Polska, w ramach procesu integracji z Unią Europejską, została zobowiązana do wyznaczenia na swoim terytorium sieci obszarów Natura 2000. Służą one ochronie przyrody. W sumie wyznaczono ponad 61 tys. km kw. terenów, stanowiących prawie 20 proc. lądowego terytorium naszego kraju.
Na terenie województwa śląskiego znajduje się pięć ostoi ptasich oraz 17 obszarów siedliskowych. Łączna powierzchnia obszarów Natura 2000 w województwie śląskim wynosi 1479 km kw., czyli 12 proc. jego powierzchni. To sporo, zwłaszcza z punktu widzenia kopalin, które zalegają na tych trenach.
Pomiędzy przedsiębiorcami a ekologami trwa spór o to, czy wydobywanie węgla kamiennego w rejonach chronionych jest bezpieczne dla żyjących tam gatunków flory i fauny.
- Eksploatacja w obrębie obszarów Natura 2000 faktycznie może prowadzić do sytuacji konfliktowych. Na pewno działalność przemysłu wydobywczego nie podlega automatycznemu wykluczeniu i jest możliwa, zwłaszcza jeśli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym - zwraca uwagę Piotr Wojtacha, dyrektor Departamentu Ochrony Środowiska i Gospodarki Złożem Wyższego Urzędu Górniczego.
Brak platformy prawnej
Tymczasem platforma prawna, w oparciu o którą uzgadnia się zasady prowadzenia eksploatacji węgla pod terenami objętymi programem Natura 2000, nie stwarza nawet możliwości wymiany poglądów pomiędzy ekologami a organami, ustalającymi warunki prowadzenia eksploatacji zasobów węgla. Dla okręgowych urzędów górniczych partnerem do dyskusji byłaby z pewnością Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. Lecz niestety.
- W obowiązujących obecnie przepisach nie przewiduje się udziału RDOŚ w procedurze, związanej z wydawaniem decyzji zatwierdzającej plan ruchu zakładu górniczego. W zasadzie dopiero na etapie tego dokumentu znana jest informacja, które pokłady będą eksploatowane. Plan ruchu zakładu górniczego opiniuje bowiem wójt gminy, burmistrz lub prezydent, a zatwierdza właściwy urząd nadzoru górniczego. Jednak wydając decyzję środowiskową lub postanowienie uzgadniające warunki realizacji przedsięwzięcia na etapie procedury związanej z uzyskaniem koncesji, mamy obowiązek przeanalizowania jego wpływu na wszystkie aspekty środowiska - wyjaśnia Małgorzata Zielonka z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach.
Górnictwo przyrodzie nie zagraża
W tej jednak sytuacji dyskusja dotyczy zagadnień ogólnych, obejmujących całokształt eksploatacji. Tymczasem środowiskowa ocena realizacji działalności górniczej wraz z postanowieniami kompensacyjnymi jest niezwykle istotna. To właśnie w oparciu o nie projektuje się odpowiednie działania w przyszłości, w celu przeciwdziałania skutkom wydobycia.
W RDOŚ przyznają, że największym zagrożeniem dla terenów chronionych, wynikającym z prowadzenia eksploatacji węgla kamiennego, jest ich osiadanie. Jednak dotychczasowa działalność górnicza, prowadzona na terenach chronionych przez kopalnię Brzeszcze lub zakłady należące do Jastrzębskiej Spółki Węglowej, nie doprowadziła do żadnej katastrofy ekologicznej. Tworzące się w wyniku osiadań niecki bezodpływowe mogą wypełniać się wodą, co miało ostatnio miejsce w rejonie Knurowa. Na takie jednak "okazje" czekają zwykle wędkarze, przeciwstawiając się później jakimkolwiek próbom rekultywacji terenu.
Zdaniem nadzoru górniczego warto jeszcze raz zastanowić się nad ochroną złóż kopalin i racjonalną gospodarką nimi, zwłaszcza że tereny chronione i przeznaczone pod budowę infrastruktury drogowej uwięziły na Śląsku ponad 140 mln t węgla, potrzebnego polskiej gospodarce. Mało tego, według ostatnio opublikowanych danych, w obrębie obszarów Natura 2000 znajduje się blisko 700 złóż innych kopalin, głównie wapieni, dolomitów, torfów, margli, a także rud cynku i ołowiu. Obszary Natury 2000 kryją też sporą część jedynego w Polsce złoża arsenu i prawie połowę złóż surowców ogniotrwałych.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
