - przyznaje dyrektor Kazimierza-Juliusza.

Bezpiecznie i zgodnie z założeniami
Obecnie w kopalni pracuje 180 osób. 24 z nich są zatrudnione w SRK, a resztę stanowią pracownicy firm zewnętrznych, którzy odpowiadają m.in. za utrzymanie infrastruktury dołowej, odpompowywanie wody, sieci wentylacyjne. Wszystko po to, aby likwidacja była prowadzona w sposób bezpieczny i zgodnie z przyjętymi założeniami. W końcu kopalnia to nie pierwszy lepszy interes, w którym wystarczy zgasić światło, założyć kłódkę na drzwi i obwieścić światu, że to koniec.

- Nasze działania opierają się na planie ruchu likwidowanego zakładu, który trzeba było przygotować do czasu zakończenia wydobycia. Musiał on zostać zatwierdzony przez Okręgowy Urząd Górniczy w Katowicach. Ponadto musieliśmy przygotować plan likwidacji zakładu górniczego, który obejmuje lata 2015-2018 - wyjaśnia dyrektor, po czym opisuje przeprowadzone i planowane działania.

- Zaczęliśmy od uproszczenia sieci wentylacyjnej, czyli likwidacji poszczególnych rejonów kopalni. Chodziło o to, aby jak najbardziej zminimalizować zagrożenie pożarowe. Zadanie w tym zakresie podzieliliśmy na trzy etapy. Dwa już zrealizowaliśmy, co przełożyło się na likwidację 11 km wyrobisk poziomych. Trzeci etap, który zrealizujemy jeszcze w tym roku, będzie obejmował likwidację dalszych 23 km wyrobisk. Ponadto zlikwidujemy poprzez zasypanie pięć szybów, które w sumie mają niespełna 3 km. W ten sposób w tym roku część dołowa kopalni przestanie istnieć.

Kopalnia to w zasadzie podziemna fabryka. Skoro fabryka, to muszą być w niej maszyny i urządzenia. Te także zabezpieczono już w Kazimierzu-Juliuszu. Jak podkreśla dyrektor Kurak, na powierzchni znajduje się już prawie cały sprzęt, który opłacało się wydostać. Tym bardziej, że maszyn i urządzeń w ostatniej kopalni węgla kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim było dużo mniej niż w innych zakładach górniczych. Powodem takiej sytuacji było stosowanie tzw. podbierki, która w głównej mierze opierała się na wykorzystaniu środków strzałowych.

- W końcowej fazie będziemy wywozić na powierzchnię wyposażenie przepompowni zlokalizowanej na poziomie 123 m. Do momentu odzyskania tych urządzeń musimy prowadzić działania związane z odwadnianiem. Potem w kopalni nie będzie utrzymywana żadna stacja odpowiedzialna za odprowadzenie wody, bo nie będzie takiej potrzeby. Z naszych opracowań wynika, że woda w kopalni dojdzie do wyznaczonego poziomu 90 m za ok. 18-20 lat - wyjaśnia dyrektor.

Kopalnia ma zostać zlikwidowana do końca 2018 r. Ostatnie dwa lata mają być poświęcone na infrastrukturę naziemną. Jeżeli nie znajdą się nabywcy, to budynki zostaną wyburzone.

- Wiem, że są firmy, które są zainteresowane dzierżawą lub zakupem zakładu przeróbczego. Ponadto miasto Sosnowiec pracuje nad planami zagospodarowania budynków dyrekcji. W orbicie zainteresowań samorządu jest także jedna z wież szybowych. Myślę, że byłoby to ciekawe rozwiązanie, gdyby dało się zagospodarować pokopalniane budynki np. na cele muzealne czy kulturalne - stwierdza.

Cisza jak ta
Każdy, kto był na dole kopalni, dobrze wie, że wyrobiska tętnią życiem. Hałas przenośników i wentylatorów, górnicy wykonujący swoje zadania, przejeżdżająca kolejka czy pracujące kombajny - to wszystko tworzy klimat tej podziemnej fabryki. W Kazimierzu-Juliuszu od maja ub.r. jest inaczej. Ciszej, znacznie ciszej.

- To dla każdego jest szokiem. Każdy, kto zjedzie na dół, a miał wcześniej okazję być w czynnym zakładzie górniczym, zwraca na to uwagę. Normalnie słychać cały ten gwar, który jest związany z ruchem zakładu. Widać, że to miejsce żyje. Tu jest już inaczej. Puste wyrobiska, niewielu ludzi na dole. Ta cisza uderza, aż robi się nieprzyjemnie. Jest po prostu smutno. To samo uczucie mam, gdy patrzę na zakład przeróbczy - przyznaje Kurak.

Będąc na dole w Kazimierzu-Juliuszu, można też być zaskoczonym stanem wyrobisk. Te główne, prowadzące od podszybia, są niezwykle zadbane i czyste.

- Od momentu, gdy przyszedłem do tej kopalni, zauważyłem kilka specyficznych cech, jeśli chodzi o załogę. Pierwsze spostrzeżenie dotyczyło mówienia sobie na dole "Dzień dobry", zamiast przyjętego w śląskich kopalniach "Szczęść Boże". Kolejne dotyczyło niezwykłej dyscypliny i kultury pracy załogi. To widać właśnie m.in. po stanie wyrobisk, które zawsze były zadbane i czyste. Ponadto trzeba zauważyć, że w Kazimierzu-Juliuszu wydobycie było mniej zmechanizowane z racji stosowania systemu podbierkowego. To wymagało od pracowników więcej pracy fizycznej. Wykonywali tę pracę, nie narzekali i do końca starali się przedłużyć żywot swojego zakładu. To właśnie coś, co na zawsze zapamiętam z tej kopalni - podkreśla dyrektor Kurak.

W galerii: Wizyta w likwidowanej kopalni Kazimierz-Juliusz. Sosnowiec, maj 2016 r. (zdjęcia: Maciej Dorosiński - portal górniczy nettg.pl).

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.