Wzór dziś noszonego galowego munduru górniczego, choć w niektórych elementach nawiązuje do przedwojennych wzorców, to zasadniczo został ustalony po II wojnie światowej.
Mundur górniczy wywodzi się z Niemiec, wprowadzono go w XVIII wieku i gdy dziś patrzy się na ryciny gwarków w galowych uniformach, to bardziej przypominają ówczesnych żołnierzy niż dzisiejszych górników. Podobnie wyglądali górnicy z ziem polskich. U nas przepisy normujące zuniformizowanie górnictwa po raz pierwszy zapodała ustawa o Korpusie Górniczym z 1817 r. Przez sto lat z okładem nie było jednego wzoru munduru dla wszystkich górników. Taki w Polsce pojawił się w 1949 r. wraz z uchwaleniem Karty Górnika. W jej II rozdziale określono rodzaje nagród i odznaczeń oraz wprowadzono tabelę stopni górniczych.
Potrzebę szczególnego wyróżnienia zawodu górniczego i uchwalenia Karty uzasadniano następująco:
"Myliłby się ten, kto by sądził, że Karta Górnicza, ten wielki zbiór górniczych praw i przywilejów, przyszła nagle, przyszła w sposób oderwany i niezwiązany z całym poprzednim okresem, z okresem naszej pracy po wyzwoleniu, a szczególnie z okresem planu trzyletniego [...] Przynosi ona mundury i stopnie górnicze, dlatego, że potrzebne są mundury i stopnie temu wielkiemu zdyscyplinowanemu wojsku, które w trudzie i niebezpieczeństwie ujarzmia przyrodę i wydziera jej bezcenny dla przemysłu - tego przemysłu chleb - polski węgiel."
Ustanowiony wówczas wzór munduru nawiązywał do poprzedników z końca XIX wieku (zdobienia, szamerunki itd.) oraz do dawnej odzieży roboczej, która teraz w galowym uniformie odzwierciedlona została w symbolice. Pióropusz w czako, to nawiązanie do czasów i funkcji użytkowych, gdy był on miotełką służącą do czyszczenia otworów strzałowych. Górnik trzymał ją zatkniętą za taśmę na kapeluszu. Z czasem, przestała być używana, ale pozostała jako ozdoba górniczej czapki. Współczesna kurtka mundurowa wzór 1949 ma krótką pelerynkę. Teraz pełni funkcję ozdobne, dawniej była kapą chroniąc kark górnika przed wodą kapiącą ze stropu. Zakładki na piersiach i rękawach, to też ślady z przeszłości. Drzewiej wtykano za nie lont i krzesiwo.
Ostatecznie galowy mundur "uszyto" 1 kwietnia 1950 r. uchwałą Rady Ministrów "W sprawie zasad przyznawania stopni górniczych i ustalenia wzorów mundurów górniczych w górnictwie węglowym. W ówczesnej prasie pisano (za opracowaniem "Polski mundur górniczy - tradycja i współczesność" autorstwa Wojciecha Preidla i Andrzej J. Wójcika):
"Tym samym górnicy przestali być szarą, zewnętrznie niewyróżniającą się spośród innych armią pracy. Otrzymali własne mundury, zaprezentowane po raz pierwszy ogółowi społeczeństwa w dniu 1 maja br. W pierwszym etapie umundurowania pracowników przemysłu węglowego Centrala Zaopatrzenia Materiałowego PW rozprowadziła w terenie 5000 kompletów mundurów. Dążeniem naczelnych władz górnictwa jest jak najszybsze umundurowanie wszystkich pracowników zatrudnionych w polskim górnictwie węglowym."
Planów powszechnego umundurowania polskiego górnictwa nie udało się zrealizować, nawet na papierze. Nie wiadomo, ilu górników ma w szafach własny mundur. Wiadomo, że, jak ktoś chce go mieć, to albo będzie miał go za darmo (raz na siedem lat), albo za tysiąc złotych - jeśli chce go sobie obstalować u krawca na własny rachunek...
W galerii: przed Barbórką w katowickim zakładzie krawieckim "Gala" Krystiana Brauhoffa (zdjęcia: Andrzej Bęben - nettg.pl).
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
Kto dał Wałęsie mundur i za co??????