W tym roku mija 35 lat od chwili, gdy Kopalnia Soli Wieliczka została wpisana na Listę UNESCO, na której znajdują się obiekty objęte szczególną ochroną ze względu na ich unikatową wartość kulturową bądź przyrodniczą dla ludzkości. Z tego też powodu ten niezwykły zabytek wymaga szczególnej troski, aby mógł służyć kolejnym pokoleniom. Dlatego też najważniejszym zadaniem wielickich górników jest jej zachowanie oraz zapewnienie bezpieczeństwa unikatowym podziemiom, ludziom w nich przebywających oraz miastu na powierzchni.
- W latach 2009-2013 udało się górniczo zabezpieczyć ponad 30 wyrobisk komorowych oraz ponad 8,5 km wyrobisk chodnikowych - wyjaśnia Kajetan d'Obyrn, prezes Kopalni Soli Wieliczka.
- Metodą podsadzki hydraulicznej zasypaliśmy piaskiem 196 komór, zamknęliśmy też praktycznie temat poprzeczni Mina i jej otoczenia - rejon chodnika uszczelniono. W sumie do podziemi wtłoczono w okresie 5 ostatnich lat ponad 12 tys. m3 mieszanin uszczelniających. Likwidując przestrzenie, które nie posiadają wartości zabytkowej, zwiększamy szansę zachowania w jak najlepszym stanie technicznym 218 najcenniejszych wyrobisk, a także chronimy leżące nad kopalnią miasto. Zachowaniu zabytkowych komór i chodników służą też konieczne przebudowy, kotwienie, stawianie obudów, jak również przystosowanie już zabezpieczonych miejsc do nowych funkcji - dodaje d'Obyrn.
Likwidacja zbędnych wyrobisk
Z ponad 200 zabytkowych komór zabezpieczenia wymaga jeszcze połowa. Część zabezpieczonych w ostatnich latach wyrobisk komorowych potrzebowała tylko dokotwienia, np. znajdujące się w obrębie Trasy turystycznej Spalona, Mikołaja Kopernika, Drozdowice III. Inne, np. Margielnik, to wieloletnie inwestycje. W latach 2009-2013 zabezpieczono ponad 100 chodników. Połowę przebudowano w ramach likwidacji niezabytkowego wschodniego rejonu kopalni. Druga połowa to korytarze m.in. na Trasie górniczej oraz chodniki przebudowane dla poprawy bezpieczeństwa oraz wentylacji.
Proces likwidacji zbędnych wyrobisk wymagał zabudowania w ostatnich latach ponad 9700 m rurociągów iniekcyjnych i podsadzkowych. Wywiercono ponad 1600 otworów. Uruchomiony jesienią 2010 przy szybie Kościuszko węzeł iniekcyjny umożliwił wodoszczelną likwidację zbędnych przestrzeni (m.in. końcówki poprzeczni Mina). W mijającym roku rozpoczął się proces likwidacji niezabytkowego IX poziomu kopalni. Na wschodzie kopalni w ciągu najbliższych 3 lat zostanie podsadzonych ok. 300 tys. m3 pustek. Wszystkie prace zabezpieczające zmierzają do osiągnięcia modelu docelowego, czyli takiego kształtu wielickiej kopalni, który umożliwi zachowanie jej zabytkowych rejonów oraz ochronę powierzchni.
Nie bez znaczenia dla nieustannego podnoszenia poziomu bezpieczeństwa w wielickiej kopalni ma zastosowanie nowych technologii, m.in. skanowania laserowego, cyfrowych map numerycznych czy cyfrowego schematu wentylacji. Modernizowane są sieci elektryczne - wyposażono je m.in. w centra UPS oraz nowoczesne urządzenia rozdzielcze. Trasa turystyczna, Uzdrowisko oraz ekspozycja Muzeum Żup Krakowskich to już ponad 4 tys. punktów świetlnych. Na likwidację niezabytkowych pustek poeksploatacyjnych potrzeba jeszcze ok. 2,5 mln m3 piasku.
To zadanie na wiele lat, a tempo jego realizacji w dużej mierze uzależnione jest od dotacji budżetowej. Ostatnie 5 lat przyniosło co prawda znaczny postęp w pozyskiwaniu środków z pozabudżetowych źródeł, jednak to zbyt mało na sfinansowanie wszystkich koniecznych prac zabezpieczających. W roku 2008 realizowane były przy wsparciu środków pozabudżetowych 2 projekty, aktualnie jest ich aż 10 - część nakładów finansowych w tych projektach stanowią środki własne, wypracowane m.in. z turystyki.
Nie tylko pod ziemią
Na powierzchni prowadzony był cykl modernizacji budynków i infrastruktury. Wiele uwagi poświęcono szybom górniczym. Największy zakres prac dotyczył przebudowy oraz udostępnienia XIV-wiecznego szybu Regis. Modernizacja objęła również szyby: św. Kingi i Daniłowicza (otrzymały m.in. nowe maszyny wyciągowe) oraz Górsko i Wilson. Zakończyła się również rewitalizacja terenów po kopalni otworowej w Baryczy. Wypiękniał Park św. Kingi, stając się miejscem spacerów, wypoczynku, powstał plac zabaw. Blask odzyskał budynek dawnego Młyna Solnego - zaadaptowano go na potrzeby lecznicze. Zmodernizowano również warzelnię. W tym roku wyprodukuje ona ok. 12 tys. ton soli warzonej. W rejonie warzelni trwa już budowa tężni solankowej, która powstanie w roku 2014.
Światowej sławy atrakcja
Wielicka kopalnia jest najliczniej odwiedzaną kopalnią na świecie. Od 1978 r. kopalnię odwiedziło 24,7 mln turystów, a liczba gości zagranicznych wędrujących wielickimi podziemiami od tego czasu wzrosła niemalże trzykrotnie. W ostatnim pięcioleciu widoczna była stała tendencja wzrostowa, średnioroczne tempo wzrostu liczby zwiedzających wyniosło w tym okresie 5 proc. Od 2009 roku kopalnia gościła prawie 5,4 miliona gości, w tym 2,8 miliona turystów zagranicznych i milion dzieci i młodzieży z Polski. W 2013 r. przewidywany jest rekord zwiedzających w dotychczasowej historii kopalni: ponad 1,2 mln osób. Do końca listopada br. podziemnymi szlakami wędrowało już 1 155 119 turystów.
W ostatnich latach kopalnia zyskała również status podziemnego uzdrowiska. Rozwojowi oferty leczniczej służy m.in. adaptacja komór Smok i III/232, które dołączą do już zajmowanych przez Uzdrowisko komór Jezioro Wessel i Stajnia Gór Wschodnich. W tej ostatniej organizowane są pobyty nocne. Noc można również spędzić w sąsiadującej z komorą Warszawa komorze Słowackiego.
- Zabytkowe wyrobiska są wartością same w sobie, żyjemy jednak w czasach, gdy sama historia turyście nie wystarcza - by pokazywać ślady przeszłości, musimy je atrakcyjnie udostępnić poprzez nowe trasy, produkty, aranżacje pozwalające na lepszy odbiór i przeżywanie opowiadanych historii - podkreśla prezes d'Obyrn.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
