Państwowy Instytut Geologiczny (PIG) tym razem w roli Państwowej Służby Geologicznej (PSG) na swoich stronach internetowych prezentuje obszerną informację na temat stanu naszych kopalin i ich zasobów. Nowy "Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 grudnia 2011 r." jest opracowaniem zasadniczo różniącym się od pięćdziesięciu siedmiu go poprzedzających.
Po pierwsze w całości poświęcony jest on tylko krajowym relacjom pozostawiając sytuację poszczególnych kopalin na światowym rynku do odrębnego omówienia.
Po drugie znacznie "odchudzono" zestaw informacji rezygnując z wszystkich pobocznych i pokrewnych tematów. Nie będą prezentowane już informacje dotyczące surowców skalnych odpadowych oraz wód podziemnych niebędących kopalinami, ponieważ zakres i sposób zbierania oraz prezentacji tego typu danych nie wynika z przepisów Prawa geologicznego i górniczego, lecz jest uregulowany odrębnymi przepisami.
Po trzecie komentarze do poszczególnych zestawień są merytorycznie powiązane z tym, co się aktualnie dzieje w danej branży geologicznej i górniczej.
Po czwarte publikacja ta ukazuje się cztery miesiące wcześniej niż było to dotychczas przyjęte. Całości obszernego prezentowanego tu materiału nie ma tu potrzeby prezentować, wszak obejmuje ona wiadomości dotyczące 12415 złóż! Ten materiał niech będzie mini przeglądem złóż węgla kamiennego zalegającego w pokładach w trzech zagłębiach węglowych.
Dolnośląskie Zagłębie Węglowe (DZW)
O jego istnieniu młodsze pokolenia dowiaduje się już z historii. W Dolnośląskim Zagłębiu Węglowym eksploatację węgla kamiennego zakończono w 2000 r., kiedy zaniechano wydobycia z kopalni Nowa Ruda (pole Słupiec). Powód: trudne warunki geologiczno-górnicze, powodujące nierentowność wydobycia.
Zasoby odpowiadające parametrom zasobów bilansowych, a występujące w obszarach złóż zaniechanych, zostały zaliczone do zasobów pozabilansowych, których wielkość oszacowana była na około 369 mln t. W 2011 r. wykonana została na zlecenie ministra środowiska "Weryfikacja zasobów węgla kamiennego w złożach zlikwidowanych kopalń wraz z przeliczeniem ich zasobów w oparciu o obowiązujące kryteria bilansowości", w ramach której wykonano m.in. dodatki do dokumentacji geologicznych dla siedmiu złóż DZW.
W wyniku weryfikacji, większość dotychczasowych zasobów pozabilansowych przeklasyfikowano do zasobów bilansowych. Obecnie geologiczne zasoby bilansowe tego zagłębia wynoszą 359,72 mln t. Na uwagę zasługuje owa "weryfikacja", która przywraca prawny byt zasobom, które w sposób pozaprawny zostały wykreślone z ewidencji, jako pozabilansowe. Naprawienie tej "pomyłki" i przyznanie się do tego w oficjalnym dokumencie trzeba zaakceptować z uznaniem. Jest to niezwykle rzadki przypadek naprawiania urzędniczych błędów popełnianych na konkretne zamówienie polityczne. Nie jest to tylko papierowa ekwilibrystyka, bo po istniejące bilansowe zasoby zawsze można wrócić, kiedy nadejdzie ku temu stosowna okoliczność. Po zasoby, których nie ma nawet na papierze nikt nie będzie się troszczył niezależnie od istniejących ku temu możliwości.
Górnośląskie Zagłębie Węglowe (GZW)
Numer jeden na polskiej mapie węgla kamiennego. Za wyjątkiem jednej, tu zlokalizowane są obecnie wszystkie czynne kopalnie. Powierzchnia Górnośląskiego Zagłębia Węglowego w granicach Polski szacowana jest na około 5600 km kw. Złoża eksploatowane zajmują aktualnie
• ok. 1106 km kw. (czyli około 20 proc. powierzchni).
Złoża rezerwowe o zasobach rozpoznanych szczegółowo (w kategorii C1) zajmują
• 622 km kw. (11 proc.).
Złoża rezerwowe o zasobach rozpoznanych wstępnie (kat. C2 i D) to
• 515 km kw. (9 proc.).
Natomiast złoża wyeksploatowane lub zaniechane zajmują
• 842 km kw. (15 proc.),
a obszary perspektywiczne, gdzie oszacowano zasoby występujące w strefie głębokości do ok. 1 250-1 300 m zajmują
• 23 proc. powierzchni (1 291 km kw.).
Pozostałą część zagłębia zajmują głównie obszary o zasobach prognostycznych i o nadkładzie większym od 1000 m oraz peryferyjne części zagłębia bez perspektyw zasobowych. Obecnie, 80,2 proc. udokumentowanych zasobów bilansowych polskich węgli kamiennych występuje w GZW.
Lubelskie Zagłębie Węglowe (LZW)
Działa tu tylko jedna kopalnia - Bogdanka. Rozpoznanie LZW, a w szczególności stan poznania jego granic, nie uległ zmianie i jest stosunkowo słaby. Przyjmuje się około 9 100 km kw., jako obszar o zdefiniowanych perspektywach złożowych.
Złoża udokumentowane zajmują
• obszar 1 022 km kw.
Pierwsza czynna w LZW kopalnia węgla eksploatuje złoże o powierzchni
• około 77 km kw., co stanowi 0,8 proc. obszaru całego zagłębia.
Złoża rezerwowe rozpoznane szczegółowo zajmują
• obszar 339 km kw.,
a złoża rozpoznane wstępnie obejmują
• około 606 km kw.
Obszary prognostyczne i perspektywiczne w LZW zajmują powierzchnię
• 4730 km kw.
Dodajmy, że zasoby bilansowe węgli w LZW, stanowią około 20,9 proc. polskich zasobów bilansowych węgla kamiennego.
Podsumowując...
Udokumentowane zasoby bilansowe złóż węgla kamiennego wg stanu na koniec 2011 r. wynoszą 48 541 mln ton i:
• prawie trzy czwarte zasobów, to węgle energetyczne,
• jedna czwarta, to węgle koksujące,
• a inne typy węgli stanowią około 2 proc. wszystkich zasobów węgla.
Zasoby złóż zagospodarowanych stanowią obecnie 36,3 proc. zasobów bilansowych i wynoszą 17 606 mln t. W ogólnym stanie zasobów geologicznych złóż węgla kamiennego, w stosunku do 2010 roku nastąpił bardzo duży przyrost zasobów bilansowych - o 3 396,98 mln t. Powodem tych zmian była wykonana w 2011 r. na zlecenie ministra środowiska - "Weryfikacja zasobów węgla kamiennego w złożach zlikwidowanych kopalń wraz z przeliczeniem ich zasobów w oparciu o obowiązujące kryteria bilansowości". W ramach tego zadania wykonane zostały dodatki do dokumentacji geologicznych dla 38 złóż węgla kamiennego, występujących w zagłębiach: Górnośląskim i Dolnośląskim.
Przyrost z tego tytułu geologicznych zasobów bilansowych wyniósł 3 307,56 mln t., w tym w:
• GZW - 2 947,84 mln t,
• LZW - 359,72 mln t.
Według obowiązujących w 2011 r. kryteriów bilansowości - dotychczasowe zasoby węgla, zaliczone wskutek restrukturyzacji przemysłu węglowego do zasobów pozabilansowych, obecnie zaliczono do zasobów bilansowych.
Na przyrost zasobów miało także wpływ udokumentowanie w 2011 r. czterech nowych złóż węgla kamiennego:
• Barbara-Chorzów 1 (z geologicznymi zasobami bilansowymi: 20,88 mln t),
• Jan Kanty 1 (49,60 mln t),
• Kazimierz-Juliusz 1 (61,18 mln t) i
• Żory-Warszowice (151,92 mln t).
W 2011 r. zasoby bilansowe rozpoznane szczegółowo (w kategoriach A, B, C1) wyniosły 19 614,46 mln t i stanowiły 40,4 proc. łącznej sumy udokumentowanych zasobów bilansowych. Zasoby przemysłowe kopalń ustalone w projektach zagospodarowania złoża wynoszą 4 178,45 mln t i w stosunku do roku ubiegłego zmniejszyły się o 85,77 mln t. Zasoby te określono w nawiązaniu do czasu trwania poszczególnych koncesji na wydobywanie kopaliny, więc ich rzeczywista ilość w niektórych złożach może być znacznie większa. Wydobycie w 2011 r. według materiałów przekazanych do bilansu przez użytkowników złóż węgla kamiennego wyniosło 67 637 tys. t. W stosunku do roku poprzedniego wydobycie węgla kamiennego zmniejszyło się o 1 552 tys. t.
Dużo, ale mniej
Zasługą prezentowanego opracowania jest podanie konkretnych cyfr i wielkości dotyczących stanu zasobów. Odnośnie węgla kamiennego zasobów geologicznych bilansowych jest 48 miliardów. To dużo, bo nawet przy wydobyciu o, 100 milionów ton rocznie starczy ich jeszcze na prawie 500 lat!
Zasobów przemysłowych, czyli tych, które nadają się do wydobycia jest już prawie dziesięć raz mniej i wystarczy ich już tylko na ok. 40 lat. Czy trzeba te ostatnie zasoby zwiększać, w jakim tempie i na jakim obszarze pozostaje pytaniem otwartym, choć wydaje się, że coraz bardziej pilnym. Ta pilność wynika z potrzeby wyboru najbardziej opłacalnych złóż, od których trzeba zaczynać nową eksploatację.
Jest rzeczą oczywistą, że im większy jest wybór możliwości, tym bardziej trafne są decyzje. Tu tylko zasygnalizowano wybrane zagadnienia dotyczące węgla kamiennego. Nowy "Bilans" zawiera wszystkie podstawowe dane jakie znajdują się w licznych dokumentacjach dotyczących każdej kopaliny występującej na terenie RP. Jest to od dawna oczekiwana "encyklopedia" gospodarcza zasobów sporządzona w sposób nowoczesny, a zarazem bardzo komunikatywny. Każdy, kto chce mieć coś do powiedzenia na temat posiadanych krajowych bogactw naturalnych, dokument ten winien mieć, nie tylko na biurku, ale zawsze przed sobą.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
