Gdy pada hasło "turystyka górnicza", pierwsze skojarzenie przywodzi na myśli Kopalnię Soli w Wieliczce. I słusznie, bo ten właśnie obiekt zajmuje bezdyskusyjnie pierwsze miejsce na liście najchętniej odwiedzanych podziemnych muzeów w naszym kraju. Nie oznacza to jednak, że poza Wieliczką nie mamy nic do zaoferowania turystom głodnym górniczych wrażeń. Jest wręcz przeciwnie.
W ubiegłym roku Wieliczkę odwiedziło 1 290 288 osób, z czego 648 430 stanowili goście z zagranicy! W tym roku milionowego turystę kopalnia przyjęła już 11 września, wiele więc wskazuje, że ubiegłoroczny rekord przejdzie w najbliższym czasie do historii. Warto dodać, że Wieliczkę odwiedziło ponad dwa razy więcej turystów niż np. Zamek Królewski w Warszawie czy Muzeum Powstania Warszawskiego.
Te fakty nie powinny zaskakiwać, bo kopalnia znajduję się przecież na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. W tym zestawieniu towarzyszy jej, od ponad dwóch lat, Kopalnia Soli w Bochni, która rocznie przyjmuje ok. 150 tys. turystów. Podziemną ofertą turystyczną może także pochwalić się Kopalnia Soli Kłodawa. Ciekawe jest to, że jest to wciąż czynny zakład górniczy, a do rejestru zabytków w 2007 r. została wpisana najstarsza cześć kopalni.
Sztolnie, uran i pragórnicy
Naturalne jest to, że najwięcej górniczych obiektów do zwiedzania jest w województwie śląskim. Sztandarowym przykładem jest tutaj oczywiście Zabrze, w którym funkcjonuje Muzeum Górnictwa Węglowego. Łączy ono w sobie kopalnię Guido oraz Sztolnię Królowa Luiza, w której na razie działa tylko cześć naziemna. W ubiegłym roku MGW odwiedziło prawie 140 tys. osób. Idąc węglowym szlakiem nie można zapomnieć o Kopalni Ćwiczebnej Muzeum Miejskiego Sztygarka w Dąbrowie Górniczej, w której do 1994 r. były prowadzone zajęcia praktyczne uczniów szkół górniczych.
Województwo śląskie to jednak nie tylko obiekty związane z górnictwem węglowym. Tu zdecydowanie na pierwszy plan wysuwają się Tarnowskie Góry, w których można zobaczyć Zabytkową Kopalnię Srebra oraz Sztolnię Czarnego Pstrąga. Ma ona najdłuższą w Polsce podziemną trasę turystyczną (600 m), którą pokonuje się łodziami. Podziemną ekspozycję oferują także Muzeum Górnictwa Rud Żelaza w Częstochowie. Korytarze wydrążone w Parku Stanisława Staszica stanowią model najbardziej charakterystycznych wyrobisk dla tego rodzaju górnictwa.
Z rudą żelaza pierwotnie były także związane Kowary (woj. dolnośląskie), gdzie w średniowieczu zaczęła się eksploatacja tego surowca. Jednak prawdziwą sławę temu rejonowi przyniosło wydobycie rud uranu. Z zasobów tych w czasie II wojny światowej korzystali Niemcy, a potem Związek Radziecki. Prace wydobywcze zakończono tam w 1973 r., a 27 lat później otworzono tam podziemną trasę turystyczną o długości 1200 m.
Mówiąc o podziemnej turystyce górniczej w naszym kraju nie można zapomnieć o pierwszych górnikach na ziemiach polskich, którzy już w epoce neolitu wydobywali krzemień w Krzemionkach. Trasa podziemna liczy tam prawie 500 m długości i w najgłębszym miejscu osiąga 11,5 m. Umożliwia obejrzenie zarówno świetnie zachowanych wyrobisk pradziejowych kopalń krzemienia pasiastego, jak i zapoznanie się z geologią regionu. Podziemna trasa turystyczna w Krzemionkach jako jedyna na świecie udostępnia korytarze wydrążone przez praprzodków górników szerszej publiczności.
Najstarsza na świecie
Turystyka górnicza to oczywiście nie tylko podziemne zwiedzanie. Przykładem może być tutaj choćby Centrum Nauki i Sztuki Stara Kopalnia, które powstało w Wałbrzychu. Mieści się ono w obiektach dawnej kopalni węgla kamiennego Julia, w której wydobycie, w związku z restrukturyzacją przemysłu, zakończono w 1996 r. Tu także mamy szansę choć przez chwilę pobyć pod ziemią, ale nie na taką skalę, jak w wyżej przedstawionych obiektach. Mówiąc o turystyce związanej z przemysłem wydobywczym nie można zapomnieć o Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce, gdzie funkcjonuje najstarsza na świecie i nadal działającą kopalnia ropy naftowej.
Bez biletu
Turystyka górnicza to nie tylko muzea i skanseny. Aby zobaczyć miejsce związane z przemysłem wydobywczym można także odwiedzić osiedla Giszowiec i Nikszowiec w Katowicach, które są koloniami górniczymi zbudowanymi odpowiednio w latach 1906-10 i 1908-15. Jeszcze starszy rodowód ma kolonia Ficinus w Rudzie Śląskiej, która powstała w 1867 r. Zamieszkiwali ją pracownicy kopalni Gottessegen (obecnie kopalnia Pokój). Na swoim szlaku można także umieścić obiekty, które były ośrodkami przemysłowymi, ale dzięki rewitalizacji zmieniły swoją rolę i obecnie są idealnym połączeniem tradycji i nowoczesności.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
