Historia sporów w JSW

W portalu górniczym nettg.pl na biężąco informujemy o sytuacji w Jastrzębskiej Spółce Węglowej, w której w środę (28 stycznia) rozpoczął się strajk. Na przestrzeni ostatnich lat w JSW miało miejsce wiele napięć na linii zarząd-związki zawodowe. Poniżej przypominamy kilka z nich.

Budryk
Strajk w tym zakładzie trwał od 17 grudnia 2007 r. do 31 stycznia 2008 r. i zakończył się podpisaniem porozumienia w sprawie podwyżek. Akcja wybuchła na chwilę przed wejściem kopalni Budryk w skład Jastrzębskiej Spółki Węglowej. Jednym z postulatów było wyrównanie poziomu płac do tych obowiązujących w innych kopalniach spółki. Protest przybierał różne formy: okupowano powierzchnie zakładu oraz biurowiec zarządu kopalni, protestowano pod ziemią oraz zdecydowano się na głodówkę (na powierzchni i pod ziemią). Po zakończeniu protestu JSW, do której należy kopalnia, zwolniła z pracy 13 pracowników, którym zarzuciła łamanie przepisów i regulaminów. 21 stycznia 2014 r. sąd w Mikołowie wydal wyrok w sprawie strajku. Strajk został uznany za legalny, ale sposób jego prowadzenia nie był zgodny z normami wynikającymi z ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Zastrzeżenia wzbudził jednak sposób prowadzenia strajku. Sąd uznał, że strajk, nawet legalny, nie może generować sytuacji, w której strona związkowa utrudnia legalne działania pracodawcy. Oskarżonych w sprawie było 14 osób. Sąd uznał winę trzech liderów związkowych.

Podwyżki
Rok 2008 przyniósł spór zbiorowy, którego przedmiotem były sprawy płacowe. Związkowcy domagali się minimum 17 proc. podwyżek. Spółka zadeklarowała natomiast, że jest gotowa przeznaczyć 60 mln zł na premie, których wysokość byłaby uzależniona od wydajności. W tym przypadku także pojawiło się widmo strajku. 15 września został zawiązany Komitet Protestacyjno-Strajkowy. Ostatecznie tydzień później po wielogodzinnych rozmowach podpisano porozumienie. Ustalono, że stawki płac zasadniczych w zakładach JSW wzrosną o 5 proc., przy czym faktyczny wskaźnik wzrostu płac w 2008 r. wyniesie w skali całej spółki 13,4 proc. Dodatkowe 0,15 procent zostanie przeznaczone na standaryzację płac w kopalni Budryk, a kolejne 0,45 procent - zgodnie z nakazem Państwowej Inspekcji Pracy - na wypłatę wynagrodzenia za nadgodziny wypracowane przez pracowników spółki w latach 2003 - 2007.

Zarząd JSW zadeklarował też że wystąpi do właściciela o uwzględnienie w podziale zysku za 2008 rok nagrody dla załogi. Porozumienie zakończyło wszystkie spory zbiorowe wszczęte przez stronę społeczną w zakresie polityki płacowej w 2008 r.

Tuż przed debiutem
10 marca 2011 r. minister skarbu Aleksander Grad zapowiedział, że JSW w czerwcu trafi na giełdę. W dn. 7-8 kwietnia związki zawodowe zorganizowały referendum, w którym załoga opowiedziała się za strajkiem i przeciw upublicznieniu spółki. 18 kwietnia w spółce miał miejsce dobowy strajk. 26 kwietnia w spółce zaczęły się negocjacje pomiędzy zarządem i związkowcami. W sumie rozmowy, które odbywały się na forum Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego, zakończyły się 10 czerwca podpisaniem porozumienia. Zapisano w nim m.in.: 10-letnie gwarancje zatrudnienia dla pracowników JSW, które zaczną obowiązywać po debiucie na giełdzie, 5,5 proc. podwyżkę płacy zasadniczej dla każdego pracownika, przekazanie na rzecz załogi 30 mln zł brutto w ramach nagrody w związku z dobrymi wynikami osiągniętym przez JSW w 2010 r., utrzymanie władztwa korporacyjnego przez Skarb Państwa zgodnie z zapisami statutu JSW.

Ostatecznie JSW zadebiutowała na warszawskim parkiecie 6 lipca 2011 r.

Podwyżki i nowe umowy
Kilka miesięcy po debiucie w spółce zrodził się nowy konflikt. 28 lutego zarząd spółki poinformował związkowców, że nie zrealizuje postulatu 7 proc. podwyżek płac zasadniczych. Związkowcy dzień później wszczęli spory zbiorowe. Pierwszy w sprawie podwyżek, a drugi w temacie wprowadzenia nowych umów dla nowozatrudnianych pracowników. Należy przypomnieć, że 16 lutego związki zawodowe z JSW skierowały do Państwowej Inspekcji Pracy skargę, której przedmiotem są przygotowane przez pracodawcę wzory umów. W ich ocenie była to próba pozbawienia nowych pracowników przywilejów, zawartych w tzw. Karcie Górnika, która reguluje branżowe uprawnienia, m.in. prawo do nagrody barbórkowej czy 14. pensji.

Do zarzutów tych odnieśli się włodarze spółki.

"Zarząd spółki nie może się zgodzić na podwyższenie wynagrodzeń w wysokości zaproponowanej przez związki zawodowe, gdyż w planie techniczno-ekonomicznym na 2012 rok przyjął, że wzrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia będzie wynosił maksymalnie 2,8 proc., a więc na poziomie wskaźnika inflacji przyjętej przez rząd do ustawy budżetowej" - przekazano w temacie podwyżek.

Wyjaśniono także sprawę dotyczącą nowych umów. Podkreślono, że JSW nie odbiera przywilejów pracownikom.

"Mimo że w nowych umowach o pracę nie ma bezpośredniego odniesienia do nazwy Karta Górnika, to podstawowy zawarty w niej przywilej - prawo do dodatku za staż pracy, czyli specjalnego wynagrodzenia z Karty Górnika - został utrzymany". Dodano, że pracownicy zachowają prawo do Barbórki i czternastki , jak również do deputatu węglowego w okresie zatrudnienia na zasadach obowiązujących w Spółce (ekwiwalent będzie wypłacany co miesiąc). Zniknąć ma świadczenie z tytułu jubileuszu. Dodatkowo nowi pracownicy będą mieli możliwość otrzymania premii motywacyjnej.

Spory zbiorowe zakończyły się bez rozstrzygnięcia. 14 czerwca na wszystkich zmianach, we wszystkich zakładach Jastrzębskiej Spółki Węglowej odbyły się masówki informacyjne zorganizowane przez związki zawodowe, a 20 i 21 czerwca odbyło się referendum strajkowe. Strajk odbył się 6 lipca, a więc w rocznicę giełdowego debiutu. Były to dwugodzinne akcje, które zostały przeprowadzone na każdej zmianie. Po strajku zarząd i związkowcy zasiedli do rozmów. Ostatecznie po długich negocjacjach 8 listopada podpisano porozumienie. W międzyczasie w spółce 19 października odbył się 24-godzinny strajk ostrzegawczy. Jeszcze na początku listopadzie związkowcy zapowiadali akcję dwudniową.

We wspomnianym porozumieniu w zakresie płac zapisano wzrost wynagrodzenia od listopada o 3,4 proc. Ponadto ustalono, że za okres od stycznia do października pracownicy JSW dostaną premię. W kwestii umów dla nowo zatrudnionych pracowników strony ustaliły, że pracownicy z nowymi umowami po przepracowaniu 6 miesięcy będą otrzymywać umowy na czas nieokreślony (dotychczas po półrocznej pracy pracownik otrzymywał umowę na 18 miesięcy - red.). Ponadto pracowników z nowymi umowami będą obowiązywać takie same zasady pracy w soboty, niedziele i święta. Będą oni mogli także ubiegać się o barbórkę i czternastkę ale po przepracowaniu 6 miesięcy. Wysokość barbórki i czternastki będzie wyliczana proporcjonalnie do przepracowanych w spółce miesięcy w danym roku. System wyliczania dodatkowych wynagrodzeń będzie taki sam dla pracowników ze "starymi" i "nowymi" umowami. W porozumieniu zapisano także przywrócenie Karty Górnika oraz dodatku za szkodliwe warunki pracy.

Odwołać zarząd
Pod koniec października 2014 r. związkowcy z JSW postanowili przeprowadzić referendum ws. odwołania zarządu. Włodarze spółki podkreślili, że jest ono niezgodne z prawem, bo związki zawodowe mogą przeprowadzać referendum tylko w przypadku strajku. Związkowcy 2 listopada skierowali list do premier Kopacz, w którym przedstawili swoje spostrzeżenia na temat sytuacji spółki. Pięć dni później list do załogi wystosował prezes Jarosław Zagórowski.

"Tym razem sytuacja jest bardzo poważna! Wszelkie decyzje jakie będą podejmowane służyć będą zachowaniu miejsc pracy. Wymaga to jednak działań zdecydowanych i przemyślanych, a przede wszystkim waszego zrozumienia" - pisał prezes.

Na 22 grudnia zarząd zaprosił związki zawodowe na spotkanie, podczas którego przedstawi plan działań na 2015 r. pozwalających na utrzymanie płynności Spółki. Po nim związkowcy wydali oświadczenie, w którym napisali m.in.: "Kierując się odpowiedzialnością za firmę i zatrudnionych w niej pracowników stwierdzamy, że jesteśmy gotowi do prowadzenia rzeczowych i konstruktywnych rozmów zmierzających do całościowych rozwiązań w celu poprawy obecnej sytuacji w JSW SA".

8 stycznia 2015 r. zarząd JSW po raz kolejny spotkał się z przedstawicielami związków zawodowych działających w spółce. Zarząd przygotował na rozmowy szereg rozwiązań, które miałyby poprawić płynność firmy i obniżyć koszty pracy. Strona społeczna odmówiła podjęcia rozmów. Kolejne zaproszenie zostało wystosowane na 12 stycznia.

21 stycznia włodarze spółki zakomunikowali:

"Zarząd Jastrzębskiej Spółki Węglowej SA informuje, iż kierując się dobrem Spółki oraz w celu utrzymania miejsc pracy dla załogi liczącej 26 tysięcy osób, a także działając zgodnie z polityką Rządu RP dotyczącej górnictwa - podjął decyzję o wypowiedzeniu trzech porozumień zbiorowych z dnia 28 lutego 2011 r. (dot. deputatu węglowego), 5 maja 2011 r. (zawartego przed debiutem giełdowym JSW) oraz 8 listopada 2012 r. (dot. wzrostu stawek płac) z zastrzeżeniem, że w przypadku porozumienia z 5 maja 2011 r. wypowiedzenie jest częściowe i zachowuje gwarancje zatrudnienia dla pracowników.

Zarząd JSW nie przewiduje zarówno zwolnień, jak i likwidacji któregokolwiek z zakładów JSW. Niezagrożona jest również wypłata miesięcznych wynagrodzeń.

Decyzja ta, choć niełatwa, była nieunikniona. Począwszy od lipca 2013 roku, związki zawodowe odmawiały podjęcia rozmów dotyczących propozycji oszczędnościowych mających na celu ratowanie Spółki oraz tysięcy miejsc pracy. Utożsamianie się z sytuacją Kompanii Węglowej, ale nie podejmowanie rozmów z własnym pracodawcą w celu ochrony miejsc pracy w Jastrzębskiej Spółce Węglowej, jest niezrozumiałe. Osobisty stosunek do zarządu spółki nie powinien być przeszkodą w poszukiwaniu wspólnych rozwiązań służącym interesom załogi. To ustawowy i statutowy obowiązek zarówno organów zarządzających, jak i strony społecznej."

Związki wydał oświadczenie w tej sprawie. 23 stycznia odbyły się masówki, a w dn. 26-27 stycznia przeprowadzono referendum strajkowe, w czasie którego zadecydowano o rozpoczęciu akcji. 27 stycznia zarząd spółki zadecydował o zwolnieniu związkowców z kopalni Budryk.

- Powodem wypowiedzenia ma być zorganizowanie nielegalnego strajku pod ziemią w dniach 14, 15 i 16 stycznia 2015 r., w czasie trwania akcji strajkowych w Kompanii Węglowej - poinformowała Katarzyna Jabłońska-Bajer, rzecznik prasowy spółki.

28 stycznia w kopalniach JSW zaczął się strajk...

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.