Po cichym fiasku głośnych poszukiwań gazu łupkowego zaniechano publicznych obietnic, związanych z kolejnymi odkryciami atrakcyjnych surowców na terenie kraju. Chodzi o aktualnie rozpoczęte poszukiwania złóż metali ziem rzadkich w północno-wschodniej Polsce. Szanse na sukces są minimalne, ale są.
Politycy i media poparzone, na głoszonych bez żadnego umiaru prognozach i obietnicach w sprawach gazu łupkowego, w tym wypadku milczą już jak zaklęci. To dobra wiadomość. Nikt i nic nie powinno przeszkadzać w tych poszukiwaniach. Trzeba natomiast czynić wszystko, aby nawet te nikłe szanse zostały jak najlepiej wykorzystane. Sprzyja temu tylko spokój. I na razie tak dzieje się też i w tej sprawie.
Inicjatywa PIG
Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie w bieżącym sezonie letnio-jesiennym rozpoczął prace terenowe, związane z analizą materiałów wiertniczych uzyskanych w rejonie Mława, Ełk, Tajan i Pisz na Mazurach. Obszar ten jest interesujący dla poszukiwań metali ziem rzadkich, które związane są z alkalicznymi intruzjami magmowymi, które występują akurat na tym terenie.
Jak się okazuje, dotychczasowe ich badania były niewystarczające. Podkreśla się, że stopień naukowego opracowania alkalicznych intruzji magmowych był pobieżny. Analizy chemiczne wykonywane były sporadycznie i nie obejmowały wszystkich pierwiastków ziem rzadkich (REE) oraz towarzyszących im pozostałych pierwiastków śladowych. Do tej pory nie zostały przeprowadzone systematyczne skanowania rdzeni wiertniczych pod względem zawartości REE i innych możliwych do oznaczania tą metodą pierwiastków. Kompleksowe badania intruzji alkalicznych mogą mieć implikacje złożowe.
Planowane prace mają charakter nowatorski i obejmują zadania z dziedziny petrografii, geochemii i geologii surowcowej. Zadania zostaną wykonane etapami, przy merytorycznym wsparciu specjalistów z Fińskiej Służby Geologicznej. Czas ich trwania określono na 30 miesięcy.
Uzasadnienie
Głównym celem tych zadań jest ocena zawartości metali ziem rzadkich (REE), do których oprócz lantanowców należą itr i skand, występujące w obrębie kratonu wschodnioeuropejskiego. Metale ziem rzadkich ze względu na ich różnorodność stały się surowcem strategicznym. Wykorzystuje się je na szeroką skalę przy produkcji katalizatorów, ekranów, obiektywów, laserów, szkła, silników do pojazdów elektrycznych i hybrydowych oraz sprzętu medycznego (rtg). Pierwiastki ziem rzadkich nie mają substytutu i charakteryzują się wysokim ryzykiem niedoboru, wynikającym z ograniczonej liczby źródeł.
Obecnie 97 proc. światowych dostaw pochodzi z obszaru Chin (Mongolia Wewnętrzna). Szacuje się, że znajduje się tam 50 proc. światowych zasobów (globalne zasoby 110 mln t). Chińskie złoża REE zlokalizowane są w obrębie brzeżnych partii kratonów prekambryjskich. Podobna sytuacja ma miejsce w obrębie magmowej prowincji półwyspu Kola (złoża Łowroziero i Chibiny). W zbliżonych warunkach w obrębie brzeżnej strefy polskiej części kratonu wschodnioeuropejskiego stwierdzono obecność alkalicznych intruzji magmowych. Mogą być one nośnikami REE.
Bez rewelacji
Rzecznik prasowy PIG Mirosław Rutkowski w wypowiedzi dla portalu Niebywałe Suwałki (29.04) studzi związane z wynikami tych badań ewentualne emocje. Podkreśla, że na mówienie o obecności złóż w tym rejonie kraju jest zbyt wcześnie. - Na razie poszukujemy koncentracji - być może złożowych. Chodzi głównie o metale ziem rzadkich, ale również rudy innych metali. Przestrzega też przed zbytnią euforią. - Najpierw koncentracje trzeba znaleźć, a potem ewentualnie zastanowić się, czy można je wykorzystać gospodarczo.
Często jest to nieopłacalne z powodu kosztów środowiskowych albo zbyt niskich cen surowców. Nigdy jednak nie można przewidzieć, czy i kiedy eksploatacja danej koncentracji stanie się opłacalna - na przykład na skutek wzrostu cen lub rozwoju technologii. Dlatego obowiązkiem służby geologicznej jest dokładne rozpoznanie potencjalnych złóż, nawet jeśli w tej chwili nie ma przesłanek do eksploatacji. Co do badanego obszaru, to nie można spodziewać się dużych rewelacji, ale trzeba to sprawdzić.
Nie zapeszyć
PIG nie bez powodu zastrzega się, że kolejne badania mogą przynieść również wynik negatywny. Poważnym ostrzeżeniem stała się afera gazu łupkowego. Ponad wszelką miarę została ona wykorzystana przez polityków i media do prognozowania szybkich i gigantycznych zysków. Po siedmiu latach nadal brak jest efektów i tak naprawdę nie wiadomo, czy zostaną ustalone przemysłowe zasoby, czyli nadające się do zagospodarowania. Zamieszanie wokół tej sprawy poważnie zaszkodziło prowadzonym badaniom, poszukiwaniom i prognozom, nad którymi pracuje PIG. Chcąc za wszelką cenę uniknąć podobnych wydarzeń, PIG zastrzega się, że nic z tego prawdopodobnie nie będzie. Czy będzie, czy nie będzie, to się okaże. Jednak dziś atmosfera spokoju dla tych badań jest niezwykle potrzebna.
Tym bardziej, że ceny metali ziem rzadkich idą w górę. Wartość jednego ich kilograma dochodzi do tysiąca dolarów. Badane kratony to na ogół obiekty skalne o dużych rozmiarach liczonych w miliardach ton ewentualnych zasobów rudy. Jeden kilogram tych metali na tonę rudy, czyli ich zawartość rzędu 0,1 proc., jest wielce prawdopodobna. Pomnożone przez siebie ceny i tony tych metali w rezultacie dają sumy nieprawdopodobne. Wielokrotnie przewyższają one wszelkie zyski przewidywane z eksploatacji gazu łupkowego. Zapowiadanie jednak tych gigantycznych zysków, rozprawianie o tym i kontrolowanie na każdym kroku postępowania PIG może przynieść pecha. Lepiej więc spokojnie odczekajmy te 30 miesięcy badań bowiem dopiero wtedy dowiemy się czegoś bardziej konkretnego na ten temat.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
