Górnicza Kalwiaria, Golgota Górników a może Górniczy Park Pamięci - jedną z tych nazw nosić będzie miejsce namysłu, kultu, ale też rekreacji dla mieszkańców i turystów, które staraniem władz archidiecezji katowickiej, Katowickiego Holdingu Węglowego i miasta Katowice powstanie w dzielnicy Murcki, na kilkuhektarowym wzniesieniu hałdy Maria, nieopodal dwupasmówki do Bielska-Białej.
Ideę upamiętnienia górników, którzy oddali w kopalniach swoje życie - w wypadkach, katastrofach, ale też podczas przymusowej, niewolniczej pracy - zapoczątkował przed zeszłoroczną Barbórką metropolita katowicki abp Wiktor Skworc. Po raz pierwszy metropolita powiedział o swej wizji w homilii na jubileusz KHW, a powtórzył propozycję w stołecznej Archikatedrze św. Jana podczas Barbórki 2013 r., w obecności prezydenta RP.
W środę (2 kwietnia) w siedzibie KHW przy ul. Damrota w Katowicach, w obecności wojewody śląskiego Piotra Litwy, górników KHW i przedstawicieli władz samorządowych oraz ludzi nauki, Stanisław Tryba i Adrian Brol z biura zarządu KHW zaprezentowali tzw. projekt techniczny przedsięwzięcia.
Park, którego wyposażenie (m.in. stacje Drogi Krzyżowej) oraz małą architekturę dla odwiedzających zaprojektują profesorowie i studenci katowickiej Akademii Sztuk Pięknych, powstanie na wzniesieniu hałdy Maria w Murckach. Abp Skworc podkreślał uniwersalność walorów przyszłego parku: - Służył będzie swym pięknem mieszkańcom, modlącym się pielgrzymom, ale też turystom - mówił metropolita katowicki. Wszelką pomoc i współdziałanie samorządu Katowic w trakcie budowy zadeklarował prezydent Piotr Uszok, który pochwalił lokalizację przyszłego parku pamięci: - Hałda Maria to świetna platforma widokowa, z której roztacza się widok na miasto i krajobraz jego okolic - mówił prezydent Uszok.
Górnicy KHW zadbają też o muzealno-historyczny wymiar przyszłej kalwarii, na której upamiętnione zostaną dziesiątki tysięcy wypędzonych z Górnego Śląska w 1945 r. przez Armię Czerwoną do pracy niewolniczej w kopalniach i fabrykach Donbasu i Syberii w ZSRR. W prelekcji o tragicznych górniczych wątkach historii Stanisław Tryba przypomniał też, że przez ok. 10 lat po II wojnie światowej przy każdej górnośląskiej kopalni węgla istniały obozy pracy przymusowej dla jeńców wojennych i cywilnych. Najpierw pod ziemią wykorzystywali ich katorżniczo naziści. Później w tych samych miejscach pracę niewolniczą w kopalniach wykorzystywał sowiecki i polski komunistyczny aparat przymusu.
- Pamięć jest ulotna, bo pamięć się zaciera. Więc warto ją wspomagać właśnie w taki sposób - ocenił I wicewojewoda katowicki Andrzej Pilot, zwracając uwagę, że w miejscu, gdzie wznosi się hałda Maria, węgiel wydobywany jest już od XVII w. - Tamte dzielnice pamiętają tworzenie przemysłu w czasach, kiedy o Katowicach jako mieście nikt jeszcze nawet nie myślał - mówił wicewojewoda.
Harmonogram przedsięwzięcia przewiduje powołanie komitetu honorowego i wykonawczego, po czym spółki górnicze, firmy i instytucje uczestniczące w realizacji parku pamięci uzgodniłyby zasady współpracy. Następnie opracowano by kilka wariantów kocepcji architektonicznej i artystycznej, ustalono by też zasady finansowania. Na koniec twórcy chcieliby nawiązać współpracę z muzeami górniczymi i firmami, które świadczą usługi kulturalne, turystyczne i gastronomiczne w dawnych obiektach górniczych, by włączyć przyszłe miejsce pamięci górniczej do kalendarza imprez górnośląskich.
Największe katastrofy górnicze, które miały miejsce na ziemiach polskich
(źródło - opracowanie Stanisława Tryby, Adriana Brola, KHW):
1565 r., pole górnicze Złoty Osioł w Złotym Stoku, zginęło 59 górników;
1880 r., KWK Renard (inne źródła Ludmiła) w Sosnowcu - 200 osób zalanych przez wypływ kurzawki;
1885 r., kopalnia Betina - zginęło 58 górników;
1896 r., KWK Kleofas w Katowicach - 110 (inne źródła 104) osób zatrutych gazami;
1922 r., KWK Siersza (wtedy Artur) w Sierszy - 28 osób ginie zalanych wodą z powierzchni, z potoku Kozibród;
1923 r., KWK Rozbark (wtedy Heinitz) w Bytomiu - 145 osób zatrutych gazami;
1923 r., KWK Reden w Dąbrowie Górniczej - 38 (inne źródła 39) górników ginie w wyniku pożaru;
1930 r., KWK Wenceslaus (Wacław) w Miłkowie (Amsdorf) - 151 górników zginęło w wyniku wyrzutu CO2 ;
1941 r., Nowa Ruda - 180 (inne źródła 187) górników, w tym 2 jeńców brytyjskich, zginęło w wyniku wyrzutu CO2;
1946 r., KWK Boże Dary w Katowicach - 7 osób zginęło wskutek zawalenia się skał;
1947 r., KWK Niwka-Modrzejów - 25 osób zginęło w wyniku samozapłonu węgla;
1948 r., KWK Wieczorek - 12 osób zginęło w wyniku pożaru;
1951 r., KWK Mysłowice - 7 osób zginęło w związku z wybuchem metanu;
1950 r., KWK Jankowice w Rybniku - 29 górników ginie w wyniku wybuchu metanu;
1954 r., KWK Dębieńsko w Czerwionce Leszczynach - 21 górników zginęło w trakcie pożaru;
1954 r., KWK Komuna Paryska (Jan Kanty) w Jaworznie - 18 górników ginie w wyniku wdarcia się wody do wyrobisk;
1955 r., KWK Sośnica w Gliwicach - 42 górników ginie w pożarze;
1956 r., KWK Boże Dary - 23 (inne źródła 24) osoby zginęły w wyniku wybuchu gazów pożarowych;
1956 r., KWK Chorzów w Chorzowie - 30 górników ginie w pożarze;
1958 r., KWK Makoszowy, w Zabrzu - 72 górników zginęło w wyniku pożaru;
1961 r., KWK Makoszowy w Zabrzu - 12 górników ginie w pożarze;
1961 r., KWK Zabrze w Zabrzu - 14 górników ginie w wyniku zerwania się klatki w szybie;
1968 r., KWK Niwka-Modrzejów - 5 osób zginęło wskutek wybuchu metanu;
1971 r., KWK Mikulczyce-Rokitnica w Zabrzu - zginęło 18 górników;
1974 r., KWK Silesia w Czechowicach-Dziedzicach - zginęło 32 (34 wg innych źródeł) górników w wyniku wybuchu metanu;
1974 r., KWK Szombierki w Bytomiu - 8 górników zginęło w wyniku tąpnięcia;
1975 r., KWK Mysłowice - 5 osób zginęło w wyniku tąpnięcia;
1976 r., KWK Nowa Ruda w Nowej Rudzie - 17 (inne źródła 19) górników ginie w wyniku wyrzutu gazów i skał;
1979 r., KWK Dymitrow w Bytomiu - 34 (niektóre źródła podają 10 osób zmarłych bezpośrednio na dole) górników, w tym wielu ratowników, zginęło w wyniku wybuchu pyłu węglowego;
1979 r., KWK Silesia w Czechowicach-Dziedzicach - 21 (22 według innych źródeł) górników zginęło w pożarze;
1982 r., KWK Dymitrow (Centrum) w Bytomiu - 18 (17 wg innych źródeł) górników zginęło w wyniku wybuchu pyłu węglowego;
1985 r., KWK Niwka-Modrzejów - 5 osób zginęło w wybuchu metanu;
1985 r., KWK Mysłowice - 18-19 osób zginęło w wyniku wybuchu metanu i pyłu węglowego;
1985 r., KWK Wałbrzych w Wałbrzychu - zginęło 18 (19) górników w wyniku wybuchu metanu;
1987 r., KWK Mysłowice - 17 osób zginęło w wyniku wybuchu metanu i pyłu węglowego;
1990 r., KWK Halemba w Rudzie Śląskiej - 19 górników zginęło w wyniku eksplozji metanu;
1998 r., KWK Niwka-Modrzejów - 6 osób zginęło wskutek uduszenia w wyrobisku pozbawionym tlenu;
2002 r., KWK Jas-Mos w Jastrzębiu Zdroju - 10 górników zginęło w wyniku wybuchu pyłu węglowego;
2006 r., KWK Halemba w Rudzie Śląskiej - zginęło 23 górników;
2009 r., KWK Wujek, Ruch Śląsk - 20 osób zginęło w wyniku zapłonu i wybuchu metanu.
W galerii: wizualizacje "trasy-parku pamięci górniczej" z opracowania KHW autorstwa Stanisława Tryby i Adriana Brola, prezentacja publiczna w środę, 2 kwietnia 2014 r.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
I co kaj ta gologta? Znowu z godania nic ni wyszło! Z drugij strony, czy na wszystkich, górkach, pagórkach trzeba zawsze robić golgoty?
dobry pomysł