Wydział Teologiczny: nawrócenie ekologiczne w górnictwie?

Na zakończenie katowickiego sympozjum "Carbo et Terra. Laudate Dominum" o nauczaniu papieskiej encykliki w stosunku do węgla i energetyki, które w środę odbyło się na Wydziałe Teologicznym UŚ, redaktor Sylwester Strzałkowski, szef radia eM zaprosił do dyskusji, stawiając prowokujące pytanie, czy w górnictwie i gospodarce możliwe jest "nawrócenie ekologiczne" i na czym miałoby ono polegać?

Szef KHW Zygmunt Łukaszczyk nawiązał do problemu postponowania węgla pod presją polityki klimatycznej, przypominając pytanie św. Pawła przed słynnym nawróconiem w drodze do Damaszku: "Dlaczego mnie prześladujesz?!".

Zmiana tak, lecz rozważna
Łukaszczyk rozprawił się z szeregiem mitów antywęglowych stawiając tezę, że nawrócenie ekologiczne może polegać również na rozumnym wykorzystaniu paliw kopalnych pod warunkiem doskonalenia czystych technologii węglowych. Przypomniał, że Franciszek w encyklice wzywa wprawdzie do zastępowania konwencjonalnych źródeł energii odnawialnymi, ale jako mąż stanu zastrzega, że zmiana powinna odbywać się stopniowo, z poszanowaniem różnorodności krain na Ziemi, bez jednej uniwersalnej recepty.

Deficyt prawdy istnieje
- To nawracanie ekologiczne realizowane jest na Śląsku od wielu lat, ale Komisja Europejska chce nas nawrócić globalnie - mówił prof. Andrzej Karbownik, zgadzając się z przedmówcą, że istnieje "deficyt prawdy" w sprawach węgla.

Od trzech lat systematycznie pogarsza się sytuacja ekonomiczno-finansowa polskich spółek górniczych, które jeszcze w 2012 r. miały dodatni bilans.

Bezczynnie patrzyli na kryzys
- Skarb Państwa przyglądał się bezczynnie tej sytuacji. Pod koniec zeszłego roku premier powołała pełnomocnika ds. restrukturyzacji. W styczniu ogłoszono pierwszy dokument, który miał coś w górnictwie naprawić, po kilku dniach i protestach w regionie rządowy program był już zmieniany - opisywał rektor Politechniki Śląskiej, który skrytykował nieskuteczność i błędy popełnione przy wdrażaniu planu: brak konsultacji społecznych przed ogłoszeniem szczegółów, podanie do publicznej wiadomości przez rząd listy kopalń do likwidacji, brak struktury finansowania.

- Ten program nie mógł przynieść pozytywnych wyników ekonomicznych - oceniał prof. Karbownik.

Wola szczera, nie udawana!
- Podstawowym warunkiem powodzenia programu jest, aby elity miały autentyczną, nie udawaną wolę przeprowadzenia zmian w celu przywrócenia rentowności. Za wolą polityczną musi pójść odpowiednie finansowanie, strona społeczna powinna godzić się na zmiany, które wreszcie trzeba skutecznie wdrażać - powiedział Andrzej Karbownik.

Nawrócenie wspólnotowe i rekolekcje
Zauważono w gospodarce "nawrócenie ekologiczne" musiałoby mieć wspólnotowy a nie indywidualny charakter i obejmować nie tylko konsumentów, pracowników i przedsiębiorstwa, ale też świat elit politycznych oraz naukowych.

Zygmunt Łukaszczyk, szef KHW pół-żartem wspomniał o "konieczności dogłębnych rekolekcji".

Naukowcy też zgrzeszyli
- Nawrócenie oznacza dla naukowca podążanie za wartościami. Jakimi? Podstawową jest dążenie do prawdy. Ta wartość jest zatracana. Są sytuacje, gdy osoby o poglądach odmiennych od ugruntowanych przez konsensus w sprawie globalnego ocieplenia, spotykają się z ostracyzmem środowiska naukowego, jeśli odważą się na własne zdanie. Zdarzyło się to uznanym postaciom nauki i kultury. Gdy pewien popularny francuski prezenter pogody zapytał w telewizji, czy na pewno dwutlenek węgla ma związek z ociepleniem klimatu, został zwolniony z pracy... - mówił prof. Jan Holeksa, botanik z Zakładu Ekologii Roślin i Ochrony Środowiska na Wydziale Biologii UAM w Poznaniu.

O sumieniu ekologów
- Problemy klimatu tak bardzo zdominowały myślenie o środowisku, że właściwie nie dostrzegamy niczego innego. Zawsze też były pewne dyżurne tematy, wokół których skupiano uwagę: bomba populacyjna, dziura ozonowa a teraz ocieplenie. Nawrócenie powinno polegać na tym, że nie wymyśla się uzasadnień, które byłyby nieuczciwe - Holeksa wspomniał, że skutki decyzji ekologicznych są ogromne dla społeczeństwa. Młodzi ludzie w organizacjach ekologicznych są wartościowi, gdy zwracają uwagę na problemy, których nie dostrzeglibyśmy bez ich aktywności. Niebezpieczna jest jednak ich tendencja do niebrania odpowiedzialności za proponowane rozwiązania.

Biocentryczność lekceważy człowieka
- Spada ona w tym wypadku na górników i mieszkańców. Jeśli z 400 tys. pozostało 100 tys. zatrudnionych w kopalniach, to znaczy, że 300 tys. rodzin musiało zmienić swój sposób funkcjonowania! To bardzo poważne zmiany, z którymi nie liczy się zbyt biocentryczne nastawienie ekologów - mówił prof. Holeksa, powołując się na własne doświadczenia z działalności w jednej z radykalnych organizacji ekologicznych przed laty.

Pustosłowne deklaracje
- Widziałem w życiu bardzo wiele rodzajów górnictw w państwach rozwiniętych i biedniejszych. Wszędzie występowały deklaracje, że dbamy o środowisko. Na szczycie w Pekinie w zeszłym roku nawet przestano używać określenia "górnictwo węglowe", zastępując je zwrotem "green mining". Widziałem natomiast w tym kraju koszmarne zniszczenia środowiska - opisywał prof. Józef Dubiński.

Śląsk się nawróci?
- Myślę, że poprawia się sytuacja na styku przemysł środowisko w Polsce po 1990 r., gdy społeczeństwo zmusza producentów do większej dbałości o warunki produkcji. Przykładem jest np. rekultywacja wokół kopalń węgla brunatnego. Na Śląsku szkody mają ogromny zasięg również dlatego, że np. osiedla mieszkaniowe budowano na filarach ochronnych, które potem naruszano i zniszczenia były wtedy nieuniknione. Żywię pewien optymizm, że program dla Śląska przywróci wartość zniszczonej ziemi a nawrócenie ekologiczne nie będzie tylko frazesem - mówił prof. Józef Dubiński.

O pułapkach nawrócenia
- Zastanówmy się nad zrównoważonym rozwojem, jego szansach i możliwościach. Trudno mówić o nawróceniu ekologicznym, gdy nie będą spełnione warunki ekonomiczne, jeżeli nie będzie zaangażowania społecznego, jeżeli przedsiębiorstwa nie będą zarządzane we właściwy sposób. Kładąc akcent wyłącznie na nawrócenie ekologiczne, dopuścimy do zjawisk, które potępiamy. Chodzi bowiem o równowagę - zauważył prof. Marian Turek.

- Nawrócenie może stać się pułapką, gdyby stało się tylko pustą ideą - przyznał redaktor Sylwester Strzałkowski. Pytał o znaczenie głosu Kościoła, który wypowiada się instytucjonalnie lub ewangelizuje na wiele sposobów.

Franciszek uczy umiaru
Zygmunt Łukaszczyk sięgnął na zakończenie do myśli św. Franciszka z Asyżu i zacytował jego nakaz troski o człowieka i całe stworzenie oraz inne wskazanie świętego: "Używaj rzeczy z umiarem, gdyż rozrzutność nie ma przyszłości".

W galerii: dyskusja panelowa na zakończenie sympozjum "Carbo et terra. Laudate Dominum" na Wydziałe Teologicznym UŚ, środa 9 grudnia 2015 r. godz. 15, Katowice, ul. Jordana 18 (zdjęcia Witold Gałązka - Trybuna Górnicza, portal górniczy nettg.pl)

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.