Związkowcy na (firmowym) utrzymaniu

Co rusz przez media przelewają się informacje o tym, ile przedsiębiorstwa (głównie tzw. państwowe) wydają na utrzymanie (w domyśle) darmozjadów. Od siedmiu lat Polską rządzą PO i PSL. I w tym czasie jakoś te partie nie zabrały się za nowelizację ustawy o związkach zawodowych, ustawy, która powstała w 1991 r.!

Należy być obiektywnym, gdy w grę wchodzą pieniądze, tym bardziej gdy idzie o kasę o rodowodzie publicznym. Skoro ktoś na coś daje, to dlaczego to czyni i czy musi to czynić? Gazeta Prawna w numerze z 2 lutego i w materiale "Strajki na bogato. Związkowcy to krezusi" poświęca sporo uwagi temu, ile to łoży się na związki zawodowe.

"Ponad 40 mln zł rocznie pochłania funkcjonowanie związków zawodowych w trzech największych, kontrolowanych przez Skarb Państwa firmach górniczych (...). W czeskiej firmie OKD, jedynej u naszych południowych sąsiadów spółce wydobywającej węgiel kamienny, której roczna produkcja wynosi ponad 9 mln ton (tyle co w Bogdance czy KHW i nieznacznie mniej niż w JSW), działają tylko trzy związki. - Na ich utrzymanie przeznaczamy rocznie kilka milionów koron - mówi DGP Marek Síbrt, rzecznik prasowy OKD. W przeliczeniu na naszą walutę to nie więcej niż 1,5 mln zł" - donosi nieco pokrętnie Gazeta Prawna.

Dlaczego nieco pokrętnie?
Takie informacje mogą wywrzeć na niezorientowanym odbiorcy wrażenie, że związkowcy tylko w kopalniach węgla kamiennego są na utrzymaniu państwa i strajkują. Nie byłoby pokrętnie, gdyby Gazeta Prawna podała, że jeszcze większe miliony idą na związki w KGHM Polska Miedź, że o koncernach energetyczno-paliwowych nie wspomnę.

Bardziej na finansowanie związków zawodowych utyskują media niż politycy. Ba, nawet menedżment górniczy nie widzi apokalipsy w tym, że związki w określonych przypadkach mają prawo do ustawowego wsparcia finansowego. We wspomnianym materiale Gazety Prawnej (i po wielokroć na łamach Trybuny Górniczej) Jarosław Zagórowski, prezes JSW, przyznaje, że "koszty utrzymania tych organizacji to nie jest zasadniczy problem spółek węglowych. Problemem jest to, że zgodnie z polskim prawem związki są w stanie blokować wszelkie zmiany w przedsiębiorstwie. A w kapitalizmie firmy, które nie są w stanie dostosować się do zmieniającej się rzeczywistości, po prostu znikają z rynku". Jeśli prawo jest złe, to trzeba je zmienić.

Związki blokują zmiany w JSW, co widać. A z drugiej strony, co było widać, poprawiają projekt rządowej reformy Kompanii Węglowej, co poprzez akceptację porozumienia akceptuje premier. Ciekawe, kto ma rację?

Każdy może być związkowcem
Członkostwo w związkach zawodowych deklaruje sześciu na stu Polaków (6 proc.), czyli około jednej ósmej pracowników najemnych (12 proc.) - wynika z sondażu Centrum Badań Opinii Publicznej przeprowadzonego latem 2014 r. Większość z nich należy do związków wchodzących w skład Solidarności, OPZZ lub mniej znanego FZZ (Forum Związków Zawodowych). Dwie ostatnie struktury mają charakter federacyjny, więc tworzą je dziesiątki związków branżowych. W górnictwie: od ZZG w Polsce, przez PZZ Kadrę, po Krajowy Związek Zawodowy Pracowników Dołowych. Skąd więc w spółkach węglowych dziesiątki, jeśli nie setki - jak podają media - związków zawodowych?
Pod setkę, co wynika ze wspomnianej ustawy o związkach zawodowych, to jest komisji zakładowych, bo organizacji związkowych jest "tylko" kilkanaście.

Ustawa związkowa daje prawo każdemu do założenia związku zawodowego, jeśli tylko zbierze co najmniej 10 osób, stworzy statut, wybierze przewodniczącego i zgłosi organizację do Krajowego Rejestru Sądowego. Działacze takich maleńkich związków etatowymi związkowcami na koszt podatnika (lub właściciela - gdy w grę wchodzą przedsiębiorstwa z większościowym kapitałem prywatnym) nie będą. Bo żeby załapać się na etat, trzeba mieć za sobą masy...

Gdy w zakładzie pracuje 150-500 członków danego związku, to dostaje on etat na koszt firmy. Gdy związek zrzesza ponad 500 członków, to należą się dwa, a gdy ponad 1000 - to trzy etaty. Powyżej 2 tys. należą się cztery etaty, a kolejny za każdy rozpoczęty nowy tysiąc członków. Jeżeli liczba pracowników jest mniejsza niż 150, to oddelegowanemu związkowcowi należy się częściowe zwolnienie z obowiązku pracy. Ponadto funkcyjny związkowiec podlega ochronie prawnej. Poza paroma wyjątkami nie można go zwolnić z pracy w czasie kadencji. A wtedy, gdy jedna strona uważa, że związkowca można zwolnić, i czyni to, to druga staje w obronie i mamy sytuację jak w JSW, gdzie prezes Zagórowski dał wypowiedzenia 10 przewodniczącym różnych związków.

Media ogólnopolskie podkreślają, że w górnictwie do związków należy ponad 100 proc. zatrudnionych. Wyjaśniają, że jest tak, bo można być i w 10 związkach, jeśli się tylko płaci składki. Zapominają dodać, że emeryci mają prawo przynależności oraz wstępowania do związków zawodowych. I w górnictwie korzystają z tego prawa.

Co nie jest zakazane
Generalnie zbyt często (w mym odczuciu) w Polsce narzeka się na stan rzeczy, będący w mniejszym lub większym stopniu rezultatem określonego prawa, i go się nie zmienia. Zapomina się, że co nie jest zakazane, jest dozwolone.

I jeśli prezes X może zarabiać miesięcznie po pół miliona, w jego firmie może być pół tysiąca związkowców na etatach opłacanych przez nią, a jedno i drugie jest zgodne z prawem, to jak się komuś nie podoba, niech zmieni podstawy prawne takiej rzeczywistości. Od tego są wybierani i opłacani z publicznych pieniędzy parlamentarzyści, by czynić prawo lepszym i dostosowanym do oczekiwań większości i dla jej dobra stanowionym. I nie zapominajmy, że w ustawie budżetowej na 2014 r. na finansowanie partii politycznych zarezerwowano kwotę
54,6 mln zł.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.