Z udziałem nestora nauk górniczych, twórcy uznanej w świecie teorii wpływów eksploatacji podziemnej na powierzchnię, 94-letniego prof. Stanisława Knothego uroczystym sympozjum w auli Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie uczczono w czwartek (4 lipca) półwiecze polskiej szkoły ochrony terenów górniczych.
Honorowym uczestnikiem spotkania naukowej i górniczej elity był prof. Stanisław Knothe, który pod okiem prof. Witolda Budryka w 1951 r. opublikował przełomową pracę doktorską. Wyznaczył w niej teoretycznie i opisał genialnie prostymi funkcjami sposoby przewidywania ruchów górotworu pod wpływem wydobycia węgla kamiennego, stosowane z powodzeniem do dzisiaj w światowym górnictwie.
Odkrycie miało rewolucyjne znaczenie dla polskiej gospodarki. Po wojnie brakowało kopalniom udostępnionych zasobów węgla, tymczasem teoria prof. prof. Knothego-Budryka pozwoliła eksploatować, bez pustoszenia powierzchni, filary pod miastami i zakładami przemysłowymi. Z dobrym skutkiem wydobyto w ten sposób miliardy ton węgla. Polskie odkrycia wykorzystywane są w kopalniach od Chin po USA. Teoria jest uniwersalna i nie ogranicza się do górnictwa węglowego, ostatnio metody prof. Knothego mają wzięcie do obliczeń osiadania terenu nad tunelami i budowlami podziemnymi.
Spotkanie otworzył prorektor AGH prof. Tomasz Szmuc. W auli prócz naukowców obecni byli m.in. przedstawiciele przemysłu górniczego w Polsce - w tym delegacje dyrektorów Kompanii Węglowej, Jastrzębskiej Spółki Węglowej i Katowickiego Holdingu Węglowego (nierzadko absolwentów krakowskiej uczelni). Za stołem prezydialnym zasiadł m.in. dr Piotr Litwa, prezes Wyższego Urzędu Górniczego w Katowicach. Śląsk w Krakowie reprezentowali też m.in. prof. Marian Dolipski, dziekan Wydziału Górnictwa i Geologii Politechniki Śl., prof. Krzysztof Cybulski, dyrektor Kopalni Doświadczalnej Barbara GiG, Janusz Olszowski, prezes Górniczej Izby Przemysłowo-Handlowej w Katowicach.
Prof. Józef Dubiński, dyrektor naczelny Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach, prezydent Światowego Kongresu Górnictwa zwrócił uwagę, że badania i odkrycia zapoczatkowane w Krakowie na przełomie lat 40.-50. zeszłego wieku zainspirowały pokolenia uczonych. - Polska szkoła prognozowania deformacji terenu pod wpływem eksploatacji górniczej ma obecnie swe "klasy": krakowską, gliwicką w Politechnice Śl. oraz katowicką w GIG - wyliczał prof. Dubiński.
Prof. Andrzej Kowalski z GIG przedstawił w referacie wyniki pomiarów terenowych prowadzonych od lat 90. (m.in. nad polem L kopalni Staszic i w 2002 r. w sosnowieckiej kopalni Kazimierz-Juliusz). - Z zaskoczeniem tym większym, że teorię pisano przed 60 laty, w innych warunkach, gdy postęp dobowy ściany był dziesięciokrotnie wolniejszy niż dzisiaj, stwierdziliśmy, że odkształcenia przewidywane przy uzyciu tzw. funkcji czasu Knothego odpowiadają rzeczywistym skutkom eksploatacji podziemnej. Efekty przemieszczania się frontu ściany wydobywczej już po godzinach udało się zaobserwować na powierzchni - mówił prof. Kowalski.
- Pamiętam, jak wielką satysfakcją było dla mnie uświadomienie niemieckim i amerykańskim kolegom, że wzory, którymi posługują się w profilaktyce szkód górniczych, chwaląc je przy tym za wyjątkową użyteczność praktyczną, napisał już dziesiątki lat temu polski uczony prof. Knothe - mówił prof. Anton Sroka z najstarszej na świecie wyższej uczelni górniczej Bergakademie we Freibergu. Opisał m.in. jak błyskawicznie krzewiła się teoria prof. Knothego dzięki swym walorom (w 1953 r. tłumaczenie niemieckie pracy, 1956 r. - rosyjskie, 1957 r. - węgierskie i angielskie, 1958 r. - chińskie i francuskie). Prof. Sroka, który zetknął się z prof. Knothem podczas studiów w AGH, zapamiętał go jako wykładowcę, który uosabiał najwartościowsze tradycje akademii - nie tylko zamiłowanie do wiedzy, ale też szacunek dla prawdy i wolności oraz wierność zasadom moralnym. Przypomniał, że prof. Knothe nie wahał się głośno bronić studentów, gdy wyrzucano ich z przyczyn politycznych w 1968 r. i później w PRL.
O wykorzystaniu teorii Knothego w rachunku prawdopodobieństwa szkód górniczych mówił prof. Edward Popiołek z AGH, natomiast prof. Jan Białek z Politechniki Śl. w Gliwcach przedstawił referat na temat modeli i obliczeń numerycznych inspirowanych teorią prof. Knothego.
Bohater spotkania prof. Stanisław Knothe podziękował gościom i organizatorom. Podkreślał, że jego teoria opracowana została dla idealnego modelu górotworu przy określonych założeniach (m.in. jednorodność górotworu). - Kwestia bardzo się komplikuje ze zwiększaniem głebokości pokładów i szybkości wydobycia, zwłaszcza gdy istnieją wcześniejsze wpływy innych eksploatacji podziemnych. W takich przypadkach trafne obliczenia wymagają wiedzy, doświadczenia i sporych umiejętności zawodowych - zastrzegał prof. Knothe.
Czwartkowe sympozjum było pierwszą od 1959 r. (gdy teorię Knothego-Budryka opisano na Zachodzie w czasopiśmie Colliery Engineering) próbą publicznej prezentacji polskiej teorii wpływów eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu w tak szerokim zakresie. Intencją prof. Jerzego Kickiego z Fundacji dla AGH, który wraz z Arturem Dyczko przygotował wydarzenie w Krakowie, jest rozpropagowanie polskiej myśli naukowej w światowej branży górniczej. W lutym przyszłego roku, gdy prof. Stanisław Knothe świętować będzie swe 95 urodziny, w Londynie ukaże się angielskojęzyczna publikacja poświęcona odkryciom polskich uczonych a podczas kolejnej edycji Szkoły Eksploatacji Podziemnej o praktycznych zastosowaniach teorii Budryka-Knothego opowiedzą naukowcy z zagranicy.
W kuluarach rozchwytywano dwie książki wydane przez Fundację dla AGH specjalnie z okazji sympozjum: "Silva rerum Profesora Stanisława Knothego" oraz "Witold Budryk - 75-lecie pierwszego doktoratu nauk technicznych w AGH".
W galerii: Sympozjum "Teoria wpływów eksploatacji górniczej na powierzchnie terenu - rola i miejsce w rozwoju nauk górniczych", Aula AGH w Krakowie, 4 lipca 2013 r. (zdjęcia Krystian Krawczyk)
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
